جزوه از مصائب معنا کمالی

«از مصائب معنا (جستارهایی در فیلولوژی، زمان و شعر)، به همراه ترجمه‌ی دو مقاله از جورجو آگامبن» به گردآوری امیر کمالی ( -۱۳۶۲) است. کتاب حاضر در پی کیمیاگری در عرصه‌ی شعر معاصر یا فلسفه‌ی زبان نیست. نمی‌تواند چنین مدعایی داشته باشد، کتابی که در دست است، ارائه‌ی تکه‌پاره‌هایی درباره‌ی شعر، به میانجی زمانِ رهایی‌بخش و ایده‌هایی در باب انقلاب و البته همه‌ی اینها در کنار دو ترجمه از متون متعلق به سنت چپ اروپایی است. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: در زمانه‌ی ما دیگر کسی شعار نمی‌دهد، همه اهل عمل شده‌اند. تقابل میان شعارگرایی و عملگرایی مطلق و تغییرناپذیر به نظر می‌رسد. اما آیا می‌شود شعار را در مقام یک عمل نو بازشناخت؟ اهل شعار بودن دقیقاً برابر است با حرّافی و بلوف. با این حال شعارها همیشه دامنه‌ی گل و گشادی دارند و عموماً تعریف نشده باقی مانده‌اند. اکنون هم نمی‌توان با پی‌گرفتن مصادیق این مسئله به یک کلیّت مستقل و تعریف‌پذیر نائل شد، بلکه پرسش اینجاست که کارکرد شعارها در زمینه‌های سیاسی، انقلابی و ادبی چگونه از هم متمایز می‌شوند و اساساً چه وجه مشترکی سبب مسکوت نهادنِ تاریخی آنها شده‌است. این صورت‌بندیِ مجدّد نشان خواهد داد که ابهام در ماهیت این جملات یا هرگونه نوشتاری که با چسباندن پسوند شعاری، از حیطه‌ی ادبیات طرد شده‌اند بیشتر از وضعیت سرحدی آنها ناشی می‌شود. وضعیتی که آنها را در مرز میان کاربرد ارتباطی زبان و کاربرد ادبی – هنری آن در حالت تعلیق نگه می‌دارد. معلوم نیست که شعارها چه زمانی از جغرافیای ادبیات نفی‌بلد شده‌اند، ولی با این حال این مسئله مشخص است که شعارها آوارگانی‌اند که به تابعیت جغرافیای دیگری از زبان درنیامده‌اند. در این معنی شعارها هوموساکرهای زبان‌اند. قانون زبان یا همان دستور زبان، قِسمی از خِرد را بر اساس معناداری بنا می‌نهد و از سوی دیگر قانون ادبیات به لطف کوشش فرمالیست‌های روس در تقابل با مسئله‌ی ارتباط ابزاری زبان می‌ایستد. با این حال شعارها وضعیت معینی در مرز ادبیات و زبان معیار ندارند.