مبانی نظری و پیشینه پژوهشی کاربرد اصالة الصحة به معنای تکلیفی در زندگی فردی و اجتماعی

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری کاربرد اصالة الصحة به معنای تکلیفی در زندگی فردی و اجتماعی» که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

 

1-تعریف مساله و بیان سوال های اصلی تحقیق

قاعده فقهی به معنای احکام عامه ای است که با بسیاری از مسائل فقهیه مرتبط است و اصالة الصحة در فعل غیر به کار می رود و منظور این است که چنانچه فعلی از غیر صادر شود وصحت و فساد آن برای دیگران مشخص نباشد بنا بر صحت آن عمل گذاشته می شود .این قاعده نه تنها در عرصه های فردی،  بلکه در حل مشکلات اجتماعی و معیشتی مردم دارای کاربرد گسترده ای است و از عسر و حرج و اختلاف نظام جلوگیری می کند. اصل صحت به معنای تکلیفی بیشتر در مسائل اخلاقی و روانی کاربرد دارد واین اصل مردم را از سوء ظن و بدبینی نسبت به عمل دیگران منع می کند.

سؤالات متعددی در رابطه با کاربرد این قاعده و رابطه اش با قواعد دیگرمطرح می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از :

• اصل صحت تکلیفی به چه معناست ؟
• چه اصول و اماراتی با اصل صحت ارتباط دارند ؟
• قاعده اصالة الصحة به معنای تکلیفی در اعتقادات ، عبادات ، اقوال واجتماع چه نقشی دارد ؟
• آیا این قاعده فقط به فعل مسلمان تعلق دارد یا فعل غیر مسلمان را هم شامل می شود؟
• بر اساس این قاعده آیا به صورت کلی در صورت شک در عمل مسلمان باید آن را حمل بر صحت کرد ؟

هدف از ارائه این پایان نامه ، در جریان رسیدگی به دعاوی مرتبط با صحت وافعال شرعی ، درمراجعه قضایی یا درامور فردی و اجتماعی گاهی یقین یا ظن معتبر به صحت حاصل نمی شود. در صورت نبود این قاعده با مشکلات زیادی روبرو می شویم و با توجه به اینکه این قاعده در ابواب فقهی متعددی کاربرد دارد سعی می شود کاربرد و ثمره عملی این قاعده در حل اختلافات مربوط به عبادات ، اقوال ، اعتقادات ، وحقوق مدنی زندگی فردی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد .

2-سابقه تحقیق:

کتاب هاو مقالات زیادی در مورد این قاعده نوشته شده ، که اکثراً به خود این قاعده پرداخته اند و در بیان کاربرد این قاعده بیشتر به معنای وضعی کارشده است به عنوان مثال :

1-پایان نامه « اصالة الصحة در اعمال از دیدگاه امامیه » محمد امین ولدان زوج ، استاد راهنما حسین کریمی ، استاد مشاور علی اصغر موسوی رنجبر ، در این پایان نامه قاعده را بیان کردند و به صورت مختصر به اصل صحت در اقوال و اعتقادات اشاره کردند.

2- مقاله « دوری‌ از مواضع‌ تهمت‌ » حبیب الله محمدی ، مشق عاشقی ، 1388. در این مقاله به بررسی مختصری در مورد دوری از تهمت پرداخته شده است.

3-مقاله «اصالة الصحة یا اصل صحت قراردادها در حقوق ایران » دکتر توفیق عرفانی انتشارات صالحان، چاپ دوم، 1385 که ایشان هم به بررسی کامل قاعده صحت از جمله ماهیت اصل صحت ، ادله اصل صحت و … بحث کردند و همچنین اصل صحت را به صورت کلی در حقوق مدنی ایران مورد بررسی قرار دادند که مورد بررسی قرار دادن همه جوانب ، ثمره عملی آن را بیشتر ظاهر می کند.

با بررسی های صورت گرفته، روشن شد که تاکنون نوشتاری به صورت تفصیلی و تخصصی به کاربرد قاعده اصالة الصحة به معنای تکلیفی نپرداخته تا نقش این قاعده را در زندگی فردی و اجتماعی بیان کند اکثراً قاعده را در معنای وضعی مورد بررسی قرار داده اند.

3-  فرضیه های تحقیق

• اصل صحت با قاعده فراش، ید، سوق مسلمین، حمل فعل مسلم بر صحت ارتباط دارد.
• سوء ظن بدون دلیل نسبت به عمل دیگران جایز نیست.
• اصل صحت بر اصول عملیه دیگر مقدم می شود.
• اصل صحت تکلیفی در عقود و ایقاعات هم کاربرد دارد .
• اصل صحت در قول دیگران ( یا قول مسلمان ) که تصدیق و دروغ نپنداشتن قول دیگران است

4-روش تحقیق

این پایان نامه از نوع بنیادی و با روش توصیفی – تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و نرم افزاری به تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری می پردازد .

 

فهرست منابع

1- قرآن کریم .

2- آل بحرالعلوم ، سید محمد بن محمد تقی ، بلغه الفقیه ، منشورات مکتبة الصادق ، تهران ، چاپ چهارم ، 1403ق .

3-آل کاشف الغطاء، محمد حسین، تحریر المجله،مکتبه الفیروز آباد،مطبعه الحیدریه،نجف،1359.

4- آخوند خراسانى، محمد كاظم ،  كفاية الأصول، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم، 1409 ق.

5- آمدی تمیمی،عبد الواحد،غررالحکم ودرر الکلم،موسسه اعلمی،بیروت ،1407 ق.

6- آملی ، میرزا هاشم ، مجمع الافكارومطرح الانظار  ، المطبعة العلمیة ، قم ، 1395ق .

7- ابراهیم مصطفی و دیگران ، المعجم الوسیط ، موسسه ثقافیه للتالیف والطباعه و النشر و التوزیع ، دارالدعوه ،استانبول ،1410ق .

8- ابن ادریس، محمدبن احمد ،السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی ، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم ، چاپ دوم ، قم ، 1410 ق .

9- ابن منظور،محمد، لسان العرب ، دار الفكر للطباعة و النشر و التوزيع ، بيروت – لبنان، چاپ سوم، 1414 ق.

10- اردبیلی ، احمدبن محمد ، زبدة البیان فی احکام القرآن ، المکتبة الجعفریة لاحیاء الآثار الجعفریة ،تهران ، بی تا .

11- ـــــــــــــــــــ ، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان ، ،دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم ، 1403.

12- اشتهاردى، على پناه، مدارك العروة ، دار الأسوة للطباعة و النشر، تهران ، 1417 ق .

13- امام خمینی رحمة الله علیه ، سید روح الله ، الاستصحاب ،  نشر اسماعیلیان ، قم ، 1410ق .

14-ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، تحریر الوسیله ، 4 جلد ، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم ، چاپ21 ، قم ، 1425 ق .

15- امامى، سيد حسن، حقوق مدنى ، انتشارات اسلامية، تهران ، بی تا.

16- انصارى ، مرتضى ، كتاب الصلاة  ، 3 جلد، كنگره جهانى بزرگداشت شيخ اعظم انصارى، قم ، 1415ق .

17- ـــــــــــــــــــــ فرائد الأصول، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم ، بی تا .

18- ایروانی ، محمد باقر ، دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیه ، انوار المهدی ، تدوین : مکتب التحقیق و تالیف الکتب الدراسیه المرکز العالمی للعلوم الاسلامیه ، 1418 ق.

19- بازگیر ، یدالله ، قواعد فقهی و حقوقی در آراء دیوان عالی کشور ، بی تا.

20- بجنوردى، سيد محمد بن حسن ، قواعد فقهيه ، مؤسسه عروج، تهران ، چاپ سوم، 1401 ق.

21- بحرانى ، يوسف ، أجوبة المسائل البهبهانية، در يك جلد، دار إحياء الأحياء لعلماء البحرين و القطيف والأحساء، قم ، 1406ق.

22- ـــــــــــــ ، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع (للفيض)، مجمع البحوث العلمية، قم،بی تا.

23- ـــــــــــــ ، الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم،1405ق.

24- بروجردی ، آقا حسین ، جامع احادیث الشیعه ، انتشارات فرهنگ سبز ، تهران، 1386ش .

25- بهبهانی ، آقا محمد على بن وحيد ، مقامع الفضل، ،مؤسسه علامه مجدد وحيد بهبهانى، قم ،1421.

26- بهجت ، محمد تقی ، جامع المسائل ، دفتر معظم له ، قم ، چاپ دوم، 1426 ق .

27- بهجت ، محمدتقی ،  استفتائات  ، دفتر حضرت آیت الله بهجت ، قم ، 1428 ق .

28- پور شهرضایی ، محمدعلی ، مجمع الافکار و مطرح الانظار ( تقریرات مباحث اصول آیت الله حاج میرزا هاشم آملی ) ، قم ، مطبعه العلمیه ، 1369ق .

29- تبريزى، جواد بن على، التهذيب في مناسك العمرة و الحج ، 3 جلد، دار التفسير، قم ، 1423 ق.

30-  التفسیر المنسوب الی الامام حسن عسکری علیه السلام ، مدرسه امام مهدی علیه السلام ، قم ، 1409ق.

31- جرجانی ، سید امیر ، تفسیر شاهی ، 2جلد ، انتشارات نوید ، تهران ، 1404ق .

32- جعفری لنگرودی ، محمد جعفر ، ترمینولوژی حقوق ، نشر گنج دانش ،  تهران ،1368 ،  ش 381 ونک : ش 3239.

33- جمعى از پژوهشگران زير نظر شاهرودى، سيد محمود هاشمى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت عليهم السلام، قم ، 1426ق.

34- جمعى از مؤلفان، مجلة فقه أهل البيت عليهم السلام،مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت عليهم السلام،قم، بی تا.

35- حر عاملی ، محمدبن الحسن ، وسائل الشیعه  ، قم ، موسسه آل البیت علیه السلام لاحیاء التراث ، چاپ دوم ،1414ق .

36- ـــــــــــــــــــــــ ، هدایة الامة إلی احکام الأئمة منتخب المسائل ، مجمع البحوث الاسلامیة ، مشهد ، 1412ق  .

37- حسينى روحانى،  سيد محمد صادق ، القواعد الفقهية (منتقى الأصول)، 3 جلد، چاپخانه امير، قم ، 1413 ق .

38- ـــــــــــــ ، فقه الصادق عليه السلام ، 26 جلد، دار الكتاب – مدرسه امام صادق عليه السلام، قم ، 1412 ق .

39- حسینی ، سید محمد ، الفقه النظافة ، بی نا ، بی تا ، بی جا.

40- حسینی یزدی فیروز آبادی ، سید مرتضی ، عنایه الاصول فی شرح کفایه الاصول ، قم ، فیروز آباد ، بی تا ، چاپ سوم  .

41- حكيم، سيد محسن، منهاج الصالحين، دار التعارف للمطبوعات، بيروت – لبنان ، 1410 ق.

42- حلّى ، حسن بن يوسف ، تحرير الأحكام الشرعية على مذهب الإمامية (ط – الحديثة)، مؤسسه امام صادق عليه السلام، قم ، بی تا.

43- ـــــــــــــــ ، تذكرة الفقهاء، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم ، 1414 ق .

44- ـــــــــــــــ ، مختلف الشيعة في أحكام الشريعة، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم،چاپ دوم، 1413ق .

45- ــــــــــــــ ، منتهى المطلب في تحقيق المذهب، مجمع البحوث الإسلامية، مشهد ، 1412 ق.

46- حلی ، مقدادبن عبدالله ، کنزالعرفان فی فقه القرآن ، پاساژ قدس ، قم ، بی تا.

47- حویزی ، عبد علی بن جمعه ، تفسیر نور الثقلین ، نشراسماعیلیان ، قم ، چاپ چهارم ، 1415 ق .

48- خاتون‌آبادى ، اسماعيل ، جامع الشتات ، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم ، قم ، 1418 ق.

49- خلیلیان ، سید خلیل ، حقوق بین الملل اسلامی، بی نا ،تهران ، چاپ یازدهم ، 1387 ش .

50- خوانساری ، محمدبن حسین ، شرح غررالحکم ودررالکلم ، محقق / مصحح: حسینی ارموی محدث ، جلال الدین 7جلد ، دانشگاه تهران ، تهران ، چاپ چهارم ،1366ش .

51- خویی ، سید ابو القاسم ، اجود التقریرات (تقریرات مباحث آیت الله محمد حسین نایینی)، موسسه مطبوعات دینی ، قم ، چاپ دوم ، 1369ش .

52- ــــــــــــ ، مصباح الفقاهه ،  نشر وجدانی ، 1371ش .

53- ــــــــــــ، مصباح الاصول ،کتاب فروشی داوری ،قم  ، چاپ پنجم ،1417ق .

54- دهخدا، علی اکبر،  لغت نامه دهخدا ، نشر دانشگاه تهران  ، تهران 1373 ش .

55- سبحانی ، شیخ جعفر، المحصول فی علم الاصول ( تقریرات جلالی مازندرانی ) ، موسسه امام صادق علیه السلام ، قم ، 1415ق.

56- سبزوارى ، محمد باقر ، كفاية الأحكام، 2 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم ، 1423 ق .

57- سبزوارى، محقق، محمد باقر بن محمد مؤمن، ذخيرة المعاد في شرح الإرشاد، 2 جلد، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم ، 1247ق.

58- سبزوارى، سيد عبد الأعلى، مهذّب الأحكام ،30 جلد، مؤسسه المنار – دفتر حضرت آية الله، قم ، چاپ چهارم، 1413 ه‍ ق

59- سجادی ، سید جعفر ، فرهنگ و معارف اسلامی ، چاپ دوم ، نشر شرکت مولفان و مترجمان ایران ، تهران 1363 ش .

60- سید رضی ، نهج البلاغه مترجم ،دشتي ، محمد ، ناشر موسسه فرهنگي انتشاراتي زهد سال چاپ1386.

61- سیفی ، علی اکبر ، دلیل تحریر الوسیله –أحکام الأسرة ، موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی (قدس سره) ، تهران ، 1429ق.

62- شاهرودی ، سید محمود ، قاعدة الفراغ والتجاوز ، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ، قم ، 1408 ق .

63- شریف کرمانی ، جمال الدین محمدبن غلام رضا ، رسالة فی قاعده حمل الشی ء علی الصحیح ، چاپ سنگی ، بی تا.

64- شريف مرتضى، على بن حسين ، الانتصار في انفرادات الإمامية، در يك جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1415 ق.

65- ـــــــــــ ، رسائل الشریف المرتضی ،4جلد، دارالقرآن الکریم ، قم ، 1405ق ، ج3.

66- شهيد ثانى، زين الدين بن على، الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية، 10 جلد، كتابفروشى داورى، قم ، 1410 ق .

67- ـــــــــــــــــــــــــ ، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام ، موسسه معارف اسلامی ، قم ، 1416ق ، ،1413.

68- شهید اول ، محمدبن مکی ، اللمعه الدمشقیه ، دار التراث – الدار الاسلامیه ، بیروت ، 1410 ق

69- شهیدی ، مهدی ، اصول قراردادها و تعهدات ، نشر حقوق دان ، تهران ، 1377 .

70- شوشتری ، محمد تقی ، النجعة فی  شرح اللمعه ، 11جلد ، کتاب فروشی صدوق ، تهران ، 1406ق .

71- شیخ صدوق ، ابن بابویه محمدبن علی ، الخصال ، جامعه مدرسین ، قم ، 1362ش .

72- ـــــــــــــــــــــــــــــــ ،الامالی ، کتابچی ، تهران ، چاپ ششم ، 1376ش.

73- ـــــــــــــــــــــــــــــــ ، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ، دارالشریف الرضی للنشر ، چاپ دوم ، قم ، 1406ق .

74- ـــــــــــــــــــــــــــــــ ، الهداية في الأصول و الفروع، در يك جلد، مؤسسه امام هادى عليه السلام، قم ، 1418 ق ، ج 1.

75- ـــــــــــــــــــــــــــــــــ ، من لا یحضره الفقیه ، مترجم غفاری ، علی اکبر و محمد جواد و صدر بلاغی ، 6جلد ، نشر صدوق ، تهران ، 1409 ق .

76- صاحب جواهر، محمد حسن، مجمع الرسائل (محشّى صاحب جواهر)، در يك جلد، مؤسسه صاحب الزمان عليه السلام، مشهد ، 1415 ق .

77- ــــــــــــــــــــــــ ، جواهر الكلام في شرح شرائع الاسلام، 43جلد، داراحیاء التراث العربی ، بیروت-لبنان، چاپ هفتم، 1404ق.

78-صحیفه سجادیه ، دفتر نشر الهادی ، 1418 ق

79- صفدری ، محمد ، حقوق بین الملل عمومی ، به کوشش احمد هوشنگ شریفی ، تهران ، چاپ دوم ، 1342 .

80- طباطبايى یزدی ، سيد محمد كاظم ، سؤال و جواب ، مركز نشر العلوم الإسلامي، تهران ، 1415ق.

81- طباطبايى، سيد محسن ، مستمسك العروة الوثقى، مؤسسة دار التفسير، قم ، 1416 ق .

82- طباطبایی ، سید محمد حسین ، المیزان فی تفسیر القرآن ، دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، قم ، چاپ پنجم ، 1417ق .

83- طبری ، ابوجعفر ، جامع البیان فی تفسیر القرآن ، دارالمعرفة ،  بیروت، 1412ق .

84- طوسى، ابو جعفرمحمد ، استبصار ، 4 جلد، دار الكتب الإسلامية، تهران ، 1390 ق .

85- ــــــــــــــــــ ، النهاية في مجرد الفقه و الفتاوى، در يك جلد، دار الكتاب العربي، بيروت – لبنان، چاپ دوم، 1400 ق.

86- ـــــــــــــــــ ، الخلاف ،6جلد ، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، قم ، 1407ق .

87-ـــــــــــــــــ ، الرسائل ، چاپ دوم ،  دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم ، قم ، 1414  ق.

88- ــــــــــــــــ ، تهذیب الاحکام ، دار الکتب الاسلامیة ، تهران ، 1407 ق .

89- عاملى، بهاء الدين، العروة الوثقى ،در يك جلد، كتابفروشى بصيرتى، قم ، 1390ق.

90- عاملى، جمال الدين ، معالم الدين قسم الأصول، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم ، چاپ نهم، 1418ق.

91- عاملی ، بهاء الدین ، جامع عباسی و تکمیل آن ، دفتر انتشارات اسلامی ، قم ، 1429ق .

92- ـــــــــــــــ ، العروة الوثقى، کتاب فروشی بصیرتی ، قم ، 1390ق .

93 -عندلیب همدانی ،علی، لجنه تالیف القواعد الفقهیه و الاصولیه ، قواعد اصول الفقه علی مذهب الامامیه ، مرکز الطباعه و النشر لمجمع فقه اهل البیت ، 1423ق.

94- عاملی ، محمدبن علی ، نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام ، 2 جلد ، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، 1411 ق .

95- فاضل لنكرانى، محمد، جامع المسائل ، انتشارات امير قلم، قم ، 1425 ه‍ ق.

96-فتال نیشابوری ، محمد بن احمد ، روضه الواعظین و بصیرة المتعظین (ط-القدیمة)، 2جلد ،انتشارات رضی ، قم ، 1375ش.

97- فخرالمحققین ، محمد ، ایضاح الفوائد فی شرح القواعد( 4جلدی ، محقق / مصحح : موسوی کرمانی ، علی پناه اشتهاردی ،  عبدالرحیم بروجردی ، موسسه اسماعیلیان ،  قم ، 1387ق.

98- فرجی، محسن، توبه از منظر قانون مجازات اسلامی ،  اولین همایش منطقه ای آسیب شناسی قانون مجازات اسلامی ، کد مقاله 39367 ، 1392 ش .

99- فشارکی ، سید محمد بن قاسم ، درر الاصول ، چاپخانه مهر ، قم ، 1338 ق .

100- فهیمی ، عزیزالله ،  مبانی و قلمرو اصل صحت در معاملات ، چاپخانه شریعت ، انتشارات دانشگاه قم ، قم، 1388.

101- فیاض ، حسین ، مقاله بررسی قاعده سوق مسلمین ، بنیاد فرهنگ واندیشه اسلامی ، 1385.

102-فیاض ، محمد اسحاق ، رسائل توضیح المسائل فیاض ، نشر دفتر آیت الله العظمی ، محمد اسحاق فیاض ، قم  ، 1382.

103-فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول ، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران ، تهران ، 1387.

104-فيض كاشانى ، محمد بن شاه مرتضى، الشافي في العقائد و الأخلاق و الأحكام، دو جلد، دار نشر اللوح المحفوظ، تهران ، 1425‍ق.

105-ــــــــــــ ، الوافي، 26 جلد، كتابخانه امام امير المؤمنين علي عليه السلام، اصفهان ، 1406ق .

106-فیومی ، احمدبن محمد ، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر ، منشورات دار الرضی ، قم ، 1414 ق.

107-قمّى ، شيخ عباس، الغاية القصوى في ترجمة العروة الوثقى، 2 جلد، منشورات صبح پيروزى، قم ، 1423 ق.

108-كاشف الغطاء، جعفر بن خضر ، كشف الغطاء عن مبهمات الشريعة الغراء ، انتشارات مهدوى، اصفهان ، بی تا .

109-كلينى رازی ، محمد بن يعقوب ، الكافي ، دار الكتب الإسلامية، تهران ، چهارم، 1407 ق.

110-گرجی ، ابو القاسم ، اصل صحت در عمل غیر ، نشریه شماره 28 دانشکده حقوق ، اقتباس ازقواعد فقه ، دکتر ابو الحسن محمدی .

111- ــــــــــــ ، اندیشه های حقوقی مفاهیم بنیادین حقوق مدنی وجزایی ، انتشارات مجد ، تهران ، 1387ش.

112-گلپایگانی ، سید محمدرضا ، موسوی ، افاضة العوائد ، بی تا .

113-لنگرودى، سيد محمد حسن مرتضوى، الدر النضيد في الاجتهاد و الاحتياط و التقليد، 2 جلد، مؤسسه انصاريان، قم ، 1412 ق.

114-لیثی واسطی، علی بن محمد، عیون الحکم و المواعظ، ناشر دار الحدیث ، قم ، 1376 ش .

115-مجلسی ،  محمد باقر ، بحار الانوار ،موسسه الطبع والنشر ، بیروت-لبنان ، 1410ق .

116-ـــــــــ ، محقق/ مصحح : سید مهدی رجایی ، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار ، 16جلد ، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی (ره)، قم ،1406ق .

117-ـــــــــ ، محقق/مصحح : سید هاشم رسولی ، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول ، 26جلد ، دار الکتب الإسلامیه ، تهران ، چاپ دوم ، 1404ق .

118-مجلسی ، محمد تقی ، لوامع صاحبقرانی ،موسسه اسماعیلیان ، قم ، ج 3 ، 1414ق .

119-ـــــــــــ ، روضة المتقین فی شرح من لا یحضر الفقیه ، چاپ دوم ، موسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور ، قم.

120-محدث نوری ، ميرزا حسين، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، 18 جلد، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، بيروت – لبنان، 1408 ه‍ ق.

121-محقق حلی ، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام، مؤسسه اسماعيليان، قم ، 1408 ق .

122-محقق داماد ،  سيد مصطفى ، قواعد فقه، مركز نشر علوم اسلامى، تهران  ، چاپ  دوازدهم، 1406 ق.

123-محقق كركى، على بن حسين، جامع المقاصد في شرح القواعد، 13 جلد، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم ، چاپ دوم، 1414ق.

124-محمدی ، ابوالحسن ، قواعد فقه ، نشر میزان ، تهران ، چاپ دهم ، 1379ش .

125-محمدی ، حبیب الله ، مقاله دوری‌ از مواضع‌ تهمت‌ – مشق عاشقی ، 1388. .mashgashegy.blogsky.com/1388

126-محمدی ، محمد حسین ، هزارویک حکایت اخلاقی ، انتشارات صالحان ، چاپ سوم ، 1388ش.

127-مراغى، سيد مير عبد الفتاح ، العناوين الفقهية، 2 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم ، 1417 ق .

128-مرتضایی ، سید جواد، آداب معاشرت در زندگی روزمره ،  بی جا ، 1391.

129-مشایخی ، قدرت الله ، قاعده های فقهی ، سازمان چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی ، تهران ، چاپ دوم، 1385ش.

130-مشكينى، ميرزا على، مصطلحات الفقه، بی نا ، بی تا ، بی جا.

131-مصطفوی، حسن، مصباح الشریعه، انجمن اسلامی حکمت وفلسفه ایران ، تهران ، 1360ش.

132-مصطفوی ، سید محمد کاظم ، القوائد-مائة قاعدة الفقهیة ، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، قم ، چاپ چهارم ، 1421ق .

133-مغربى ، نعمان بن محمد ، دعائم الإسلام ، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم ، چاپ دوم، 1385 ق.

134-مغنیه ، محمدجواد ، الفقه علی المذاهب الخمسه ، دارالتیار الجدید ، بیروت –لبنان ، چاپ دهم ، 1421 ق.

135-مفید ، محمد ، المقنعه ، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید (رحمة الله علیه) ، قم ، 1413 ق.

136-مقدس اردبیلی ، احمد ، مجمع الفاترة ، نشر اسلامی ، قم ، 1414 ق.

137-مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی احوال الرجال، موسسه آل البیت،قم، ص424.

138-مکارم شیرازی ، ناصر ، القواعدالفقهیه ، نشر مدرسة الامام امیرالمومنین علیه السلام ، چاپ چهارم ، بی تا.

139-ــــــــــــــــــ ، پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه ، نشر دارالکتب الاسلامیه ، چاپ سوم ، تهران ، 1388.

140-منتظری نجف آبادی ، حسین علی ، رساله استفتاء ات ، بی نا ، قم ، بی تا ، 1413ق .

141-میرزای قمی ، ابو القاسم ، مناهج الاحکام ، نشر اسلامی ، قم ، 1420 ق .

142-ــــــــــــــــــــ ، جامع الشتاة فی اجوبة السوالات ، موسسه کیهان ، تهران ، 1413 ق .

143-موسوی همدانی ، سید محمد باقر ، ترجمه المیزان ، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم ، چاپ پنجم ، 1374 ش .

144-نائینی ، محمد حسین ، رسالة الصلوة فی مشکوک ، آل البیت علیه السلام ،  قم ، 1418ق. .

145-ـــــــــــــــــ ، منية الطالب فی حاشیة المکاسب ،المکتبة المحمدیة ، تهران ، 1373 ق.

146-نجاشی، احمدبن علی، رجال نجاشی، موسسه النشر اسلامی، قم، 1365ش.

147-نراقى، مولى احمد ، مستند الشيعة في أحكام الشريعة، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم ، 1415‍ق.

148-ـــــــــــــــــ ، عوائدالایام فی بیان قواعد الاحکام ومهمات مسائل الحلال والحرام، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه ی قم ، قم ،1417ق .

149-نراقی ، مهدی بن ابی ذر ، جامع السعادات، موسسه الاعلمی للمطبوعات ، بیروت ، بی تا.

150-هاشمی خویی ، میرزا حبیب الله ،منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه ، ناشر مکتبة الاسلامیة ، تهران ،بی تا .

151-ورّام ، مسعود بن عیسی ، تنبیه الخواطر ونزهة النواظر المعروف بمجموعه ورام، مکتبة الفقیه ، تهران ، بی تا .