مبانی نظری و پیشینه پژوهشی بررسی کیفیت وضو از دیدگاه فقه امامیه

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری بررسی کیفیت وضو از دیدگاه فقه امامیه» که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

فهرست محتوا

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1 مقدمه

1-2 بيان مسأله

1-3 تاریخچه موضوع

1-4 ضرورت، اهداف و اهمیت موضوع

1-5 پرسش ها و فرضیه های تحقیق

1-6 چرا اختلاف در دوره ی عثمان روی داد

1-7 پس از رحلت رسول خدا دو سیاستی که ضربه مهلکی به اسلام زد

فصل دوم: تعاریف ، اصطلاحات

2-1 معنای لغوی و اصطلاحی وضو چیست

2-2 آیه ی وضو در قرآن کریم

2-1-1نحوه ی وضوی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم

2-3 فلسفه وضو چیست

2-3-1تاریکی حق ملاقات با روشنایی را ندارد

2-3-2حقیقت نورانی وضو از نظر آیت الله صمدی آملی

2-3-3نظر شهید ثانی درمورد طهارت

2-4 فواید بهداشتی وضو

2- 5 احادیث راجع به وضو

فصل سوم : نحوه وضو گرفتن در فقه امامیه

3-1 انواع وضو

3-2 وضوی ترتیبی

3-3 وضوی ارتماسی

3-4 وضوی جبیره ای چیست

3-5 چند مسئله درباره ی وضوی جبیره ای

3-6 تیمم چیست

3-7تیمم بدل از وضو چیست

3-8چگونه تیمم کنیم

3-9کیفیت وضو گرفتن در مذاهب اسلامی

3-9-1کیفیت وضو در فقه امامیه

3-9-2نقل فتاوای امامیه

3-9-3نظر علمای عصر حاضر درمورد شستن صورت و دستها در وضو

3-9-4ادله شیعه امامیه

3-9-5دلیل عامه بر جواز عکس

3-9-6نظر علامه طباطبایی (ره

3-9-7نظر امام خمینی(ره) و آیت الله خامنه ای درباره ی کیفیت شستن دستها

3-10مسح پا در وضو

3-10-1 فتاوای فقهای امامیه

3-10-2 کیفیت مسح پا از نظر علمای عصر حاضر

3-10-3 دلیل امامیه بر وجوب مسح پاها

3-10-4 روایات اهل سنت

3-10-5 تابعین و قول به مسح

3-10-6 روایات اهل بیت علیه السلام

3- 11ریشه اختلاف در وضو

فصل چهارم: آداب و احکام وضو

4- 1 احکام وضو

4-1-1 شرایط وضو

4-1- 2برای چه کارهایی باید وضو گرفت

4-1- 3 مبطلات وضو

4-1- 4شکیات وضو

4-1-5 مکروهات وضو

4- 2آداب وضو

4-2-1آداب وضو گرفتن از زبان امیر المؤمنین (ع

4-3پرسش و پاسخ (استفتائات

4-3-1 کدام غسل نیاز به وضو ندارد

4-3-2غسل های غیر جنابت به جای وضو کدام اند

4-3-3 بطلان وضو در وسط نماز

4-3-4 لاک ناخن و وضو

4-3-5 کاشت ناخن و وضو

6-3-6 به جاماندن اثر جرم در وضو

4-3-7 وجود اثر رنگ در دست هنگام وضو

4-3-8 تفاوت وضوی زن و مرد

4-3-9 ترمیم ابرو یا مو در وضو

4-3-10 با یک وضو چند نماز می توان به جا آورد

فصل پنجم: نتیجه گیری

مراجع

-1 مقدمه

بنده ای که آماده مناجات و راز و نیاز با خداوند عالم می گردد، باید از هر لحاظ خود را مهیا سازد و با حالت مورد پسند و هیئتی نیکو در محضر او حاضر شود. بدون طهارت از پلیدی های ظاهری و باطنی نمی توان به دستگاه قدسی آن عزیز راه یافت.

وضو و طهارت مقدمه و کلید برای ورود به گلستان سرسبز نماز و مناجات است و در نتیجه آغازی برای ورود به بهشت. شاعر می فرماید:

آمادگی جسم و روان است وضو مفتاح در باغ جنان است وضو

با آب حیات عشق دل را شوید   آیینه ی پاکی جهان است وضو

در آیین وضو بین پیروان مذاهب گوناگون تفاوت هایی دیده می شود. قرآن کریم درمورد وضو با وضوح و صراحت سخن گفته ولی اختلاف قاریان در قرائت اعراب برخی از کلمات آیه ی مربوطه و تفاوت برداشت از آنها عامل تفاوت ها و اجتهادات فقهی مختلف گردیده است.

اگر چه بنا بر نظر جمع کثیری از علمای اهل سنت، این آیه در هرصورت و با هر قرائتی، مفید یک معناست و قابل اختلاف نیست اما برخی از روایات، مستند پردازش توجیهاتی شده که شکافی چشمگیر در این عرصه را سبب گردیده است.

این تحقیق به بازکاوی دو برداشت متفاوت از آیه مربوط به حکم وضو و چگونگی راهیابی اختلاف در آن می پردازد و نتیجه می گیرد که حتی در سخن عالمان اهل سنت، برای شستن پاها و یا شستشوی معکوس دست ادله ای چندان قابل اتکاء و مبتنی به نص یا سیره ی پیامبر ارائه نشده است و اگر اهل سنت بر منابع معتبر خود پای بند باشند و بر صراحت آیه تمرکز و تأکید بیشتری کنند اختلافات موجود در این باره برچیده می شود.

همچنین در ادامه ی تحقیق به فلسفه ی وضو، چگونگی کیفیت وضو و آداب وضو گرفتن نیز پرداخته شده است، امید است که مورد رضایت خداوند متعال قرار گیرد.

1-2بيان مسأله

وضو به عنوان مقدمه نماز نه تنها موجب تطهیر جسم از آلودگی ها می شود بلکه تطهیر روح را در بر می گیرد، با وضو مؤمن احساس می کند جسم و روحش از آلودگی گناهان و لغزش پاک شده است این احساس پاکی و طهارت جسمی و روحی، انسان را برای ارتباط معنوی با خدا و ورود به حالت آرام سازی جسمی و روحی از نماز آماده می سازد.

از امور مورد پذیرش همه مسلمانان، مسئله وجوب وضو برای نماز است، و روایت مشهور لاصلاة إلا یطهور از پیامبر اکرم (ص) نیز مؤید چنین امری است، اما آنچه مورد اختلاف قرار گرفته، کیفیت انجام آن است. که این تحقیق به کیفیت وضو در فقه امامیه و احکام و شرایط وضو می پردازد.

1-3تاریخچه موضوع

تحقیقات تاریخی نشان می دهد تا زمان خلیفه سوم سخنی از چگونگی وضو درمیان مسلمانان نبوده است و آنان طبق آنچه از سیره رسول الله دیده بودند عمل می کردند، اولین گزارشات تاریخی درباره اختلاف در وضو به زمان عثمان برمی گردد. مسلم در صحیح خود، از قتیبه بن سعید از حمران روایت کردند که گفت: آبی برای وضو نزد عثمان بردم. او وضو گرفت و سپس گفت: در برخی مردم حدیث هایی از پیامبر خدا نقل می کنند که نمی دانم چیست، جز آنکه دیدم رسول خدا وضویی همانند این وضوی من گرفت و آنگاه فرمود: هرکس چنین وضو بگیرد، همه گناهان گذشته او آمرزیده می شود، برخی بر این باورند که خود او بنیانگذار این بدعت بوده است.

بدین ترتیب از همان دوران مسئله وضو مورد بحث قرار گرفت به همین دلیل ائمه (ع) تمام سعی خود را می کردند که با این نوع از بدعت ها مقابله کنند امیرالمؤمنین (ع) در سخنی فرموده اند: آغاز فتنه پیروی از هوس ها و بدعت احکام است … تا جایی که می گوید من وضو و نماز و غسل را به جایگاه درست خود و به زمان و احکام اصلی خویش بازگردانیدم.

همچنین بسیاری از عالمان شیعه و اصحاب امامان نیز در این باره کتاب یا رساله نوشته اند؛ از آن جمله اند: علی بن مهزیار اهوازی، علی بن حسن بن فضال، علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، احمد بن حسن بن فضال، و برخی دیگر.

بعضی نیز جزئی از کتاب یا بابی از ابواب کتاب خود را به وضو اختصاص داده اند همانند: وسائل الشیعه از حُرّ عاملی، مجمع البیان از طبرسی، الجامع الاحکام القرآن از قرطبی مالکی، تذکرة الفقهاء از علامه حلی، المقنعه از شیخ مفید، کنزالعمال از سیوطی، تحریرالوسیله امام و … .

برخی روایات مربوط به وضوی عثمان، صحیح بخاری، ج 1، ص 52

فهرست منابع

کتب فارسی

• قرآن کریم
• بهجت فومنی، محمد تقی، توضیح المسائل، انتشارات شفق، قم، 1381
• بهشتی، علی، سرود یکتا پرستی
• خامنه ای، سید علی، رساله اجوبه الاستفتائات، انتشارات پیام عدالت، 1389
• خراسانی، آیت الله وحید، توضیح المسائل
• صمدی آملی، داود، شرح مراتب طهارت، جلد 1 و 2
• فلاح زاده، محمد حسین، درسنامه فقه، نشر هاجر، 1392، ج1
• مصطفوی موسوی خمینی، سید روح الله، استفتائات، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1372، ج1
• مکارم شیرازی، آیت الله ناصر، استفتائات جدید، ج2
• نوری همدانی، حسین، توضیح المسائل، قم
• نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل
• یزدی، سید کاظم، العروة الوثقی، فی مستحبات الوضو، ج1

ب-کتب عربی

• أبی شیبه، عبدالله بن محمد، المصنف، دارالفکر، 1414ه 1994م
• ابی طالب، مکی، الکشف عن وجوه القرائات، ج1
• بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت، دارالفکر
• جزیری، عبدالرحمان، الفقه علی المذاهب الاربعه، دار احیاء التراث العربی، بیروت، جلد اول، 1426ق
• حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، مؤسسه آل البیت بیروت، 1403ق، ج1
• حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، مؤسسه آل البیت قم، 1245ق
• حلبی، برهان الدین، السیرة الحلبیه، ج1
• حلبی، ابراهیم، غنیه المتملّی
• حلّی، یوسف بن علی، تبصرة المتعلمین، انتشارات اسلامیّه
• حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، دار صادر، بیروت، ج1
• حنبلی، ابن قدامه، المغنی، عالم الکتب، بیروت، ج1
• خویی، سید ابو القاسم، مستند العروة الوثقی، ج4
• سرخسی، شمس الدین، المسبوط، قاهره، ج1، 1331 ق
• سندی حنفی، ابوالحسن، شرح سنن ابن ماجه، ج1
• سیوطی، جلال الدین، در المنثور، ج2
• سعد، محمد، الطبقات الکبری، دار الکتب العلمیه، بیروت، ج6
• شافعی، محمدبن ادریس، الام، چاپ محمد زهری نجار، بیروت، ج1
• صدوق، ابو جعفر محمد، من لا یحضره الفقیه، جامعه مدرسین، ج1
• صدوق، ابو جعفر محمد، أمالی
• طباطبایی، محمد حسین، تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامی، قم، ج5
• طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، دار المعرفه، بیروت، ج6
• الطحاوی، محمدبن سلامه، شرح معانی الآثار، ناشر؛ عالم الکتب 1414-1994
• طوسی، محمدبن حسن، النهایه، ج1
• طوسی، محمدبن حسن، تهذیب الاحکام، ج1، 1419ق
• طیالسی، ابی داود، مسند ابی داود
• عبده، شیخ محمد، المنار، ج6
• علم الهدی، علی بن حسین، الانتصار، مؤسسه نشر الاسلامی، قم، 1436
• فخر رازی، محمدبن عمر، التفسیر الکبیر، بیروت، دار احیا النراث العربی، ج11
• فیض کاشانی، مُلامحسن، محجه البیضاء، ج1
• قرطبی مالکی، محمدبن احمد، الجامع الأحکام القرآن، بیروت، ج6
• کلینی، محمدبن یعقوب، اصول کافی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1365ه ش
• کفعمی، ابراهیم بن علی، بلد الامین
• ماوردی، علی بن محمد، الحاوی الکبیر، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1421ق
• مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، الاسلامیه، تهران، 1369
• محدّث نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل، ج1
• محقق حلی، جعفر بن حسن، شرایع الاسلام، ج1، 1410ق
• مفید، محمدبن محمد، أمالی، قم، 1413ق
• مفید، محمدبن محمد، المقنعه، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت(ع)، 1414ق
• مصطفوی موسوی خمینی، سید روح الله، تحریرالوسیله، دفتر انتشارات اسلامی، قم
• نجفی، محمد حسن بن باقر، جواهر الکلام، دارالمورخ العربی، 1421، بیروت، ج11
• نیشابوری، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، ج1
• هندی، حسام الدین متقی، کنزالعمال، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1424ق، ج9

ج-سایتها

• شیعه شناسی و پاسخ به شبهات، مرکز جهانی علوم اسلامی
• taktahghigh.com
• tadabbor.org
• iman-khomeini.ir
• tebyan.net
• Ahlolbait.com
• penous.com
• al-shia.org/html/far/books/fegh
• pasokhgoo.ir/falnode
• darentezarenaji.ir
• iec-md.org/maaref/kaytixat