مبانی نظری و پیشینه پژوهشی بررسی ابعاد شخصیتی پیامبر (ص) از دیدگاه مولای متقیان امیر مؤمنان (ص)

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری بررسی ابعاد شخصیتی پیامبر (ص) از دیدگاه مولای متقیان امیر مؤمنان (ص)» که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

1- بیان وتعریف موضوع:

سنت نبوی بعد از تعالیم ارزشمند قرآن کریم، مهمترین مبنا در بنیان رفیع فرهنگ و نظام تعلیم و تربیت اسلامی به شمار می رود. سیره پیامبر (ص) به عنوان شیوه رفتار آن حضرت راهنمای رفتار و کردار مسلمانان می باشد. قرآن کریم از رسول خدا (ص) به عنوان بهترین الگوی مؤمنان یاد کرده است.

از این رو در پیش گرفتن  اخلاق و منش پیامبر (ص) مهمترین راه دستیابی به خوشبختی است.

مهمترین عامل برجستگی شخصیت پیامبر (ص) برخورداری آن حضرت از تربیت الهی است. از آن جهت که پیامبر (ص) اسوه فکری، اعتقادی، عملی و اخلاقی بشریت است و راه رستگاری تنها در پیروی از اوست.

2- هدف و ضرورت تحقیق:

هدف از این پژوهش، بررسی ابعاد شخصیتی پیامبر (ص) از دیدگاه مولای متقیان امیر مؤمنان (ص) است.

نتایج این تحقیق می تواند پاسخگوی شبهاتی که درباره پیامبر اکرم (ص) از جانب مغرضین مطرح می شود، بوده و راهگشای جویندگان علم ومعرفت باشد.

3- فرضیه های تحقیق:

1- یکی از بهترین شیوه های تربیت، معرفی الگوهای موفق است.

2-در نهج البلاغه همه ابعاد شخصیتی پیامبر گرامی اسلام (ص) مورد توجه قرار گرفته است.

3- از دیدگاه حضرت علی (ع) والاترین منش های انسانی و مکارم اخلاقی در شخصیت پیامبر گرامی اسلام (ص) متجلی شده است.

4- پیشینۀ تحقیق:

در منابع مختلف روایی و تاریخی، سخنان امام علی(ع) درباره پیامبر(ص) نقل شده است که حالتی پراکنده دارند و نمی توان آنها را اثری جامع، تحلیلی و توصیفی در این باره انگاشت و تنها به عنوان مواد خام و داده های پژوهشی قابل استناد و استفاده اند. تک نگاری های بسیاری نیز با عناوین مختلف مانند پیامبر(ص) در نهج البلاغه، پیامبر(ص) در نگاه امام علی(ع)، پیامبر(ص) در کلمات امام علی(ع) و جز آن تالیف شده است؛ اما این آثار بیشتر حالت نمایه زنی و فیش برداری دارند و کمتر به این موضع نگاه کلان، عمیق و تحلیلی داشته اند. از آثار اخیری که در این باره نگاشته شده، پایان نامه ای است با عنوان «پیامبرنامه؛ بنیادشناختی سیمای نبوی از منظر امام علی(ع)»،(تهران، انتشارات وثوق، 1379ش.) که در این اثر نیز کلی گویی، کمبود تحلیل و بسنده کردن به صرف نقل روایات و سطحی بودن تحلیل ها، به چشم می خورد.  از این رو، جای اثری که به گونه دقیق و هدفمند، موضوع مورد نظر ما را تنها با استفاده از کلام علوی و  بدون خروج موضوعی و اطناب ممل، بررسی و نتیجه ای مشخص برگیرد، خالی است.

فهرست منابع

• قرآن کریم، ترجمه ناصر مكارم شيرازى، دارلقرآن کریم، قم‏، 1373ش.
• آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، مترجم و شارح: جمال الدین محمد خوانساری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1366ش.
• ابن ابی الحدید، عزالدین، شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1387ق.
• ابن خلدون، مقدمه تاریخ ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، چاپ هشتم، انتشارات علمی – فرهنگی، تهران، 1385ش.
• ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار الفکر للطباعة و النشر، بیروت، بی تا.
• ازرقی، ابوالولید، اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، دار الاندلس، بیروت، 1376ق.
• اصفهانی، راغب، معجم مفردات الفاظ القرآن، تحقیق مرعشلی، ندیم ، دارالكتاب العربی، بیروت، بی تا.
• امامی، محمد جعفر وآشتیانی، محمدرضا، ترجمه گویا و شرح فشرده ای بر نهج البلاغه، زیر نظر ناصر مکارم شیرازی، چاپ اول، انتشارات مطبوعاتی هدف، قم،1380ش.
• ایزوتسو، توشی هیکو ، مفاهیم اخلاقی ـ دینی در قرآن مجید، ترجمه فریدون بدره ای، چاپ اوّل، سهند، 1378ش.
• همو، خدا، انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1374ش.
• آلوسی، محمود شکری؛ بلوغ الأرب فی معرفة احوال العرب، قاهره، 1924م.
• بحرانی، ابن میثم، شرح نهج البلاغه، دفتر نشر الکتاب، تهران، بی تا.
• ابن میثم، میثم بن علی، شرح نهج البلاغه(ابن میثم، ترجمه فارسی)، مترجم: علی اصغر نوایی و قربانعلی محمدی ، چاپ اول، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، ۱۳۷۵ش.
• برزگر، ابراهیم، «هویت قبیلگی به مثابه واقعیت در نهج البلاغه»، فصلنامه مطالعات ملی، سال دهم، ش 40 ، 1388ش.
• بستانی، فواد افرام، فرهنگ ابجدي عربي فارسي، ترجمه رضا مهیار، انتشارات اسلامی، تهران،  ١٣٧۵ش.
• بلاذري، احمد‌بن‌يحيي ، فتوح ‌البلدان، چاپ اول، دار و مکتبة الهلال، بیروت، 1988م.
• پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه مجموعه كلمات قصار حضرت رسول (ص)، چاپ چهارم‏‏، دنياى دانش، تهران ،1382ش.
• جاحظ، عمروبن بحر ، البیان والتبیین، چاپ حسن افندی فاکهانی، قاهره، بی تا
• جاد المولی، محمد احمد و دیگران ، ايام العرب في الجاهلیه، دارالجيل ، بیروت، بی تا
• جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، چاپ هشتم، مشعر، تهران، 1386ش.
• الجمیلی، رشید، تاریخ العرب فی الجاهلیه و عصر الدعوة الاسلامیه، مطبعة الرصافي، بغداد، 1976م.
• جوادعلی، المفصل فی تاریخ ‌العرب قبل ‌الاسلام، دار العلم للملايين، بیروت،  ۱۹۷۶ـ ۱۹۷۸ م.
• جوده، جمال، اوضاع اجتماعی ـ اقتصادی موالی در صدر اسلام، ترجمه مصطفی جباری و دیگران، نشر نی، تهران ۱۳۸۲ش.
• حتی، فیلیپريا، تاریخ عرب، ترجمه محمد سعیدی، کتاب فروشی زوار، تهران، بی تا.
• حداد عادل، غلامعلی، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، تهران، 1371ش.
• حسينيان مقدم، حسین، مناسبات مهاجر و انصار در سیره نبوی، چاپ اول، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران، 1388ش.
• الحوفی، احمد محمد، الحياة العربية من الشعر الجاهلی، چاپ اول، دار العلم، بیروت، 1949م.
• خوئی‌، حبیب‌ الله‌ بن‌ محمد هاشم، منهاج البراعة في شرح نهج البلاغه، تصحیح ابراهیم میانجی، مکتبه الاسلاميه، تهران، بی تا.
• دورانت، ویل، تاریخ تمدن، ترجمه گروه مترجمان، شركت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، بی تا.
• راوندی، مرتضی، تاریخ اجتماعی ایران، ‏ امیركبیر، تهران، ۱۳۴۷ش.
• سالم عبدالعزیز، تاریخ عرب قبل از اسلام، ترجمه باقر حیدری نیا، چاپ اول، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران،‌1380ش.
• سبحانی، جعفر، «سیره و سیره نگاری»، کیهان اندیشه، 1364 ، شماره 2.
• همو، حوار مع الشیخ صالح بن عبد الله الدرویش (القاضی بالمحکمة الکبری بالقطیف) حول تأملات في نهج البلاغة ، موسسه امام صادق (ع)، قم،  ١٣٨٢ ش.
• سید رضی، نهج البلاغه، مصحح صبحی صالح، موسسه دارالهجره، قم، بی تا.
• شهرستانی، محمد بن عبدالكریم، الملل و النحل، تخریج : محمد بن فتح الله بدران، مكتبة الانجلو المصریة، قاهره، ۱۹۵۶ م.
• ضیف، شوقی، تاریخ الادب العربی العصر الجاهلی، چاپ سوم، دار المعارف، مصر، 1119ق.
• همو، عصر جاهلی، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، چاپ اول، امیر کبیر، تهران، 1364ش.
• طباطبایی، محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، تهران، 1369ش.
• همو، سنن النبی، ترجمه محمد هادوی، چاپ دوم، انتشار اسلامیه، 1364ش.
• طبرسی، احمد بن علی ، الاحتجاج، نشر مرتضی، مشهد، 1403 ق.
• عبدالکریم، خلیل، قریش من القبیلة الی الدولة المرکزیة، نشر سینا، مصر، 1977م.
• الفراهیدی، خلیل بن احمد ، العین، دارالهجره، قم، ۱۴۰۵ق.
• فروخ، عمر، تاریخ الجاهلیه، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ اول، 1964م.
• قصی الحسین، موسوعة الحضارة العربیة العصر الجاهلی، دار و مکتبة الهلال، بیروت، 2004م.
• قطب، محمد، نبرد سنّت ها، چاپ اول، انتشارات واثقی، 1374ش.
• الکلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1388ق.
• لوکونین، ولادمیر گریگورویچ. تمدن ایران ساسانی ‌. ترجمه عنایت‌الله رضا. بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، ۱۳۵۰ش.
• مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، بیروت، 1403ق.
• محمودی، محمدباقر، نهج السعاده فی مستدرک نهج البلاغه، چاپ اول، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1376ش.
• مصطفوي، حسن، التحقيق في كلمات القرآن الكريم، مركز نشر آثار العلامه المصطفوى، تهران، 1385ش.
• مكارم شيرازى، ناصر، پیام امام شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه‏، چاپ اول، دار الكتب الإسلاميه، تهران‏، 1375ش.
• مك ايودي، كالين، رویدادنگاری تاریخ جهان، ترجمه حسن افشار، چاپ اول، نشر مركز، تهران،  1370ش.
• موسوی، سیدصادق، تمام نهج البلاغه، چاپ اول، موسسه امام صاحب الزمان(عج)، تهران، 1376ش.
• الناصر، محمد، اخلاق العرب بین الجاهلیه و الاسلام، دار الرساله، مکه، 1992م .
• يعقوبي، احمد بن اسحاق، تاریخ الیعقوبی، دارالصادر، بیروت، ۱۳۷۹ق.