مبانی نظری و پیشینه پژوهشی نقد و بررسی تفسیر آیات فضیلت امیرالمؤمنین و اهل بیت در تفسیر کشف الأسرار

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری نقد و بررسی تفسیر آیات فضیلت امیرالمؤمنین و اهل بیت در تفسیر کشف الأسرار» که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

فهرست محتوا

 

فصل اول: کلیات

مقدمه

1-تعریف مساله

2- پیشینه تحقیق.

3- ضرورت تحقیق.

4- هدف تحقیق.

5- سئوالات تحقیق.

1-5- سئوال اصلی.

2-5- سئوالات فرعی.

6- فرضیه‌ها.

7- روش تحقیق.

گفتار اول: شناختی بر تفسیرکشف الاسرار و عده الابرار.

1-چگونگی تدوین.

2-نگاهی به ابعاد گوناگون کشف الاسرار.

3-جایگاه نقل درکشف الاسرار.

4-اسرائیلیات در کشف الاسرار.

5-مباحث کلامی درکشف الاسرار.

6-مباحث فقهی درکشف الاسرار.

7- فضایل علیj درکشف الاسرار.

8-عرفان در کشف الاسرار.

9-شیوه نگارش و نثر فارسی کشف الاسرار.

10-تاریخ تألیف تفسیر میبدی ومصادر آن.

11-مؤلف کشف الاسرار.

گفتار دوم: شناختی بر ابوالفضل رشیدالدین میبدی.

1- زندگانی ابوالفضل رشیدالدین میبدی.

2-مؤلفات دیگر ابوالفضل رشیدالدین میبدی.

گفتار سوم: مفهوم شناسی تفسیر.

1-معنای لغوی تفسیر.

2-معنای اصطلاحی تفسیر.

گفتار چهارم: جایگاه روایات در تفسیر.

دیدگاه ها.

1-تفسیر قرآن باروایت.

2-تفسیر قرآن با قرآن.

3-تفسیر قرآن با قرآن و روایات.

فصل دوم: فضایل امیرالمؤمنینj واهل بیتb درآیات

گفتار اول: فضایل امیرالمؤمنینj در آیات.

1-آیات ولایت.

1-1-آیه ابلاغ.

1-1-1-تفسیر آیه ابلاغ در کتاب کشف الاسرار ونقد آن.

2-1-1-ابلاغ ولایت امیرالمؤمنینj در تفاسیر شیعه.

3-1-1- روایات ابلاغ ولایت امیرالمؤمنینj در تفاسیر اهل سنت

2-1-آیه اولی الامر.

1-2-1-تفسیر آیه اولی الامر در تفسیر کشف الأسرار و عدة الأبرار:

2-2-1-عصمت اولی الامر در تفاسیر شیعه و اهل سنت

3-2-1-روایاتی در مورد اولی الامر.

3-1-آیه إکمال.

1-3-1-تفسیر آیه درکشف الأسرار و عدة الأبرار.

2-3-1-استدلال بر تفسیر صحیح

3-3-1-نقد نظر مشهور اهل سنت با استفاده از همین نکته کلیدی:

4-3-1-روایات اهل سنت

4-1- آیه إنذار

1-4-1-تفسیر آیه در کشف الاسرار

2-4-1-روایات در تفسیر وشأن نزول این آیه از کتب اهل سنت

3-4-1-نکته هائی در این روایات

2- آیات غیر ولایت

1-2-هادی أمت

1-1-2- در تفسیر کشف الاسرار

2-1-2-روایاتی از شیعه واهل سنت

2-2- آیه نجوا

1-2-2-تفسیر آیه در کشف الاسرار

2-2-2-شأن نزول آیه در تفاسیر

3-2-2-تنها عمل‏ کننده به آیه نجوا

4-2-2- شبهه انکار فضیلت عمل به آیه نجوا

3-2- لیلة المبیت

1-3-2- در تفسیر کشف الاسرار

2-3-2- در تفاسیر شیعه و اهل سنت

گفتار دوم: فضایل اهل بیتb در آیات

1-آیه تطهیر

1-1-تفسیر آیه در کشف الأسرار

2-1-مراد از اهل بیتb در تفاسیر شیعه واهل سنت

3-1-آیه تطهیر وعصمت

2-آیه إطعام

1-2- تفسیر آیه در کشف الأسرار

2-2-مفاد آیه: «وَ یطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی‏ حُبِّهِ»

3-2-شأن نزول سوره «هل أتی»

4-2-سوره «هل أتی» در اشعار شاعران

3-آیه مباهله

1-3- تفسیر آیه در کشف الأسرار

2-3-معنی مباهله در لغت

3-3-حضور اهل بیتj درمباهله در تفاسیر اهل سنت

4-3-یکی از فضائل بزرگ اهل بیتj

4-آیه مودت

1-4-تفسیر آیه در کشف الأسرار

2-4-شأن نزول آیه مودّت

3-4-توضیح واژگان

1-3-4- مودّت

2-3-4-قربی

4-4-مصداق «قربی»

1-4-4- روایات شیعه درباره آیه مودّت

2-4-4- روایات اهل سنت در تفسیر آیه مودّت

5-آیه لؤلؤ و مرجان

1-5-تفسیر آیه در کشف الاسرار

2-5-تفسیر آیه در تفاسیر اهل سنت

فصل سوم: فضایل امیرالمؤمنینj واهل بیتb در أحادیث کشف الأسرار  

گفتار اول: فضایل امیرالمؤمنینj در أحادیث کشف الأسرار

1-حدیث رد الشمس

1-1-حدیث رد الشمس در کشف الاسرار

2-1- برگشت خورشید پس از وفات پیامبرa

3-1-ردالشمس در روایات

4-1-حدیث ردالشمس در منظر اهل سنت.

5-1-اشکالات و ابهامات

2-محبت امیرالمؤمنینj

1-2-محبت امیرالمؤمنینj در تفسیر کشف الاسرار

2-2-محبت امیرالمؤمنینj در کتب اهل سنت

3-علم امیرالمؤمنینj

4-لا فتی الّا علیj

1-4-حدیث لافتی در کشف الاسرار

2-4-جوانمردی امیرالمؤمنینj در جنگ احد

5-علی مرتضیj همسر فاطمه زهراh

1-5-ازدواج امیرالمؤمنینj با فاطمه زهراh در آسمان

2-5- فضیلت بودن همسری فاطمه زهراh

6-تیر در پای امیرالمؤمنینj

1-6- در کشف الاسرار

2-6-بررسی صحت این روایت.

7-زهد امیرالمؤمنینj

1-7-‏در تفسیر کشف الاسرار

2-7-نمونه هایی از زهد امیرالمؤمنینj

گفتار دوم: فضایل اهل بیتb در أحادیث کشف الأسرار

1-سلام ملک الموت به اهل بیتb

2-عمل کردن اهل بیتj به آیه «مَنْ ذَا الَّذِی یقْرِضُ الله قَرْضاً حَسَناً»

1-2- عمل به آیه در تفسیر میبدی

2-2- پاسخ به دو شبهه

3-اهل بیتj ذوی القربای پیامبر

1-3-ذوی القربی در تفسیر کشف الأسرار و عدة الأبرار

2-3-ذوی القربی در بقیه تفاسیر

نتیجه‌گیری

فهرست منابع و مؤاخذ

 

مقدمه

بحث ولایت از مهمترین ابحاث شیعه است که این روزها هجمه های همه جانبه از سوی دشمنان بالاخص فرقه ضاله‌ی تازه تأسیس شده‌ی وهابیت شده است. خصوصا با این همه امکاناتی که دارند دشمنیهای خود را بیش از پیش کردند و شبهات زیادی را بر علیه شیعیان مطرح می‌کنند که مهمترین شبهه‌ی آنها این شبهه است که شیعه اصل و اساس ندارد و زاییده‌ی تفکرات پادشاهان صفوی است در حالی که کتب اهل سنت بالاخص کتب تفسیری آنها پر از حقانیت شیعه می‌باشد.

و در این مختصر سعی کردیم که از کتب قدیمی و تفسیری آنها مستنداتی بر حقانیت شیعه ارائه دهیم.

1. تعریف مساله

کشف الاسرار و عدة الابرار کتابی در تفسیر قرآن و عظیم ترین و قدیمی ترین تفسیر عرفانی فارسی، نوشته ابوالفضل رشید الدین میبدی در دهه ۵۲۰ قمری است. این کتاب بر اساس تفسیر الهروی خواجه عبدالله انصاری (که هم اکنون در دست نیست) و در ده جلد نوشته شده‌است رشیدالدین میبدی در این کتاب ابتدا بخشی از آیات را بدون توضیح به فارسی ترجمه کرده، سپس عقاید مفسرین و تحقیقات اهل فن را درباره تفسیر همان قسمت شرح می‌دهد و در بخش سوم به بیان نکات عرفانی خصوصا به نقل از خود خواجه عبدالله انصاری می‌پردازد.

و از آنجا که مفسران و اندیشمندان شیعه و نیز برخی از مفسران و علمای اهل سنت به شرح آیات فضیلت امام علیj پرداخته و دلالت آنها را به عظمت و جایگاه رفیع امام علیj مسلم دانسته اند. عظمت امام علیj همواره مورد توجه تعداد زیادی از اندیشمندان اهل سنت قرار گرفته به طوری که علمای شیعه معمولاً برای اثبات ولایت امامj از منابع اهل سنت بهره جسته اند، سپس با نقد و بررسی نظرات آنان دلایلی بر ولایت و فضیلت امام علیj اقامه کرده اند. نوشته پیش رو نیز بر همین روال به بیان دیدگاه رشیدالدین میبدی در این باره پرداخته و سپس به نقد و بررسی آرای وی می‌پردازد.

2- پیشینه تحقیق

ازجمله فعالیت‌های مستقل که در این زمینه صورت گرفته:

1) کتاب فضایل اهل بیت از منابع اهل سنت نوشته‌ی محمد رضا امین زاده. است که این اثر شامل بخشهایی چون لزوم عقلی امام. سیمای اهل بیت در قرآن. سیمای اهل بیت در اسناد اهل سنت. امام علی وحضرت زهرا درمنابع اهل سنت. واعترافهای سه خلیفه در مورد فضایل امیرالمومنین است.

2)کتاب چهل حدیث ازفضایل اهل بیت از اسناد اهل سنت نوشته‌ی آیت الله مرتضی احمدیان که از کتاب فرائد السمطین جمع آوری شده که شامل قسمتهایی از جمله برتری حضرت فاطمه بر دیگر زنان. اثبات دلالت ایات تطهیر و مباهله بر افضلیت ال الله. عظمت محبت ال الله. با شهادت ازددنیا رفتن اهل بیت از فرمایشات رسول اکرم میباشد.

3) کتاب اهل البیت فی تفاسیر اهل السنه نوشته شیخ نزار الحسن

4) مقاله امام موسی بن جعفر عند اهل السنه از شیخ فارس حسون

5) فضایل پنج تن ال عبا در صحاح سته از ایت الله سید مرتضی حسینی فیروز ابادی است. این کتاب که شامل احادیث و روایتهای مربوط به فضائل و مناقب پنج تن آل عباb از مهمترین کتابهای اهل سنّت می‌باشد. گذشته از رواج آن در همه شهرها خصوصا بلاد اسلامی مدرکی ارزنده برای محققان در این موضوع است. این کتاب توسط حجةالاسلام محمدباقر ساعدی به فارسی ترجمه و در چهار جلد به چاپ رسیده است.

کتاب «فضائل الخمسة» از جمله کتب مدرکی در جهان اسلام محسوب می‌شود و مورد توجه دانشمندان و محققین می‌باشد. و از تألیفات غیر مستقل وضمنی در این زمینه به بسیاری از کتب اهل سنت از جمله1) مسند احمد بن حنبل 2)صحیح بخاری 3)المستدرک علی الصحیحین حاکم نیشابوری میتوان اشاره کرد.

ولی آنچه این تحقیق را از باقی تحقیقات در این زمینه ممتاز میکند پرداختن به فضایل علیj درکتب اهل سنت با روی کرد اثبات ولایت وامامت آنها با استفاده از این منابع می‌باشدبه عبارت دیگر اثبات ولایت انها باتوجه به اعترافات واقرارات آنها در این زمینه وجه امتیاز این تحقیق از باقی می‌باشد.

 

فهرست منابع

قرآن کریم

1. الإتقان في علوم القرآن ، سيوطي ،لبنان – دار الفكر،1416 – 1996م
2. ارشادالقلوب، دیلمی، حسن؛ انتشارات رضی، قم، 1412
3. اطيب البيان في تفسير القرآن‏ ،طيب سيد عبد الحسين‏‏ ،قرن: پانزدهم‏ ،انتشارات اسلام‏ ،تهران‏، 1378 ش‏ ،نوبت چاپ: دوم
4. الأمالي ،ابن بابويه، محمد بن على‏ ،اعلمى‏ ،بيروت‏ ،1400 ق / 1362 ش‏ ،نوبت چاپ: پنجم‏
5. أنوار التنزیل و أسرار التأویل‏، بیضاوی عبدالله بن عمر، قرن: هشتم‏، دار احیاء التراث العربی‏، بیروت‏، 1418 ق، نوبت چاپ: اول‏
6. بحار الأنوار ،العلامة المجلسي ،مؤسسة الوفاء ،  بيروت  ،دار إحياء التراث العربي،1403ق
7. البحر المحیط فی التفسیر، اندلسی ابو حیان محمد بن یوسف‏، قرن: هشتم‏، دار الفکر، بیروت‏، 1420 ق‏
8. بحرالعلوم‏، سمرقندی نصربن محمد بن احمد، قرن: چهارم‏، بی نا، بی جا، بی تا
9. البدایة والنهایة، ابن کثیر-774، دار إحیاء التراث العربی – بیروت – لبنان، 1408 – 1988 م
10. البرهان فی تفسیر القرآن‏، بحرانی سید هاشم‏، قرن: یازدهم‏، بنیاد بعثت‏، تهران‏، 1416 ق‏، نوبت چاپ: اول‏
11. بصائر الدرجات في فضائل آل محمّد صلّى الله عليهم‏ ،صفار، محمد بن حسن ‏
12. البیان فی تفسیر القرآن‏، خویی سید ابوالقاسم‏، قرن: پانزدهم‏، بی نا، بی جا، بی تا
13. تاريخ الطبري ،الطبري ،مؤسسة الأعلمي للمطبوعات – بيروت ،1403 – 1983 م
14. تاريخ بغداد ،الخطيب البغدادي ،دار الكتب العلمية – بيروت، 1417 – 1997 م
15. التبيان فى تفسير القرآن‏ ،طوسى محمد بن حسن‏ ،قرن: پنجم‏ ،دار احياء التراث العربى‏ ،بيروت‏
16. التحریر و التنویر، ابن عاشور محمد بن طاهر، قرن: چهاردهم‏، بی نا، بی جا، بی تا
17. ترجمه تفسیر المیزان‏، موسوی همدانی سید محمد باقر، قرن: چهاردهم‏، دفتر انتشارات اسلامی جامعه‏ی 14-مدرسین حوزه علمیه قم‏، قم‏، 1374 ش‏، نوبت چاپ: پنجم‏
18. ترجمه تفسیر جوامع الجامع‏، مترجمان‏، قرن: پانزدهم‏، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی‏، مشهد، 1377 ش‏، نوبت چاپ: دوم‏
19. ترجمه تفسیر طبری‏، مترجمان‏، قرن: چهارم‏، انتشارات توس‏، تهران‏، 1356 ش‏
20. ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏، مترجمان‏، قرن: پانزدهم‏، انتشارات فراهانی‏، تهران‏، 1360ش‏
21. تفسیر اثنا عشری‏، حسینی شاه عبدالعظیمی حسین بن احمد، قرن: چهاردهم‏، انتشارات میقات‏، تهران‏، 1363 ش‏
22. تفسیر الجلالین‏، محلی جلال الدین / جلال الدین سیوطی‏، قرن: نهم / دهم‏، مؤسسه النور للمطبوعات‏، بیروت‏، 1416 ق‏، نوبت چاپ: اول‏
23. تفسیر الصافی‏، فیض کاشانی ملا محسن‏، قرن: یازدهم‏، انتشارات الصدر، تهران‏، 1415ق، نوبت چاپ: دوم‏
24. تفسیر القرآن العظیم، ابن ابی حاتم عبدالرحمن بن محمد‏، قرن: چهارم، ‏مکتبة نزار مصطفی الباز، عربستان سعودی‏، 1419 ق‏، نوبت چاپ: سوم‏
25. تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر دمشقی اسماعیل بن عمرو، قرن: هشتم‏، دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون‏، بیروت‏، 1419 ق‏، نوبت چاپ: اول‏
26. تفسیر المراغی‏، مراغی احمد بن مصطفی‏، قرن: چهاردهم، داراحیاء التراث العربی‏، بیروت‏، بی نا، بی جا، بی تا
27. تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان‏، نیشابوری نظام الدین حسن بن محمد، قرن: هشتم‏، دار الکتب العلمیه‏، بیروت‏، 1416 ق‏، نوبت چاپ: اول‏
28. تفسیر کبیر، فخر رازی، محمد، بیروت، دارالفکر، 1415ق، ج1، ص144. 4
29. تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب‏، قمی مشهدی محمد بن محمدرضا، قرن: دوازدهم‏، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامی‏، تهران‏، 1368 ش‏، نوبت چاپ: اول‏
30. تفسیر نمونه‏، مکارم شیرازی ناصر‏، قرن: پانزدهم‏، دار الکتب الإسلامیة، تهران‏، 1374 ش‏، نوبت چاپ: اول‏
31. تفسير الكاشف‏ ،مغنيه محمد جواد ،قرن: چهاردهم‏ ،دار الكتب الإسلامية ،تهران‏ ،1424 ق‏ ،نوبت چاپ: اول
32. التفسير المنير فى العقيدة و الشريعة و المنهج‏ ،زحيلى وهبة بن مصطفى‏ ،قرن: پانزدهم‏ ،دار الفكر المعاصر ،بيروت دمشق‏ ،1418 ق‏ ،نوبت چاپ: دوم ‏
33. تفسير فرات الكوفي ،فرات بن إبراهيم الكوفي ،مؤسسة الطبع والنشر التابعة لوزارة الثقافة والإرشاد الإسلامي – تهران ،1410 – 1990 م
34. تفسير قمى‏، قمى على بن ابراهيم‏ ، قرن: سوم‏ ، دار الكتاب‏ ، قم‏ ،1367 ش‏ ، نوبت چاپ: چهارم‏
35. تفسير نور الثقلين‏ ،عروسى حويزى عبد على بن جمعه‏ ،قرن: يازدهم‏ ،انتشارات اسماعيليان‏ ،قم‏ ،1415 ق‏
36. جامع البیان فی تفسیر القرآن‏، طبری ابو جعفر محمد بن جریر، قرن: چهارم‏، دار المعرفه‏، بیروت‏، 1412 ق‏، نوبت چاپ: اول‏
37. الجامع لأحکام القرآن‏، قرطبی محمد بن احمد، قرن: هفتم‏، انتشارات ناصر خسرو، تهران‏، 1364 ش‏، نوبت چاپ: اول‏
38. جواهر الكلام ،الشيخ الجواهري ،دار الكتب الإسلامية ،تهران ‏،1367 ش
39. خصائص الأئمة عليهم السلام ، شريف الرضى، محمد بن حسين‏ ،آستان قدس رضوى‏ ،مشهد ،1406 ق‏،نوبت چاپ: اول‏
40. خصائص الأئمة، الشریف الرضی-406، ، مجمع البحوث الإسلامیة – الآستانة الرضویة المقدسة، مشهد، ربیع الثانی 1406
41. الدر المنثور فی تفسیر المأثور، سیوطی جلال الدین‏، قرن: دهم‏، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی‏، قم‏، 1404 ق‏
42. روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم‏، آلوسی سید محمود، قرن: سیزدهم‏، دارالکتب العلمیه‏، بیروت‏، 1415 ق‏
43. زاد المسیر فی علم التفسیر، ابن جوزی ابوالفرج عبدالرحمن بن علی‏، قرن: ششم‏، دار الکتاب العربی‏، بیروت‏، 1422 ق‏، نوبت چاپ: اول‏
44. سال چاپ: 1414 ق‏، نوبت چاپ: اول‏
45. سبل الهدی والرشاد، الصالحی الشامی-942، دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان، 1414 – 1993م
46. شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد ،ابن أبي الحديد، عبد الحميد بن هبه الله‏ ،مكتبة آية الله المرعشي النجفي‏ ،قم‏ ،1404 ق‏ ،نوبت چاپ: اول
47. شواهد التنزيل لقواعد التفضيل‏ ،حسكانى عبيد الله بن احمد‏ ،قرن: پنجم‏ ،سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى‏ ،تهران‏ ،1411 ق ،نوبت چاپ: اول‏
48. الصحاح ،الجوهري ،1407 ق ، دار العلم للملايين ، بيروت ،بی تا‏
49. صحيح البخاري ،البخاري ،دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع ،استانبول،1401 – 1981 م
50. العروة الوثقى ،السيد اليزدي ،مؤسسه نشر اسلامي ،1417 ،قم
51. علل الشرائع‏ ،ابن بابويه، محمد بن على‏،كتاب فروشى داورى‏ ،قم‏ ،1385 ش / 1966 م‏، نوبت چاپ: اول‏
52. عيون أخبار الرضا عليه السلام‏ ،ابن بابويه، محمد بن على‏ ،نشر جهان‏ ،تهران‏ ،1378 ق‏ ،نوبت چاپ: اول‏
53. الغدير،الشيخ الأمينی ، دار الكتاب العربي ، بيروت ‏،1397- 1977 م
54. فتح القدیر، شوکانی محمد بن علی‏، قرن: سیزدهم‏، دار ابن کثیر، دار الکلم الطیب‏، دمشق، بیروت‏
55. فى ظلال القرآن‏، سيد بن قطب بن ابراهيم شاذلي‏ ، چهاردهم‏ ،دارالشروق‏ ، بيروت- قاهره‏ ،1412 ق‏، نوبت چاپ هفدهم‏
56. القاموس المحيط ،الفيروز آبادي ،بی نا،بی جا ، بی تا
57. قصص الانبیاء، راوندی، قطب الدین؛ مشهد، مؤسسه البحوث الاسلامیه،
58. الکافی، الشیخ الکلینی-339، چاپ سوم، دار الکتب الإسلامیة – طهران، 1367 ش
59. کتاب العین‏، فراهیدی خلیل بن احمد، قرن: دوم‏، انتشارات هجرت‏، قم‏، 1410 ق‏، نوبت چاپ: دوم‏
60. الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏، زمخشری محمود، قرن: ششم‏، دار الکتاب العربی‏، بیروت‏، 1407 ق‏، نوبت چاپ: سوم‏
61. کشف الأسرار و عدة الأبرار، رشیدالدین میبدی احمد بن ابی سعد، قرن ششم، انتشارات امیر کبیر، تهران، 1371 ش‏
62. الکشف و البیان عن تفسیر القرآن‏، ثعلبی نیشابوری ابو اسحاق احمد بن ابراهیم‏، قرن: پنجم‏، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت‏، 1422 ق‏، نوبت چاپ: اول‏
63. کنزالعمّال، متقی هندی، مؤسسة الرساله، بیروت
64. الكامل في التاريخ ،ابن الأثير ، دار صادر للطباعة والنشر – بيروت ،1386 ق
65. كتاب التفسير ،عياشى محمد بن مسعود ،قرن: چهارم‏ ،چاپخانه علميه‏ ،تهران‏ ،1380 ق‏
66. كتاب العين‏ ،فراهيدى، خليل بن أحمد ،نشر هجرت‏ ،قم‏ ،1409 ق‏ ،نوبت چاپ: دوم‏
67. الكشف و البيان عن تفسير القرآن‏، ثعلبى نيشابورى ابو اسحاق احمد بن ابراهيم‏‏ ،قرن: پنجم‏ ،دار إحياء التراث العربي‏ ، بيروت‏ ،1422 ق‏ ،نوبت چاپ: اول‏
68. لباب التأویل فی معانی التنزیل‏، بغدادی علاء الدین علی بن محمد، قرن: هشتم‏، دار الکتب العلمیة، بیروت‏، 1415 ق‏، نوبت چاپ: اول‏
69. لسان العرب‏، ابن منظور محمد ابن مکرم، قرن هفتم‏، دار صادر، بیروت‏، 1414 ق‏
70. لسان الميزان ،ابن حجر ،مؤسسة الأعلمي للمطبوعات – بيروت،1390 – 1971 م
71. مجمع البحرین‏، طریحی فخر الدین‏، قرن: یازدهم‏، کتابفروشی مرتضوی‏، تهران‏، 1375 ش‏
72. مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏، طبرسی فضل بن حسن‏، قرن: ششم، انتشارات ناصر خسرو، تهران‏، 1372 ش‏
73. محاسن التاويل‏ ،قاسمى محمد جمال الدين‏ ،قرن: چهاردهم‏ ،دار الكتب العلميه‏ ،بيروت‏ ،1418 ق‏ ،نوبت چاپ: اول‏
74. مسند احمد ،الإمام احمد بن حنبل ،دار صادر ،بيروت ،بی تا‏
75. المصباح المنير في غريب الشرح الكبير ،فيومى، أحمد بن محمد ،موسسه دار الهجرة ،قم‏ ،1414 ق‏ ،نوبت چاپ: دوم‏
76. مطهری، مرتضی، امامت و رهبری قم: صدرا، چاپ چهارم، 1365
77. المفردات فی غریب القرآن‏، راغب اصفهانی حسین بن محمد، قرن: ششم‏، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق بیروت‏، 1412 ق‏، نوبت چاپ: اول‏
78. الملل و النحل‏ ،عبد القاهر بغدادى‏ ،دار المشرق‏ ،بيروت‏ ،1992 م‏ ،نوبت چاپ: سوم‏
79. من لا یحضره الفقیه، الشیخ الصدوق-381، چاپ دوم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة
80. مناقب ابن المغازلي الشافعي‏ ،ابن مغازلى شافعى‏ ،دار الأضواء ،بيروت‏ ،1424 ق‏ ، چاپ: سوم‏
81. المناقب، الموفق بن احمد الخوارزمی، جامعه مدرسین، قم، چاپ چهارم
82. المیزان، طباطبایی، سید محمد حسین، قم، دفتر نشر اسلامی، بی تا، ج4، ص626. 5
83. نهج الحق و كشف الصدق‏ ،علامه حلى‏ ،دار الكتاب اللبناني‏ ،بيروت‏ ،1982 م‏
84. وسائل الشيعة (آل البيت) ،الحر العاملي ،مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ،1414، قم
85. ینابیع الموده، سلیمان بن ابراهیم حنفی قندوزی، دارالاسوه، چاپ اول، 1416ق، ج1، ص351. 6