پیشینه پژوهشی پرخاشگري (رشته علوم تربیتی و روانشناسی)

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی پرخاشگري (رشته علوم تربیتی و روانشناسی)» که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

فهرست محتوا

فهرست محتوا

• مقدمه فصل دوم
• تعريف خشم
• علل و ريشه هاي خشم
• علل شخصيتي
• تظاهرات خشم
• عملكردهاي رايج پيرامون خشم
• علل بروز پرخاشگري
• والدين و كودكان پرخاشگر
• تربيت منفي والدين
• تربيت مثبت والدين
• راه كارهاي مناسب خشم
• نتيجه گيري
• عوامل موثر بر پرخاشگري
• عوامل اجتماعي
• عصبانيت
• احساس گناه
• بي كفايتي
• غمزدگي و افسردگي، قرباني بودن
• احساس در دام بودن
• مجازات نمادين
• مقررات و انتظارات را مشخص و روشن بيان كنيد
• چگونه تنبيه كنيد
• با طفل جر و بحث نكنيد و چانه نزنيد
• جدي باشيد
• زياده از حد گوش نكنيد
• منطقي باشيد
• روشهاي مجازات
• تعريف پرخاشگري
• انواع پرخاشگري
• علل و انگيزه هاي پرخاشگري
• كروموزومهاي جنسي و پرخاشگري
• بلوغ جنسي و پرخاشگري
• درستي و نادرستي نظريه ناكامي- پرخاشگري
• نقش رسانه هاي گروهي و فبلمهاي تلويزيوني در آموزش پرخاشگري
• كنترل پرخاشگري

مقدمه

هر كودكي وقتي بداند كه والدين او به آنچه مي گويند عمل مي كنند بهتر رفتار خواهد كرد . رفتار به خصوصي كه انجام آن مجاز نيست بايد با ترتيب به خصوصي دنبال شود مقررات شما بايد روشن و فهم آنها ساده باشد .در اين صورت كودك شما مي داند كه توقعات شما چيست و چه مقرر شده است شما تا به حال روي مقررات اوليه مصمم شده ايد و آنها را با سادگي و واقع بيني با طفل خود در ميان گذاشته ايد . قانون تازه اي در خانه مقرر شده است از حالا به بعد تو اجازه نداري كه كسي را كتك بزني و اگر اين كار را تكرار كني با حبس شدن در اتاقت مجازات خواهي شد كه پرخاشگري يكي از پديده هاي مهم رواني – اجتماعي است كه قسمت اعظم تاريخ مدون انسان پيرامون آن رقم خورده است . برخي سپده دم تاريخ را با بيان قتل  هابيل آلوده به پرخاشگري و خشونت مي دانند . كواكسلي بر اساس پژوهشهاي انجام شده خود مي نويسد : از 5600 سال قبل تا امروز بشر فقط 292 سال در صلح و صفا گذرانيده و بقيه را در جنگ و ستيز بوده است . پرخاشگري را رفتاري تعريف كرده اند كه هدف آن صدمه زدن به خود يادگيري باشد آنچه در اين تعريف حائز اهميت است ، قصد و نيت رفتار كننده است : يعني آسيب رسانيدن تصادفي به شخص ديگر پرخاشگري نيست مثلاً اگر توپ فوتبال سهواً به بازيكن ديگر اصابت كند ، پرخاشگري نيست اما اگر فردي مخصوصاً بازيكنان را با پا بزند، هل بدهد ، تنه بزند و يا فحاشي كند ، پرخاشگري است . قديمي ترين علت شناخته شده براي پرخاشگري حول محور اين نظريه مي چرخد كه انساتها از نظر ماهيت زيست شناختي براي پرخاشگر برنامه ريزي شده اند و نخستين و معروفترين نظريه در اين باره مربوط به زيگموند فرويد را مي توان نام برد فرويد كليه اعمال آدمي را با دو غريزه  زندگي و مرگ تحليل مي كند و مي گويد غريزه مرگ هم بايد به شكلي تخليه شود  ( ستوده – 221 سال 385 )

زيست شناسان بر اين باورند بيشترين تغييراتي كه هنگام پرخاشگري در بدن و اعمال آن روي مي دهد ، همانهايي كه هنگام به كار افتادن اميال جنسي به وقوع مي پيوندد در واقع بايد گفت  كه همانطور كه ميل جنسي ، جانور نر را به جنب و جوش مي اندازد ” او را متجاوز ” تند يا پرخاشگر مي سازد ، انسان هم از اين قاعده مستثني نيست البته پرخاشگري انسان در اين مورد غالباً با نوازش و نرمش اثر بهتري دارد و اينكه آيا پرخاشگري پاسخي به نا كامي است به باور جان دالسر و همكارانش ، پرخاشگري هميشه پيامد نا كامي است و ناكامي هميشه منجر به پرخاشگري مي شود هيچ يك نمي توانند بدون ديگري صورت گيرند و هر چيزي كه مانع رسيدن به هدف شود نا كامي را سبب مي گردد و گاهي محيط مدرسه و محل آموزشي مي تواند تاثير بسزايي در پرخاشگري كودك داشته باشد و گاهي هم روابط نا درست والدين و روحيه ستيزه جويي در بين والدين تاثير منفي بر روي  دانش آموزان مي گذارد و اين باعث مي شود كه حتي در پيشرفت تحصيلي و در رسيدن به موفقيت تحصيلي تاثير منفي بگذارد. و افراد ناكام هميشه با كلمات يا رفتار پرخاشگرانه واكنش نشان نمي دهند ؛ بلكه افرادي طيف وسيعي از واكنشها را نسبت به نا كامي از خود بروز مي دهند

” پرخاشگري ” در لغت به معناي ستيزه  و تندي كردن آمده [1]و معادل آن در زبان انگليسي واژه Aggression است [2] اما در اصطلاح روان شناسي پرخاشگري يك واكنش عمومي و پديده نابهنجار اجتماعي است كه به قصد آزار كسي يا آسيب رساندن به چيزي ابزار مي شود.[3] آن چه در اين تعريف  حائز اهميت است قصد و نيت رفتار كننده مي باشد يعني يك رفتار آسيب زا در صورتي پرخاشگري محسوب مي شود كه از روي قصد و عمد ، به منظور صدمه زدن به ديگري انجام پذيرد . [4]

بنابراين پرخاشگري به فردي اطلاق مي شود كه تمايل به حمله كردن و مبارزه طلبي دارد . [5]صاحب نظران حوزه  علوم اجتماعي در مورد پرخاشگري به دو دسته تقسيم شده اند : فرويد ( واضع مكتب روانكاوي ) و لورنز (Lornez  – جانور شناس اتريشي ) و گروهي ديگر آن را يك رفتار دفاعي آموخته شده و اكتسابي مي دانند همچون بندورا (Bandura  ) اما محققان با در نظر گرفتن جنبه هاي مختلف اين قضيه به دو نتيجه گيري دست يافته اند :

• پرخاشگري نتيجه تعامل پيچيده بين تمايلات و پاسخ هاي آموخته شده است .
• پرخاشگري در انسان ، حتي اگر هم ذاتي باشد ، به شدت تحت تاثير عوامل اجتماعي قرار دارد . [6]

اين ديده هنگامي بروز مي كند كه كودك يا نوجوان در رسيدن به هدف خود به مانع برخورد كند و نتواند به آساني و آرامي  آن را از بين برد [7] بنابراين رفتار و عملكرد خود را به صورت : ايجاد مزاحمت براي ديگران ، جنگ و ستيز با همسالان بر هم زدن محيط ، خراب كردن اشيا و وسايل ديگران و .. . بروز مي كند .[8]

تعريف خشم

خشم بنابر تعريف برانگيخته شدن عواطف جريحه دار شده است . اگر چه نقطه آغاز اين برانگيختي عواطف و احساسات ماست اما دامنه تاثير آن به فكر و بدن ما نيز سرايت مي كند . به عبارت ديگر خشم همه ابعاد وجود ما را در بر مي گيرد.

علل و ريشه هاي خشم

علل فيزيكي : عدم تعادل هورموني مي توند منجر به خشم شود . پر كاري غده تيروئيد و ترشح بيش از حر هورمون تيركسي از عوامل رايج بروز خشم و عصبيت است . خانم ها در دوران قاعدگي به غلت بر هم خوردن تعادل هورموني در معرض عصبانيت قرار مي گيرند . ازجمله عوامل ديگر رايج مي توان به خستگي اشاره كرد . هر چه سطح خستگي شخص بيشتر باشد امكان تجلي خشم فراتر مي رود .

شايان ذكر است زيگموند فرويد خشم را يكي از گرايشات (Drive  ) ذاتي مي داند. براي فرويد خشم جزيي از تار و پود وجود ماست . ما همانگونه كه در حالت طبيعي با دست و پا به دنيا مي آييم با خشم نيز زاده مي شويم .

تحقيقي كه به اين بخش از مقاله اختصاص يافته است،تمركز ويژه‌ايي بر خشونت در تلويزيون و بازيهاي ويدئويي خواهد داشت.تقريباً اين تحقيق‌ صرفاً درخصوص بازيهاي اينترنتي خشونت‌آميز وتأثير ناشي از آن بركودكان به عمل آمد،اما اگر شخص ماهيت تعاملي(برهم كنشي)اين بازيها را در نظر گيرد،صرفاً ممكن است ارتباطي وجود داشته باشد.مطالعه كليدي نشان دادكه ارتباط ميان خشونت در رسانه‌ها توسط شخصي بنام دكتر ارون (Eron) ارائه گرديده است.وي گروهي از افراد جوان را براي مدت 22سال مورد مطالعه قرار داد و به اين نتيجه دست يافت كه افرادي كه بيشتر به تلويزيون تماشا مي كنند در سن هشت سالگي قريب به يقين خشن بوده،در سن30 سالگي،مرتكب جنايات هولناك بيشتري شده و درهنگام مشروب خواري پرخاشگرتر و تهاجمي‌تر بوده و كودكان خود را بطور بيرحمانه‌تري نسبت به ديگران تنبيه مي‌نمايند.با انجام تحقيقات ديگر،مطالعات دكتر ارون(Eron)تكرار گرديده و نتايج مشابه به دست آمد.طي تحقيقات بعدي،برندن سنتروال(Brandon Centerwall)،جنايتكاران جوان محكوم به زندان را كه مرتكب جرائم خشونت آميز شده بودند را مورد مطالعه اجمالي قرار داد.

تحقيقي كه به اين بخش از مقاله اختصاص يافته است،تمركز ويژه‌ايي بر خشونت در تلويزيون و بازيهاي ويدئويي خواهد داشت.تقريباً اين تحقيق‌ صرفاً درخصوص بازيهاي اينترنتي خشونت‌آميز وتأثير ناشي از آن بركودكان به عمل آمد،اما اگر شخص ماهيت تعاملي(برهم كنشي)اين بازيها را در نظر گيرد،صرفاً ممكن است ارتباطي وجود داشته باشد.مطالعه كليدي نشان دادكه ارتباط ميان خشونت در رسانه‌ها توسط شخصي بنام دكتر ارون (Eron) ارائه گرديده است.وي گروهي از افراد جوان را براي مدت 22سال مورد مطالعه قرار داد و به اين نتيجه دست يافت كه افرادي كه بيشتر به تلويزيون تماشا مي كنند در سن هشت سالگي قريب به يقين خشن بوده،در سن30 سالگي،مرتكب جنايات هولناك بيشتري شده و درهنگام مشروب خواري پرخاشگرتر و تهاجمي‌تر بوده و كودكان خود را بطور بيرحمانه‌تري نسبت به ديگران تنبيه مي‌نمايند.با انجام تحقيقات ديگر،مطالعات دكتر ارون(Eron)تكرار گرديده و نتايج مشابه به دست آمد.طي تحقيقات بعدي،برندن سنتروال(Brandon Centerwall)،جنايتكاران جوان محكوم به زندان را كه مرتكب جرائم خشونت آميز شده بودند را مورد مطالعه اجمالي قرار داد.

علل شخصيتي

برخي اشخاص بيشتر از افراد ديگر واكنش خشم را بروز مي دهند . از اين رو روانشناسان معتقدند كه خشم مي تواند ريشه در شكل گيري خاص شخصيت افراد داشته باشد . اشخاصي كه از حساسيت هاي بالاتري برخوردارند و به اصطلاح زود رنج اند ، طبيعتاً بيشتر خشمگين مي شوند. بنابراين در اين حالت بايد به درمان حساسيت شخص پرداخت . همچنين افرادي كه در درجه اضطراب بالايي دارند   بيشتر عصباني مي شوند .

عجز ( Frustration   ) : عجز يكي ديگر از عوامل رايج شكل گيري خشم است . هنگامي كه به صورت مرتب موانعي غير قابل عبور در مسير حركت مان ايجاد مي شود به گونه اي كه ديگر قادر به برطرف كردن آنها نيستيم خشمگين مي شويم . بنابراين در اين حالت بايد به چاره جويي چگونگي برخورد خود با اين عوامل بپردازيم زيرا كه خشم ما در واقع نه علت بلكه معلوم اين عوامل است .

بي عدالتي : پر واضح است كه نمايش ظلم ، استثمار و پايمال كردن حقوق انسان ها ، خشم ما را بر مي انگيزد .

روابط جريحه دار شده : بخش عمده اي از خشم ، ريشه در روابط آسيب ديده ما با ديگران دارد . براي درمان خشم بايد آن روابط اصلاح گردند.

تظاهرات خشم

به هنگام عصباني شدن ، چهره بر افروخته مي شود و فركانس گفتار تغيير مي كند . گاه نفس هاي شخص تندتر مي شود . كلام فرد عصباني به وضوح قابل تشخيص است . اگر اين تجليات جزء مظاهر طبيعي خشم باشند ، مي توان به تجلياتي اشاره كرد كه در ظاهر قابل تشخيص نيستند اما در واقع مويد خشم شخص اند . از جمله اين عوامل مي توان به غيبت كردن اشاره كرد . غيبت را مي توان انتقامي ظريف و زيركانه دانست كه ريشه در خشم فرو خورده فرد دارد . زماني كه نمي توانيم آشكارا ناراحتي خود را به دلايل گوناگون ابراز كنيم ، به غيبت متوسل شويم . در واقع غيبت مي تواند ابزار ابراز خشم ما باشد . گاه نيز خشم خود را با بيان شوخي ها و جوك هايي ابراز مي كنيم كه در آنها فرد مورد خشم ما به باد تمسخر گرفته مي شود. همانگونه كه گفته شد اين نوع تظاهرات در وهله اول از ديد ديگران معرف خشم نيستند اما به واقع طرق متفاوت ابراز عصبانيت ما هستند.

[1] – معين ، 1371 ، ج1 ، ص 727

[2]  -براهني ، 1384ف ص42

[3]  – هنري ماسن ، 1373 ، ترجمه ياسايي ، ص 426

[4]  – كريمي ، 1380 ،ص 206

[5]  – فرقاني رئيسي ، 1382، ص 81

[6]  – كريمي ، 1380 ، ص 213

[7] – شعاري نژاد ، 1373 ، ص 450

[8] – نجاتي ، 1372 ، ص 321

منابع و مآخذ

• آزاد – حسين – آسيب رواني – انتشارات رشد تهران 1384
• بهادري – احمد – نظريه هاي روان درماني – انتشارات باران تهران 1385
• پوررجبلي – مصطفي – پرخاشگري و كودكان – انتشارات نور تهران 1384
• سعيدي راد – بهمن – اختلالات رواني –انتشارات راهبرتهران1383
• ستوده- هدايت الله- روان شناسي اجتماعي – انتشارات بهارتهران1385
• شاملو- سعيد-سلامت رواني- انتشارات ارجمند- تهران1384
• شعاري نژاد-علي اكبر- روان شناسي رشد-انتشارات ارسبادان تهران 1385
• رحيميان – حوريه بانو – پرخاشگري و روشهاي درماني – انتشارات سحت –تهران 1385
• دعوي نژاد – بهادر – اختلالات رفتاري- انتشارات فرهنگيان – تهران 1385
• محمدي – سيد يحيي – نظريه هاي روان درماني – انتشارات سحت –تهران 1386
• ي – منيره – پرخاشگري – انتشارات – تهران 1383
• لطف آبادي – حسين- (1385) . روان شناسي شخصيت، تهران، انتشارات نور
• نوروزي- ابراهيم- (1383) پرخاشگري و راهكارهاي آن، تهران، انتشارات بهار