مبانی نظری و پیشینه پژوهشی قواعد فقه سیاسی

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری قواعد فقه سیاسی» که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع :انگلیسی و فارسی دارد (به شیوه APA)
نوع فایل:WORD و قابل ویرایش با فرمت doc

 

فهرست محتوا

مقدمه. 1

فصل اول (کـلیـات) 3

1-1- بیان مساله. 4

1-1-1- چيستي و مفهوم شناسي فقه. 6

1-1-2 ماهیت فقه سیاسی.. 6

1-2 تاریخچه پیدایش قواعد فقه سیاسی.. 8

1-2-1 فقه سیاسی در عصر  پیامبر  ( ص ) 8

1-2-2 فقه سیاسی بعد از حیات پیامبر ( ص ) 9

1-2-3 فقه سیاسی فقهای حنفی و دانشمندان معاصر. 10

1-2-4 فقه سیاسی امام خمینی (ر ه ) محمد باقر صدر 10

1-3 ضرورت و اهمیت تحقیق.. 11

1-4 اهداف تحقیق.. 12

1-5 فرضیه های تحقیق.. 13

1-5-1 فرضیه اصلی تحقیق : 13

1-5-2 فرضیه های فرعی تحقیق : 13

1-6 چهارچوب نظری تحقیق.. 13

1-7 روش تحقیق و جمع آوری اطلاعات… 14

1-8 پیشینه تحقیق : 14

1-9 مفاهیم عمومی.. 16

1-9-1 تعاریف مختلف فقه از مناظر مختلف… 16

1-9-2 قلمرو فقه. 19

1-9-3 قاعده و قواعد. 20

1-9 -4 قاعده فقهى.. 21

1-9-5 سیاست درلغت واصطلاح.. 21

1-9-6 سیاست از دیدگاه اسلام. 24

1-9-7 فقه سیاسی.. 27

1-10 سير تحولات فقه سياسي در كلمات فقهاء 30

1-11 تقسیم بندی فقه سیاسی شیعه. 32

1-12 ادوار فقه سیاسی شیعه. 32

1-13 اصول فقه سياسی.. 34

1-14 جايگاه و ميزان اهميت فقه سياسى.. 37

1-15 اهداف فقه سياسی.. 38

1-15-1 الف) اهداف كلی فقه سیاسی : 41

1-15-2 ب) اهداف جزئی(خاص) فقه سیاسی.. 43

1-16 اهداف و فواید قواعد فقه سیاسی.. 43

1-17 تقسیم بندی کاربردی قواعد فقه سیاسی.. 44

1-17-1  فهرستی از  قواعد عام فقه سیاسی.. 45

1-17-2 فهرست قواعد خاص فقه سیاسی.. 46

1-17-2-1 در عرصه سیاست : 46

1-17-2-2 در عرصه اجتماعی و فرهنگی : 47

1-17-2-4 در عرصه نظامی و امنیتی : 48

1-18 تعاریف قواعد فقه سیاسی که در سیاست کاربرد دارند: 49

1-18-1 قاعدۀ نفی سبیل.. 49

1-18-2 قاعدۀ مصلحت… 49

1-18-3  قاعده مساوات… 50

1-18-4  قاعدۀ تقیه. 50

1-18-5 قاعده اعانه بر اثم.. 51

1-18-6 قاعده مشورت یا شورا 52

1-18-7 قاعده عدم ولایت… 52

فصل دوم (نفی سبیل ،مصلحت،مساوات، تقیه) 53

بررسی تفصیلی و مفهومی قواعد کاربردی فقه سیاسی در عرصه سیاست… 54

2-1قاعده نفی سبیل.. 54

2-1-1 مفهوم شناسي قاعده نفي سبيل در لغت… 56

2-1-2 مفهوم شناسي قاعده نفي سبيل در اصطلاح.. 56

2-1-3 پیام قاعده نفی  سبیل.. 57

2-1-4 جایگاه قاعده نفی  سبیل.. 58

2-1-5 مزيت هاي قاعده نفي سبيل.. 61

2-1-6 مفهوم نفی سبیل از نگاه اهل سنت… 61

2-2 قاعده مصلحت… 63

2-2-1مفهوم لغوی  قاعده مصلحت… 63

2-2-2مفهوم اصطلاحی قاعده مصلحت… 64

2-2-3 قاعده مصلحت در فقه. 68

2-2-4 متعلّقات قاعده مصلحت : 72

2-2-4-1 مصلحت شرع. 72

2-2-4-2 مصلحت نظام. 73

2-2-4-3 مصلحت عمومي.. 74

2-3 قاعده مساوات… 76

2-3-1 مفهوم قاعده عدالت… 76

2-3-2 عرصه های کاربردی عدالت… 78

2-3-3 عدالت سیاسی.. 81

2-3-4 عدالت سیاسی در اندیشه جان راولز. 82

2-3-5 اصول عدالت سیاسی از منظر پروفسور جان راولز. 83

2-4 قاعده تقیه. 86

2-4-1 مفهوم اصطلاحی قاعده تقیه. 86

2-4-2 انواع تقیه. 88

2-4-3 احکام تکلیفی تقیه. 97

2-4-3-1 تقیه واجب: 97

2-4-3-2 تقیه مستحب: 98

2-4-3-3 تقیه مباح: 98

2-4-3-4 تقیه مکروه: 98

2-4-3-4 تقیه حرام: 99

فصل سوم (قواعدحرمت اعانه بر اثم، مشورت) 100

، عدم ولایت،صلح.. 100

3-1 قاعده حرمت اعانه بر اثم.. 101

3-1-1مفهوم اعانه. 101

3-1-3مدارك قاعده اعانه بر اثم.. 104

3-1-4 شرایط محقق عنوان اعانه براثم.. 107

3-1-4-1علم واطلاع معین.. 107

3-1-4- 2 قصد معین نسبت به رسیدن به هدف شخص معان.. 107

3-1-4-3 وقوع جرم درخارج توسط معان.. 107

3-1-4-4 قصد معان نسبت به ارتکاب جرم. 107

3-1-5 قلمرو قاعده اعانه بر اثم.. 108

3-2 قاعده مشورت… 110

3-2-1  مفهوم  مشورت… 111

3-2-2 هدف شورا 116

3-2-3 شرائط مشاور 117

3-2-4  صفات ثبوتی مشاوران.. 118

3-2-4-1  اسلام: 118

3-2-4-2 تعقل: 118

3-2-4-3 تقوی : 118

3-2-4-4 تجربه: 119

3-2-4-5 علم: 119

3-2-4-6 حلم.. 120

3-2-4-7 نصح.. 120

3-2-4-8 حزم. 120

3-2-4-9 راز دار بودن.. 120

3-2-5 صفات سلبی مشاوران.. 120

3-2-6 انگیزه‏های مشورت‏ 121

3-2-7 سطوح مشورت و موضوع آن.. 122

3-2-8 گستره مشورت و مشاوره. 123

3-3 قاعده عدم ولایت… 127

3-3-1 مفهوم قاعده عدم ولایت… 127

3-3-2 قلمرو ولایت… 129

3-3-3 تفاسیر اصل عدم ولایت از منظر علما 131

3-4 قاعده صلح.. 135

3-4-1 مفهوم صلح در لغت… 135

3-4-2 مفهوم صلح در اصطلاح فقهی.. 135

3-4-3 مفهوم صلح در فقه و حقوق.. 136

3-4-4 بررسی آیاتی که بر اصل و قاعده بودن صلح دلالت می‌کنند : 138

نتیجه گیری… 142

منابع و مآخذ. 149

 

مقدمه

پس از پيروزي انقلاب اسلامي و تأسيس حكومتي ديني كه مبتني بر آموزه هاي فقهي است، دانش فقه عرصة تحولاتي اساسي گرديد. اين تحولات، مرهون اموراتي چون ورود بي سابقة موضوعات و پرسش ها به حوزه فقه، حجم گستردة مسائل، تنوع موضوعات، توسعة سطح انتظار از فقيهان و ورود فقه به عرصه هاي مختلف سياسي ـ اجتماعي است. ضرورت آشنايي تخصصي با موضوعات مختلف، عدم كفاف عمر يك فرد براي تحقيق در همة ابواب فقه، لزوم تعميق در همة مباحث فقه و گذر از صرف فهم حليت و حرمت يك مسأله، مستدعي تفكيك حوزه هاي مختلف فقه گرديده و زمينة تخصصي شدن رشته هاي مختلف فقه همچون فقه سياسي، فقه پزشكي و فقه قضا را فراهم آورده است.

رشتة تازه بنياد فقه سياسي كه در ساليان اخير و در پيامد تشكيل نظام جمهوري اسلامي ايران بروز و نمود يافته است، در نظر برخي به عنوان رشته اي مستقل و در نظر بعضي ديگر، گرايشي درحوزة فقه عمومي محسوب مي شود. ( صافي، 1404ق، ج1: 148 )

«فقه در واقع همان حقوق اسلامي در ابعاد وسيع آن است. و ما همانگونه كه در حقوق شاخه انواع حقوق مانند قضايي، سياسي، بين الملل، خانواده و …. وجود دارد، علم فقه اسلامي نيز داراي چنين شاخه ها و تقسيماتي است .

بر اين اساس، ميتوان اجمالاً فقه سياسي را چارچوب شرعي و عملي تنظيم امور سياسي جامعة اسلامي هم در بعد داخلي و هم در بعد خارجي دانست . ذكر اين نكته لازم است كه، مسلماً موضوعات مربوط به اصول و مباني حقوق اسلامی بخصوص در حوزة سياسي، مشتمل بر مسائل بيشماري نظير ديپلماسي خارجي، اصول بيطرفي، اصل احترام متقابل، اصل عدم مداخله در امور ساير كشورها، مسئوليتهاي ناشي از پیمان ها  ، قراردادها و كنوانسيونهاي بين المللي و از اين قبيل است كه خود در قالب حقوق بين الملل اسلامي مي تواند ارائه شود ( ابراهيمي، 1377 ).

فقه سیاسی بخشی مهم از دانش سیاسی در جهان اسلام است ، که رفتار سیاسی فرد و جامعه مسلمان را تعریف و توجیه می کند .

تعبير فقه سياسي در دهه هاي اخير در متون سياسي ايران مطرح شده است. با وجود اين، در ميراث اسلامي اين دانش قـدمت زيـادي دارد. در ميـراث فقهـي، فقـه السياسـات در كنـارِ فقه العبادات و فقه المعاملات به كرات مطرح شده و در كنار اين دو نظام فقه اسلامي را شكل داده است. فقه السياسات دربرگيرندة مجموعه احكام مدون شرعي ناظر بـر زنـدگي سياسـي است. تحولات سياسي ـ اجتماعي جديد در جهان و به طور خاص، جهان اسلام از يك سـو و تحولات معرفتي در دانش سياسي جديد، از سوي ديگر، مسائل متعددي در مورد ماهيت اين دانش و جايگاه آن به وجود آورده است. يكي از اين مسائل مهم دراين بـاره، پرسـش از امكانِ معرفتي فقه سياسي است. به ديگر سخن، آيا فقه ميتواند به امر سياسي بپردازد؟

و قواعدی در کاربردهای مختلف به عنوان قواعد فقه سیاسی به تنظیم روابط سیاسی مسلمانان و حکومتها پرداخته که در مباحثی به تشریح آنها می پردازیم .

 

فهرست منابع

1. قرآن کریم با ترجمه الهی قمشه ای ، مهدی ، انتشارات لوح دانش ،چاپ دوم
2. نهج البلاغه با ترجمه سید رضوی
3. تفسیرالکبیر،ج 8
4. اراكي، محمدعلي، كتاب البيع، قم، مؤسسة امام صادق1413 ق
5. شريعتي، روح االله(1382)، «چيستي قواعد فقه سياسي » مجله علوم سياسي، سال ششم، شماره 1 (پياپي 21)، بهار.
6. موسوی خمینی، سيدروح االله، ولايت فقيه، تهران، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره)، 1373
7. خوئي، سيدابوالقاسم، مباني تكملة المنهاج، قم، انتشارات علميه، ج 2 ، 1396 ق
8. ایت الله فاضل لنکرانی، قواعد الفقهیه، قم ،مرکزفقهی ائمه اطهار،1425 ق
9. لنکرانی فاضل، اصول فقه شیعه، تقریرمحمودوسعیدملکی اصفهانی،قم،مرکزفقهی ائمه اطهار،1381،ج3،
10. دانش پژوه، محمدتقي، فهرستوارة فقه هزار و چهار صد سالة اسلامي، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي، 1367.
11. دهخدا، علي اكبر، لغتنامه، انتشارات دانشگاه تهران، 1373
12. راغب اصفهاني، المفردات في غريب القرآن، تهران، دفتر نشر كتاب، 1404ق.
13. شهيد اول (محمد بن جمال الدين مكّي )، ذكري الشيعه، قم، مؤسسة آل البيت:، 1419ق.
14. فيض كاشاني، محسن، مفاتيح الشرائع، قم، مطبعة خيام، 1401ق.
15. گرجي، ابوالقاسم، تاريخ فقه و فقها، تهران، سمت، 1375.
16. آخوند خراساني، محمدكاظم ( 1415ق). كفايةالاصول، قم: مؤسسه النشر الاسلامي
17. ابوالحمد، عبدالحميد ( 1365). مباني سياست، تهران: توس.
18. بشيريه، حسين ( 1374 ). جامعه شناسي سياسي، تهران: نشر ني
19. شكوري، ابوالفضل ( 1361). فقه سياسي اسلام، ج 1، تهران: آدين.
20. عميد زنجاني، عباسعلي ( 1386). «روششناسي در تحقيقات فقه سياسي »، علـي اكبـر عليخـاني و همكـاران، روش شناسي در مطالعات سياسي اسلام، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)
21. عميد زنجاني، عباسعلي ( 1373). فقه سياسي، ج 2، تهران: اميركبير.
22. كزايي، نجف ( 1385). چالش سياست ديني و نظم سلطاني با تأكيد بر انديشه و عمل سياسي علماي شيعه در عصر صفويه، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي.
23. افتخاری ، اصغر ( بهار و تابستان 1388 ) مقام مصلحت در اندیشه و عمل سیاسی امام خمینـی ، دانش یاسی شماره یکم  
24. تقوي، سید محمد ناصر ( 1378 ) : حکومت ومصلحت .امیر کبیر: ، تهران
25. صرامي، سيف االله (1380)؛ احكام حكومتي و مـصلحت، تهـران: مركـز تحقيقـات اسـتراتژيك مجمـع تـشخيص مصلحت نظام
26. عبداالله خاني، علي (بهار 1385)؛ «عدالت و امنيت »، فصلنامه علوم سياسي، شماره 33
27. فيرحي، داوود (1381)؛ «انديشه سياسي ملا احمد نراقي »، فصلنامه علوم سياسي، سال پنجم، شماره هفدهم.
28. قرشی، سید علی اکبر؛ قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، بهار ۷۲، چاپ ششم، ج ۴، ص ۸۸.
29. طباطبایی، سید محمد حسین؛ تفسیر المیزان، سید محمد باقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، ج ۱۸، ص ۹۲.
30. موسائی، میثم؛ شوری و مشورت در قرآن و حدیث، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، تابستان ۷۲، چاپ اول، ص ۸ – ۹
31. حسینی شیرازی، سید محمد؛ شورا در اسلام، قم، آل الرسول (ع)، ۱۴۲۰ ه ق، چاپ ششم، ص۹.
32. حقانی زنجانی، حسین؛ صفات و ویژگیهای مشاور در اسلام، ماهنامه درسهایی از مکتب اسلام، خرداد ۷۶، سال ۳۷، شماره ۳، ص ۴۸ – ۵۳
33. دوورژه، موريس ( 1354). اصول علم سياست، ترجمة ابوالفضل قاضي، تهران: اميركبير.
34. فارابى، ابونصر(1364)، احصاء العلوم، ترجمه حسين خديوجم ، چاپ دوم، تهران : شركت انتشارات علمى و فرهنگى.
35. هوفه، اتفرید، درباره عدالت و برداشت‌های فلسفی، ترجمه امیر طبری، تهران، نشر اختران، 1383
36. مجموعه روایات درباره تقیه در وسایل الشیعه جلد 16 از باب 24 تا 33؛ و در سفینة البحار، شیخ عباس قمی، دارالاسوه، جلد 8، ص 562 تا 570 و برخی روایات در کتاب المکاسب شیخ مرتضی انصاری چاپ قدیم، ص 330
37. ملكي اصفاني، مجتبي، فرهنگ اصطلاحات اصول، نشر عالمه، جلد 1، پائيز 1379، ص 412.
38. شیری،مریم ، عدالت سیاسی در گفتمان اسلام سیاسی فقاهتی، تهران، فصلنامه علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره چهل و هشتم، زمستان، 1388
39. فقه سیاسی نماز جمعه، مصطفی جعفرپیشه ،معاونت فرهنگی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه،اول1384
40. پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) – مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی
41. پايگاه اطلاع‌رسانی مدرسه علمیه نجمه خاتون(سلام الله علیها)
42. پايگاه اطلاع‌رسانی اداره مشاوره نهاد مقام معظم رهبري در دانشگاه ها
43. پايگاه اطلاع‌رسانی خبرگزاری فارس
44. پايگاه اطلاع‌رسانی تبیان
45. سایت های مذهبی حوزه های علمیه کشور
46. ابوفارس، محمد عبدالقادر ( 1998م). الفقه السياسي عند الامام الشهيد حسن البنا، عمان: دارعمار.
47. فارابي، ابونصر، ( 1967). المله و نصوص اخري، تحقيق دكتر محسن مهدي، بيروت : دارالمشرق.
48. صدر، محمدباقر، بحوث في علم الاصول، تقرير سيد محمود هاشمي، مجمع علمي شهيد صدر.
49. محلی، جلال الدین محمد بن احمد؛ سیوطی، جلال الدین عبد الرحمان بن ابی بکر؛ تفسیر جلالین، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ص ۹۴.
50. هندی، علاءالدین علی المتقی بن حسام الدین؛ کنزالعمال، بیروت، موسسة الرسالة، ۱۴۰۵ ه ق، چاپ پنجم، ج ۵، ص ۸۱۲، خ ۱۴۴۵۶
51. ابو عبدالله شمس الدین محمد بن جمال الدین مکی (شهید اول) القواعد و الفوائد فی الفقه و الاصول و العربیة، تحقیق: سید عبدالهادی حکیم (قم: مکتبة المفید، بی تا) ج2، ص 157، قاعده208
52. حر عاملی،محمد بن حسن،وسایل الشیعه(قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث)چاپ دوم،ص 225.
53. ” ” ، پیشین، ج ،11 ،15،28
54. نجفی، محمد حسن ،جواهر الکلام، ج 15، ص 62
55. جلال الدین سیوطی، الاشباه و النظائر، ص 7