مبانی نظری و پیشینه پژوهشی مقایسه مواضع سیاسی کریم سنجابی و شاپور بختیار در مواجهه با انقلاب اسلامی

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری مقایسه مواضع سیاسی کریم سنجابی و شاپور بختیار در مواجهه با انقلاب اسلامی» که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

فهرست محتوا

بخش اول: زیست نامه سنجابی و بختیار(از تولد تا پایان دهه40

فصل اول: زندگی و محیط اجتماعی- سیاسی

فصل دوم: دوران مصدق و فعالیت­های او

فصل سوم: تحولات سیاسی دهه30 و40

بخش دوم: سنجابی و بختیار در بحبوحه­ی انقلاب

فصل اول: شاه و حکومتداریش

فصل دوم: از اوایل دهه50 تا 17شهریور57

فصل سوم: از سفر به پاریس تا نخست وزیری بختیار

فصل چهارم: از نخست وزیری بختیار تا 22بهمن57

بخش سوم: سنجابی و بختیار در مواجهه با جمهوری اسلامی

فصل اول: از پیروزی انقلاب تا انتخابات ریاست جمهوری

فصل دوم: از انتخابات ریاست جمهوری تا راهپیمایی 25خرداد60

فصل سوم: مذهب، روحانیت، امام و رهبران انقلاب

کتابنامه

زندگي و محيط اجتماعي- سياسي

گفتار اول: زندگي، تحصيلات و مشاغل کريم سنجابي

کریم سنجابی خاستگاه ایلی داشت. او از درون ایل سنجابی از ایلات کرد برخاست. این ایل دارای تیره­های مختلفی بود که اصل و منشأ واحد نداشتند، بلکه پیشامدها و حوادث تاریخی معلوم و نامعلوم، عناصر مختلف از محیط­های غیر مرتبط و دور از یکدیگر را به هم نزدیک کرده بود. انتخاب نام سنجابی بخاطر لباس­های به رنگ سنجاب بود که رؤسای ایل در زمان محاصره شهر هرات به­وسیله محمدشاه قاجار بر تن داشتند. بنیانگذار ایل به صورت یک ایل جدا و مستقل، حسن خان (جد دوم کریم سنجابی) بوده است. ایل سنجابی در نهضت مشروطیت ایران با مشروطه­خواهان همکاری کرد، در زمان جنگ جهانی اول و در پی مهاجرت نمایندگان مجلس به کرمانشاه و تشکیل حکومت ملی حدود 700 نفر از آن­ها مهمان ایل سنجابی بودند.

کريم سنجابي فرزند قاسم خان سردار ناصر سنجابي در سال 1283 ه.ش. در قريه قليچ­خاني از دهات ناحيه­ي سنجابي متولد شد، تا سن 14 سالگي در ميان ايل تحصيلات ابتدايي خود را ابتدا در مکتب و سپس در دبستان صمصاميه قصرشيرين که صمصام­الممالک جد وي تأسيس کرده بود ادامه داد. وي پس از قتل و غارت ايل سنجابي به دست انگليسي­ها با خانواده و ساير بچه­ها به کرمانشاه آمد و در مدت توقف در کرمانشاه به تحصيلات خود ادامه داد و نخستين محصلي بود که در کرمانشاه به اخذ گواهي­نامه ابتدايي نائل آمد و بين 619 نفر محصل با معدل 13/18 شاگرد اول شد. پس از آن براي ادامه تحصيلات به تهران آمد.

سنجابی در دوران حکومت ملي کرمانشاه هنگامی که سلیمان میرزا در خانه پدر سنجابي اقامت داشت مدتی نزد وی شاگردی کرد. او به مدت چند ماه و هر روز دو ساعت درس­های حساب و هندسه و مختصري تاريخ و جغرافيا به کريم سنجابي ياد داد. سنجابي اين را از افتخارات خود مي­دانست. وی چگونگي آمدنش به تهران را اين گونه شرح مي­دهد که، در اواخر سال 1299ه.ش. شاهزاده سليمان ميرزا، که در اسارت انگليسي­ها بود بعد از سه سال آزاد شد و از راه قصرشيرين به کرمانشاه آمد، خواست به تهران برود که عموهايم از ايشان تقاضا کردند که من و برادر کوچکترم را هم همراه خود به تهران بياورد. درست روز سوم اسفند1299 يعني روز کودتا در خدمت سليمان ميرزا از کرمانشاه حرکت کرديم هنگامی که وارد همدان شديم به دستور سيدضيا رئيس دولت کودتا سليمان ميرزا در همدان دستگير شد ما هم در همدان مانديم و در مدرسه­ي نصرت آن شهر مشغول درس خواندن شديم، با سقوط سيدضيا، سليمان ميرزا آزاد شد ما هم در خدمت ايشان به تهران آمديم، در سال1300 وارد مدرسه علوم سياسي شدم که در آن موقع علي اکبر دهخدا رياست آن را بر عهده داشت.

سنجابي پنج سال در مدرسه علوم سياسي تحصيل کرد و پس از آن به مدرسه حقوق رفت که تازه به وسيله چند نفر معلم فرانسوي تشکيل شده بود. پس از دو سال از مدرسه حقوق ليسانس گرفت و مدتي به کارآموزي وکالت پرداخت تا اين­که در سال 1307ش در کنکور دانشجويان اعزامي دولت به اروپا شرکت کرد و پس از قبولی عازم فرانسه شد. سنجابی به دستور حسين علاء سفير ايران و سرپرست کاروان دانشجویان اعزامي، با وجود داشتن ليسانس حقوق از مدرسه حقوق تهران مجدداً شروع به تحصيل در رشته حقوق کرد، پس از سه سال تحصیل در دانشکده حقوق شهر نانس و سه سال تحصیل در دانشکده­ي حقوق دانشگاه پاريس دوره دکتري را به پايان رساند.

بعد از شش سال يعني سال 1313 ش. سنجابي به همراه دوستانش عبدالحميد اعظم زنگنه و سيدعلي شايگان به ايران بازگشتند. در اوايل سال1314ش سنجابي به سمت دانشياري وارد دانشکده حقوق شد و علاوه بر سمت استادي دانشکده حقوق سمت­هاي اداري ديگري هم داشت از جمله مدتي معاون اداره کل اوقاف بود، مدتي رئيس اداره تعليمات عاليه و رئيس دبيرخانه دانشگاه تهران در وزارت فرهنگ و مدتي رئيس اداره حقوقي بانک ملي و سپس رئيس اداره کل آمار و وزارت دارايي شد.

همچنين، رياست دانشکده حقوق دانشگاه تهران، دبير کلي حزب ايران، وزارت فرهنگ، نمايندگي مجلس شوراي ملي، از دیگر شغل­های کريم سنجابي بود، گفتني است، او وکیل دادگاه لاهه در پرونده­ي شکايت نفت در زمان نخست­وزيري محمدمصدق بود و به گفته خودش هميشه صاحب مقام بوده است.

. علی اکبرخان سنجابی، ایل سنجابی و مجاهدت ملی ایران:خاطرات علی اکبرخان سردار مقتدر سنجابی، به کوشش دکتر کریم سنجابی، تهران، نشر و پژوهش شیرازه، 1380، چ 1، ص ص25- 30.

. کریم سنجابی، امیدها و ناامیدی­ها: خاطرات سیاسی دکتر کریم سنجابی، تهران، صدای معاصر، 1381، چ 1، ص ص 16- 22.

. محمدعلی سلطانی، احزاب سیاسی و انجمن­های سری در کرمانشاه از فراموشخانه تا خانه سیاه: دوره­های1-5 انتخابات مجلس شورای ملی و فریادگران بر نظام دیکتاتوری از کرمانشاه، تهران، مؤسسه فرهنگی نشرسها، 1378، ج2، ص ص 500-501.

کریم سنجابی، امیدها و ناامیدی­ها: خاطرات سیاسی دکتر کریم سنجابی، ص ص24-27.

همان منبع، ص ص 27- 28.

همان منبع، ص 29.

غلامحسین مراقبی، آخرین تاسمانی: درنگی بر کتاب امیدها و ناامیدی­های سنجابی، تهران، بهار، 1382، ص 7.

کتاب­ها:

– آبراهاميان، يرواند، ايران بين دو انقلاب، ترجمه­ي احمد گل­محمدي و محمدابراهيم فتاحي، تهران، نشرني، 1387، چ 11.

– آشوری، داریوش، دانشنامه­ی سیاسی، تهران، مروارید، 1373، چ 3.

– آهنجيده، اسفنديار، ايل بختياري و مشروطيت، اراک، ذره­بين، 1374.

– احزاب سياسي در ايران: مجموعه اسناد لانه جاسوسي، تنظيم دانشجويان مسلمان پيرو خط امام، تهران،  مرکز نشر اسناد لانه جاسوسي، 1366، ج 2.

– افراسيابي، بهرام، ايران و تاريخ، تهران، نشرعلم، 1367، چ 2.

– اميراحمديان، بهرام، ايل بختياري، تهران، نشر دشتستان، 1378.

– بازرگان، مهدي، انقلاب ايران در دو حرکت، تهران، بي­نا، 1363.

– ـــــــــــــ ، مدافعات، تهران، شرکت سهامي انتشار، 1384.

– باقي، عمادالدين، بررسي انقلاب ايران، قم، نشرتفکر، 1370.

– باکری، آسیه، مرغ در طوفان، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1380.

– بختيار، شاپور، خاطرات، به کوشش حبيب لاجوردي(طرح تاريخ شفاهي ايران مرکز مطالعات خاورميانه دانشگاه هاروارد)، تهران، زيبا، 1380.

– ــــــــــــ ، سي و هفت روز پس از سي و هفت سال، فرانسه، انتشارات راديو ايران، 1361.

– ــــــــــــ ، يکرنگي، ترجمه­ي مهشيد اميرشاهي، بي­جا، بي­نا، ژوئن2006، چ 4.

– بختياري، عليقلي­خان سرداراسعد، تاريخ بختياري، تهران، انتشارات يساولي فرهنگسرا، 1361.

– بهنود، مسعود، از سيدضيا تا بختيار، تهران، جاويدان، 1374، چ 8 .

– پهلوي، محمدرضا، پاسخ به تاريخ، ترجمه­ي حسين ابوترابيان، تهران، سيمرغ، 1375.

– ــــــــــــــــ ، مأموريت براي وطنم، تهران، انتشارات بنگاه ترجمه و نشرکتاب، 1349، چ 4.

– تداوم حيات سياسي در اختناق (تاريخ شفاهي نهضت مقاومت ملي ايران)، به کوشش وحيد ميرزاده، تهران، سلک، 1379.

– حسيني نيکزاد، امير، شناخت سرزمين بختياري، تهران، نشاط، 1354.

– دفترپژوهش­هاي مؤسسه کيهان، نيمه پنهان (سيماي کارگزاران فرهنگ و سياست)، تهران، کيهان، 1387، چ 8، ج3.

– دهمرده، برات، دولت بختيار و تحولات انقلاب اسلامي، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامي، 1383.

– راجي، پرويز، خدمتگزار تخت طاووس، ترجمه­ي ح.ا.مهران، تهران، اطلاعات، 1370.

– رائين، اسماعيل، اسناد خانه سدان، تهران، بنگاه ترجمه و نشرکتاب، 1358، چ 3.

– رجال عصر پهلوي به روايت اسناد ساواک(شاپوربختيار کتاب بيست و چهارم)، تهران، مرکز بررسي اسناد تاريخي وزارت اطلاعات، 1390.

– رجبي، محمدحسن، زندگي­نامه­ي سياسي امام خميني، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامي، 1377.

– رزم آرا، رضا، راهنماي کلوپ­هاي روتاري ايران، بي­جا، بي­نا، 1353.

– رضوي، مسعود، هاشمي و انقلاب، تهران، همشهري، 1376.

– روحاني، حميد، بررسي و تحليلي از نهضت امام خميني، قم، انتشارات راه امام، 1365، ج 1.

– روحانی، فؤاد، زندگی سیاسی مصدق، تهران، زوار، 1381.

– زارعشاهي، احمدعلي، علل تشکيل و انحلال جبهه ملي، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامي، 1380.

– زیرک­زاده، احمد، پرسش­های بی پاسخ در سال­های استثنایی، به کوشش ابوالحسن ضیاء ظریفی و خسرو سعیدی، تهران، نیلوفر، 1376.

– عميدزنجاني، عباسعلي، خاطرات، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامي، 1379.

– زونيس، ماروين، روانشناسي نخبگان ايراني، ترجمه­ي پرويز صالحي و سليمان امين زاده و زهرا لبادي، تهران، چاپخش، 1387.

– ـــــــــــــ ، شکست شاهانه: روانشناسي شخصيت شاه، ترجمه­ي عباس مخبر، تهران، طرح نو، 1370، چ 2.

– زيباکلام، صادق، مقدمه­اي بر انقلاب اسلامي، تهران، روزنه، 1388، چ 8 .

– سفري، محمدعلي، قلم و سياست، تهران، نشر نامک و پروين، 1380، چ 2، ج 2و4.

– سلطاني، محمدعلي، احزاب سياسي و انجمن­هاي سري در کرمانشاه از فراموشخانه تا خانه سياه(دوره­هاي 1- 5 انتخابات مجلس شوراي ملي و فريادگران بر نظام ديکتاتوري از کرمانشاه)، تهران، مؤسسه فرهنگي نشر سها، 1378، ج 2.

– سنجابي، علي­اکبرخان، ايل سنجابي و مجاهدت ملي ايران (خاطرات علي­اکبرخان سردار مقتدر سنجابي)، به کوشش کريم سنجابي، تهران، نشر و پژوهش شيرازه، 1380.

– سنجابي، کريم، اميدها و نااميدي­ها (خاطرات سياسي دکترکريم سنجابي)، تهران، صداي معاصر، 1381.

– ــــــــــــ ، جبهه ملي با ملت سخن مي­گويد، تهران، انتشارات جبهه ملي، 1359.

– سوليوان، ويليام، مأموريت در ايران، ترجمه­ي محمود طلوعي، تهران، علم، 1373.

– سيف زاده، حميد، مصاحبه با کريم سنجابي، بي­جا، بي­نا، 1371.

– صمدي پور، سعيد، جبهه ملي ايران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامي، 1388.

– طلوعي، محمود، بازيگران عصر پهلوي، تهران، نشرعلم، 1372، ج 1.

– عظيمي، فخرالدين، بحران دموکراسي در ايران1332-1320، ترجمه­ي عبدالرضا هوشنگ مهدوي و بيژن نوذري، تهران، نشر آسيم، 1387، چ 3.

– علي بابايي، داود، 25سال در ايران چه گذشت؟ (از بازرگان تا خاتمي)، تهران، اميدفردا، 1382، چ 1، ج 1.

– غفاري، هادي، خاطرات، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، 1374.

– فرازهايي از تاريخ انقلاب به روايت اسناد ساواک و امريکا، تهران، وزارت اطلاعات، 1368، چ 1.

– فردوست، حسين، ظهور و سقوط سلطنت پهلوي، تهران، اطلاعات، 1370، ج 1.

– فوران، جان، مقاومت شکننده: تاريخ تحولات اجتماعي ايران از صفويه تا سال­هاي پس از انقلاب اسلامي، ترجمه­ي احمد تدين، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگي رسا، 1387، چ 8.

– فوزي تويسرکاني، يحيي، تحولات سياسي اجتماعي بعد از انقلاب اسلامي در ايران، تهران، نشرعروج، 1384، چ 1، ج 1.

– قاضی، ابوالفضل، بایسته­های حقوق اساسی، تهران، میزان، 1385، چ 27.

– قره باغي، عباس، اعترافات ژنرال، تهران، نشرني، 1364.

– کودتاي نوژه، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش­هاي سياسي، 1368، چ 3.

– مازندي، يوسف، ايران ابر قدرت قرن، تهران، البرز، 1373.

– مدني، جلال­الدين، تاريخ سياسي معاصر ايران، قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1362، چ 3، 2جلد.

– مراقبي، غلامحسين، آخرين تاسماني (درنگي برکتاب اميدها و نااميدي­هاي سنجابي)، تهران، بهار، 1382.

– مرکز اسناد انقلاب اسلامي، فراماسونرها، روتارين­ها و لاينزهاي ايران1357-1333، تهران مرکز اسناد انقلاب اسلامي، 1377، ج 1.

– مقصودی، مجتبی، مجموعه مقالات تحولات سیاسی- اجتماعی ایران57-1320، علی­اکبر امینی، «جنبش ملی شدن نفت و استقرار حکومت مصدق»، تهران، روزنه، 1380.

– ـــــــــــــــ ، مجموعه مقالات تحولات سیاسی- اجتماعی ایران57-1320، علی­اصغر زرگر، «کودتای 28 مرداد 1332 و علل وقوع آن»، تهران، روزنه، 1380.

– ـــــــــــــــ ، مجموعه مقالات تحولات سیاسی- اجتماعی ایران57-1320، عباس سلطان­لو، «پیامدهای کودتای 28 مرداد 1332 و تحولات آن»، تهران، روزنه، 1380.

– ــــــــــــــــ ، مجموعه مقالات تحولات سیاسی- اجتماعی ایران57-1320، علی کریمی­مله، «احزاب ملی»، تهران، روزنه، 1380.

– ــــــــــــــــ ، مجموعه مقالات تحولات سیاسی- اجتماعی ایران57-1320، علی­رضا ملایی توانی، «نهضت امام خمینی: از لایحه­ی انجمن­های ایالتی و ولایتی تا تبعید امام به ترکیه»، تهران، روزنه، 1380.

– موسوي، علي، کودتا و ضد کودتا، تهران، دفتر نشرفرهنگ اسلامي، 1360.

-موسوی خمینی، روح­ا..، صحيفه­ي نور(مجموعه رهنمودهاي امام خميني)، تهران، وزارت ارشاد اسلامي، 1361، ج 4، 5، 6،7، 14.

– ميلاني، محسن، شکل­گيري انقلاب اسلامي، ترجمه­ي مجتبي عطار زاده، تهران، گام نو، 1381، چ 5 .

– نجاتي، غلامرضا، تاريخ سياسي بيست وپنج ساله­ي ايران(از کودتا تا انقلاب)، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگي رسا، 1386، چ 8 ، 2جلد.

– نهضت آزادي ايران، اسناد نهضت مقاومت ملي، بي­جا، انتشارات نهضت آزادي ايران، 1365، ج 5.

– هاشمي، محمد، حقوق اساسي جمهوري اسلامي، تهران، دانشگاه شهيدبهشتي، 1374، ج 1.

– هاليدي، فرد، ديکتاتوري و توسعه­ي سرمايه­داري در ايران، ترجمه­ي فضل­ا…نيک آيين، تهران، اميرکبير، 1358.

– هايزر، رابرت، مأموريت در تهران(خاطرات ژنرال هايزر)، ترجمه­ي ع.رشيدي، تهران، اطلاعات، 1365.

– همايون کاتوزيان، محمدعلي، اقتصاد سياسي ايران(از مشروطيت تا پايان سلسله پهلوي)، ترجمه­ي محمدرضا نفيسي و کامبيز عزيزي، تهران، نشرمرکز، 1384، چ 11.

– ـــــــــــــــ ، مصدق و مبارزه براي قدرت در ايران، ترجمه­ي فرزانه طاهري، تهران، نشرمرکز، 1378، چ 2.

– هوشنگ مهدوي، عبدالرضا، انقلاب ايران به روايت راديو بي­بي­سي، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامي، 1387.

– ـــــــــــــــ ، سرنوشت ياران مصدق، تهران، علمي، 1384، چ 2.

– يزدي، ابراهيم، آخرين تلاش­ها در آخرين روزها، تهران، قلم، 1379.

مقالات:

– صنعتي محمدحسن، «شاپور بختيار»، فصلنامه مطالعات سياسي، کتاب اول، پاييز1370.

– ملايي تواني، عليرضا، «تحليلي از مأموريت ژنرال هايزر در ايران»، فصلنامه­ي تخصصي تاريخ معاصر ايران، سال سوم، ش 12، زمستان 1378.

– ـــــــــــــ ، «بررسي تحليلي رويداد 17شهريور1357»، پژوهشنامه­ي متين، سال اول، ش 1، زمستان 1377.

پايان نامه:

– باوریان، فریده، «تعامل جبهه ملی با جنبش انقلاب اسلامی ایران (1360- 1340)»، علی­رضا ملایی توانی، کارشناسی ارشد، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، 1388.

– چگینی، محمد، «شکل­گیری جبهه ملی تا کودتای 28 مرداد»، سهراب یزدانی مقدم، کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی(تربیت معلم)، 1385.

– حسینی، بهزاد، «جبهه ملی چهارم و انقلاب اسلامی»، حجت فلاح، کارشناسی ارشد، دانشگاه بین­المللی امام خمینی (ره)، 1389.

– حق­پناه، جعفر، «نقش گروه­های ملی (جبهه ملی) در انقلاب اسلامی»، محمدرضا تخشید، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 1374.

– دریابیگی، علی­رضا، «بررسی پیدایش و نضج جبهه ملی اول 1328-1332»، عبدالرضا هوشنگ مهدوی، کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق (ع)، 1371.

– محمدزاده، رحمان، «تلاش­های مشترک شاپور بختیار و آمریکا برای مهار بحران انقلاب اسلامی»، علی­رضا ملایی توانی، کارشناسی ارشد، پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی، 1389.

نشريات:

– روزنامه­ي اطلاعات

– روزنامه­ي پيام جبهه

– روزنامه­ي جمهوري اسلامي

– روزنامه­ي کيهان

– هفته نامه­ي کيهان هوايي