پیشینه پژوهشی اعتياد به اينترنت (رشته علوم تربیتی)

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی اعتياد به اينترنت (رشته علوم تربیتی)» که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

فهرست محتوا

فهرست محتوا

2-1 مقدمه. 17

2-2 تعريف اعتياد به اينترنت… 18

2-3 تاريخچه اعتياد به اينترنت… 20

2-4علائم اعتياد به اينترنت… 20

2-5 طبقه‌بندي اعتياد به اينترنت… 21

2-6 ويژگي‌هاي رواني اعتياد به اينترنت… 22

2-7 نقش جنسيت در اعتياد به اينترنت… 22

2-8 معيارهاي تشخيصي اعتياد به اينترنت… 23

2-9 شيوع اعتياد به اينترنت… 27

2-10 سبب شناسايي اعتياد به اينترنت… 29

2-11 علائم و نشانه‌هاي اعتياد به اينترنت… 32

2-12  الگوهاي نظري اعتياد به اينترنت… 33

2-12-1  نظريه‌ي زيستي – پزشكي.. 34

2-12-2  نظريه‌ي روانكاوي.. 34

2-12-3  نظريه رفتاري.. 35

2-12-4  نظريه شناختي.. 36

مقدمه

        اعتياد به اينترنت در حال حاضر در تمام جوامع به‌صورت يك معضل اساسي درآمده است و شناسايي علل و پيامدها و عوارض آن  توسط محققان موردپژوهش قرار مي‌گيرد ( حسن زاده، 1388) و شدت اين نفوذ تا حدي است كه باعث ايجاد نگراني جهاني تحت عنوان اعتياد به اينترنت شده است. اينترنت كه ابتدا باهدف بهبود سبك زندگي انسان به وجود آمد در حال حاضر مانند شمشيري دو لبه عمل نموده و به دليل تأخير ايجادشده بين اين فناوري و فرهنگ استفاده از آن موجب پيامدهاي منفي بر روي سبك زندگي انسان شده است. بي‌شک رشد روزافزون اينترنت فوايد و اهميت غيرقابل‌انکاري دارد چنان‌که در دوران حاضر نقش محوري اينترنت چندان اساسي است كه بدون به‌کارگيري آن امكان برنامه‌ريزي، توسعه و بهره‌وري در  زمينه‌هاي فرهنگي ، اجتماعي، اقتصادي و علمي در جهان آينده امکان‌پذير نخواهد بود. درعين‌حال ، نبايد از پيامدهاي ناگوار و مخرب آن به‌ويژه در زمينه‌هاي اجتماعي و فرهنگي غافل ماند. اينترنت با همه فوايد از آسيب‌ها و کاستي‌هايي هم برخوردار است، بنابراين لزوم توجه به اين مهم شامل توجه است ( ديوس، 2001).

         در حال حاضر، تعداد كاربران ايراني به گزارش پايگاه اطلاع‌رساني فناوري اطلاعات و ارتباطات بالغ‌بر 36 ميليون نفر است كه 47 درصد از كاربران اينترنت در كل خاورميانه را تشكيل مي‌دهند ( لشكر آرا، تقوي شهري، ماهري و صادقي، 1391). در ايران هرچند مقالاتي در نشريات مختلف در اين زمينه به چاپ رسيده و صرفاً به معرفي اعتياد به اينترنت پرداخته‌شده است ولي با در نشر گرفتن اين موضوع كه اعتياد به اينترنت در ايران روزبه‌روز در حال افزايش است و به‌خصوص نوجوانان و جوانان از اولين قربانيان هستند ضروري مي‌نمايد اعتياد به اينترنت از ابعاد و زواياي مختلف موردبحث و بررسي قرار گيرد.

تعريف اعتياد به اينترنت

       اعتياد به‌طور اعم به معناي بروز شرايطي است كه در آن افراد به‌صورت جسمي و رواني به يك نوع ماده خاص به‌ويژه مواد مخدر وابستگي پيدا مي‌کنند. بسياري از پژوهشگران مفهوم اعتياد را براي توجيه انواع خاصي از رفتارهاي مشكوك نيز به كار مي‌برند زيرا نشانه‌ها و يافته‌هاي اعتياد در اين حالت نيز ديده مي‌شود. انواع غير ماده‌اي اعتياد نيز به‌عنوان اعتيادهاي رفتاري طبقه‌بندي مي‌شوند كه اعتياد به اينترنت نيز جزو اعتياد رفتاري محسوب مي‌شود (حسن زاده، 1388). اين اختلال با عناوين مختلفي از قبيل، وابستگي رفتاري به اينترنت، استفاده مرضي از اينترنت، استفاده مشکل‌زا از اينترنت، استفاده بيش‌ازحد از اينترنت، سوءاستفاده از اينترنت و اختلال اعتياد به اينترنت معرفي‌شده است ( اميدوار و صارمي، 1391). گلدبرگ از دانشگاه كلمبيا نخستين بار اختلال اعتياد به اينترنت را در جولاي 1995 مطرح كرد و اين اختلال را نوعي اختلال رفتاري قلمداد كرد كه به‌عنوان مكانيسم مواجه مورداستفاده قرار مي‌گيرد و از معيارهاي وابستگي به مواد DSM-lv گرفته‌شده است ( شايق، آزاد و بهرامي، 1389). از سوي ديگر، يانگ معتقد است كه واژه معتاد براي كاربران معتاد به اينترنت هم كاربرد دارد زيرا نشانه‌هاي اعتياد به اينترنت همان ويژگي‌هايي را دارد كه در اعتياد به مواد ازجمله الكل و سيگار ديده مي‌شود ( در گاهي و رضوي، 1389).

       انجمن روان‌پزشکي آمريكا اعتياد به اينترنت را يك الگوي استفاده از اينترنت تعريف مي‌کند كه موجب اختلال عملكردي شده و با حالات ناخوشايند دروني در طول يك دوره دوماهه همراه هست ( شايق و همكاران، 1392). اعتياد به اينترنت با استفاده بيش‌ازحد از ديگر آسيب‌هاي فردي و تا حدودي اجتماعي اينترنت است كه گاهي از اين بيماري تحت عنوان اعتياد مجاري نيز نام‌برده مي‌شود. اختلال اعتياد به اينترنت يك پديده بين‌رشته‌اي است و علوم مختلف پزشكي، رايانه‌اي، جامعه‌شناسي، حقوق، اخلاق و روانشناسي هر يك از زواياي مختلف اين پديده را موردبررسي قرار داده‌اند ( گريفتز، 2003).

       در مطالعه شاو بلاك (2008) اعتياد به اينترنت در حيطه اختلالات كنترل تكانه قرارگرفته و شامل ناتواني فرد براي مقاومت در مقابل تکانه‌اش براي درگير شدن در يك رفتار خاص علي‌رغم در نظر گرفتن پيامدهايش هست ( شاو بلاك، 2008). به عقيده هولمز استفاده بيش از 19 ساعت در هفته از اينترنت نشانه اعتياد به اينترنت بوده ولي يانگ 38 ساعت در هفته را مرز اعتياد به اينترنت قرار داده است . مسئله اعتياد به اينترنت مي‌تواند يك بحران اجتماعي مدنظر باشد و در هرحال، نظر متخصصان در تمام حوزه‌ها را به خود جلب كرده است. اين پديده‌يك معضل زيستي، رواني، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي است و نمي‌توان به مسئله اعتياد به اينترنت فقط از يك منظر نگاه كرد بلكه تحت تأثير عوامل بسيار قرار دارد و باعث پيامدهاي منفي زيادي هم مي‌شود. عوامل مؤثر بر اعتياد در انواع استفاده از اينترنت، محل اتصال، ساعات استفاده، ميزان مهارت در استفاده و عواملي ازاين‌دست كه هر يك از عوامل قابل‌بحث و بررسي هست، موردنظر هست.

همچنين دسترسي آسان و سريع به اينترنت، انبوه اطلاعات در زمينه‌هاي مختلف موردنياز ، خاصيت گم‌شدن فرد را در اينترنت و آرامش مجازي آن از عوامل ديگر هست (در گاهي و رضوي، 1389).

تاريخچه اعتياد به اينترنت

       اگرچه مفاهيمي‌مانند اعتياد به تكنولوژي با رايانه را شاتون در سال 1991 بررسي كرده بود، ولي اعتياد به اينترنت  اصطلاحي بود كه چند سال بعد، اورلي (1996)، گريفيث (1997) و يانگ (1998)، رواج دادند (ليم و جين سوك، 2004). پيرامون وجود يا عدم وجود پديده‌ي اعتياد اينترنتي، اختلاف عقيده‌ي زيادي وجود دارد. تا آنجا كه عده‌اي معتقدند اينترنت در صورتي اعتيادآور خواهد بود كه زندگي فرد و اطرافيان را مختل كند. برخي ديگر نيز اظهار مي‌دارند كه اصلاً چيزي به‌عنوان اختلال اعتياد اينترنتي وجود ندارد. اين گروه معتقدند كه لذتي كه به خاطر استفاده از كامپيوتر به فرد دست مي‌دهد، به‌هيچ‌وجه قابل‌مقايسه با لذت حاصل از مصرف كوكائين يا هر نوع ماده‌ي مخدر ديگري نيست ( فرير، 2002). به‌هرحال حجم را به رشد تحقيات صورت گرفته پيرامون اعتياد اينترنتي، حكايت از آن دارد كه اختلال اعتياد اينترنتي وجود داشته و نوعي اختلال روان‌شناختي اجتماعي است كه از مشخصه‌هاي آن ، تحمل ، علائم کناره‌گيري ، اختلالات عاطفي و ازهم‌گسيختگي روابط اجتماعي است . به‌هرحال پديده اعتياد اينترنتي هم‌زمان با افزايش دسترسي روزانه مردم به منابع آنلاين شايع‌تر مي‌شود ( فريز، 2002).

منابع و مآخذ

• احدي، حسن؛ جمهري، فرهاد.(1392). روانشناسي رشد نوجوانان، بزرگ‌سالي(جواني، ميانسالي، پيري). تهران: چاپ و نشر بنياد.
• اميدوار، احمد؛ صارمي، علي اکبر(1391).اعتياد به اينترنت(توصيف، سبب شناسي، درمان ومقياس هاي سنجش اختلال اعتياد به اينترنت). مشهد:تمرين
• آقايار، سيروس؛ شريفي درآمدي، پرويز.(1391). هوش هيجاني. تهران: نشر سپاهان.
• پروين. لارنس، اي.(2013). روان شناسي شخصيت، نظريه و تحقيق. جلد اول. چاپ پنجم. ترجمه: محمد جعفر جوادي، پروين کديور.1393. موسسه خدمات فرهنگي رسا.
•  پور اکبري، محمد جعفر؛” مقايسه ويژگي‌هاي شخصيتي و تعاملات اجتماعي کودکان ابتدايي(9-10سال) معتاد به اينترنت و عادي در مدارس ابتدايي منطقه 5 تهران” پايان نامه کارشناسي ارشد، دانشگاه علامه طباطبايي، دانشکده روانشانسي و علوم تربيتي، 1394
• تامپسون. جان ب(2013). رسانه‌ها و مدرنيته ، نظريه اجتماعي رسانه‌ها. چاپ اول. ترجمه مسعود اوحدي. (1392). تهران، انتشارات سروش.
• تنمايي فر، محمدرضا؛ صديقي ارفعي، فريبرز؛ گندمي، زينب؛” رابطه بين اعتياد به اينترنت با ويژگي‌هاي شخصيتي دانش‌آموزان مقطع متوسطه” مجله تحقيقات علوم پزشکي زاهدان، دوره14،شماره1، 1391
• حسن‌پور، شهرزاد.(1394). ساخت و هنجارهابي پرسشنامه اعتياد به اينترنت بر روي دانش‌آموزان دبيرستآن‌هاي دولتي آموزش و پرورش شهر تهران. پايان نامه کارشناسي ارشد سنجش و اندازه گيري. دانشگاه علامه طباطبائي.
• حسن زاده،رمضان.(1388). اعتياد به اينترنت در دانشجويان: تهديدي بر سلامت روان. نظام سلامت، 1(3)،  79-85
• خطيب زنجاني، نازيلا؛ آگاه هريس، مژگان؛” شيوع اعتياد به اينترنت در دانشجويان پيام نور استان سمنان” . مجله دانشگاهي پادگيري الکترونيکي،دوره5، شماره2، 1393
• در گاهي، منصور؛ رضوي، حسين.(1389). اعتياد به اينترنت و عوامل مؤثر بر آن در ساکنان منطقه 2 غرب تهران. مجله پايش،6(3)، 272-265.
• ذکايي، س.(1393). جوانان و فراغت مجازي. فصلنامه طالعات جوانان، شماره6
• رحماني، سوده ؛غلامعلي لواساني، مسعود؛” مقايسه هيجان خواهي و پنج عامل بزرگ شخصيت: براساس تمايز دانشجويان در دو گروه وابسته و غير وابسته به اينترنت” مجله علوم روان‌شناختي – 1390 – دوره : 10 – شماره : 38 – صفحه:159-177
• زنگنه ابراهيمي، حسنعلي؛” بررسي رابطه بين اعتياد به اينترنت با ويژگي‌هاي شخصيتي و پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم(دختر وپسر) شهرستان خواف سال تحصيلي  92-93″ دومين کنفرانس ملي توسعه پايدار در علوم تربيتي و روانشناسي، مطالعات اجتماعي وفرهنگي، 1394، http://www.civilica.com/Paper-EPSCONF02-EPSCONF02_0245.html
• شايق، سميه؛ آزاد، حسين؛ بهرامي، هادي” بررسي اعتياد به اينترنت و رابطه ي آن با ويژگي‌هاي شخصيتي در نو جوانان تهران” مجله ي علمي پژوهشي اصول بهداشتي رواني، 1392، سال يازدهم، شماره2(پياپي42)، 149-158
• صحرائيان، کيميا.(1390). پيش‌بيني اعتياد به اينترنت بر پايه پرخاشگري، خودکنترلي، و صفات شخصيت خود شيفته . پايان نامه کارشناسي ارشد. دانشگاه علامه طباطبائي.
• صفري دهخوار قاني، نسرين(1388). مقابله اثر بخشي شيوه کنترل تکانه پرکنتيسون و آزمون خودکنترلي بر کاهش تکانشگري نوجوانان دختر تهراني. پايان نامه کارشناسي ارشد . دانشگاه علامه طباطبائي.
• عزيزي، امير؛ اسماعيلي، سودابه؛ اسماعيلي، مهدي؛ پيدا، نگين؛” بررسي همبستگي اعتياد به اينترنت با ابعاد شخصيتي هگزاکو در دانش‌آموزان دبيرستاني” آموزش پرستاري، دوره 4، شماره2(پياپي12)، 1394
• علوي، سلمان؛ جنتي فرد، فرشته؛ حقيقي، محمد؛ اسلامي، مهدي.(1389). تعيين روايي و پايايي پرسشنامه تشخيصي اختلال به اينترنت در کاربران دانشجو. مجله علوم پزشکي زاهدان، 13(7) 34-38
• قاسم زاده، ليلي؛ شهرآراي،مهرناز؛ مرادي، عليرضا؛” بررسي نرخ شيوع اعتياد به اينترنت در دختران دبيرستاني شهر تهران و مقايسة دختران معتاد و غيرمعتاد به اينترنت در متغيرهاي تنهايي، عزت‌نفس و مهارت هاي اجتماعي” فصلنامه مطالعات فرهنگي- دفاعي زنان، سال سوم، شماره1، 1389
• کياني، تيام؛ فلاحي، مسعود؛ دالوندي، اصغر؛ حسيني، محمد علي؛ نوروزي، کيان.(1392). بررسي وضعيت اعتياد به اينترنت و عوامل مرتبط با آن در دانشجويان پرستاري علوم پزشکي سهر تهران در سال 1392، آموزش پرستاري، 4(2)، 62-50
• لشکرآرا ،بهنام؛ تقوي شهري، محمود؛ ماهري، آق بابک؛ صادقي، رويا.(1391). اعتيادبه اينترنت و سلامت عمومي در دانشجويان ساکن خوابگاه دانشگاه علوم پزشکي تهران. مجله دانشکده بهداشت و انستيتو پزشکي تهران، 10 (1)،  67-76.
• ماهري، بابک؛ شجاعي زاده، داود؛ طل، آذر؛ حسيني، مصطفي؛ بهرامي، محمد نبي؛ صادقي، رويا؛” بررسي تأثير مداخله آموزشي تركيبي بر پيشگيري از اعتياد به اينترنت در دانشجويان دختر ساكن خوابگاه‌هاي علوم پزشكي تهران : كاربرد مدل اعتقاد بهداشتي” مجله تحقيقات نظام سلامت ، سال نهم، شماره 10، 1392
• معيد فر، سعيد؛ پور کتابي، حبيب؛ گنجي، احمد.(1384). اعتياد به اينترنتي علل و پيامدهاي آن ، فصلنامه رسانه ، 16(3)، 39-67
• معيدفر، سعيد و همکاران(1393)؛” اعتياد  به اينترنت ، علل و پيامد هاي آن”؛ فصلنامه رسانه، شماره2، 1393
•  مک نامارا، باري و مک نامارا فرانسيس، کليدهاي رويارويي با خشونت در کودکان و نوجوانان ترجمه مسعود حاجي زاده، تهران، کتابخانه دانه،1389
• منصوري، بهزاد.(1390). هنجاريابي آزمون هوش هيجاني سيبر يا شيرينگ براي دانشجويان دوره کارشناسي ارشد دانشگاههاي دولتي مستقر در شهر تهران، پايان نامه کارشناسي ارشد، علامه طباطبايي.
• Bullen , p. and Harrem.N.(2010).The internet; its effects on safety and behavior.[On-line].
• Caplan, Scott E. “Problematic Internet use and psychosocial well-being: development of a theory-based cognitive–behavioral measurement instrument.” Computers in human behavior 18.5 (2014): 553-575.
• Caplan, Scott E. “Relations among loneliness, social anxiety, and problematic Internet use.” CyberPsychology & Behavior 10.2 (2014): 234-242.
• Davis RA, Flett GL, Besser A. Validation of a new scale for measuring problematic Internet use: Implications for pre-employment screening. J of CyberPsychology & Behavior. 2009;5(4):331-45.
•  Davis, Richard A. “A cognitive-behavioral model of pathological Internet use.” Computers in human behavior 17.2 (2013): 187-195.
• Ferris, Jennifer R. “Internet addiction disorder: Causes, symptoms, and consequences.” Psychology   Virginia Tech, jferris@ vt. edu (2012).
• Finn, Patrick. “Self-regulation and the management of stuttering.” Seminars in speech and      language. Vol. 24. No. 1. 2013.
• Gombor A, Vas LA. Nation and gendered-based study about the relationship between the big five and motives for internet use: A Hungarian and Israeli comparison. Theory and Science 2008; 10(1): 1-6.
• Grohal, j.(2015). Internet addiction Guide”. (http://psych central.com/ net addiction
• Hardie E, Tee MY. Excessive internet use: The role of personality; loneliness and social support networks in internet addiction. Aust J Emerg Tech Soc 2014; 5(1): 34-44.
• Ko C H, Yen J U, Chen C C, Chen S H, Wu K & Yen C F. (2016). Tridimensional personality of adolescents with internet addiction and substance use experience. The Canadian Journal of sychiatry—Original Research. 51, 14.
• Murali, Vijaya, and Sanju George. “Lost online: an overview of internet addiction.” Advances in Psychiatric Treatment 13.1 (2012): 24-30.
• Shaw, Martha, and Donald W. Black. “Internet addiction.” CNS drugs 22.5 (2008): 353-365.
• Ying Y, Wenbin G. (2011). Psychological and Behavioural Characteristics of Severe Internet Addicts. Hangzhou, China. pal.ist.psu.edu/cscw2011cpp/Ying_Ye_0107.pdf.