مبانی نظری و پیشینه پژوهشی احادیث مهدویت در صحاح سته

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری احادیث مهدویت در صحاح سته» که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

فهرست محتوا

بخش اول : کلیات

1- طرح تحقیق

2- توضیحی پیرامون صحیحین(بخاری ومسلم

3- اعتقادبه منجی درادیان دیگر

4- مهدویت درقرآن

5- آشنایی با جوامع حدیثی اهل سنت

6- آشنایی با مهمترین راویان احادیث مهدویت

بخش دوم : احادیث عام مهدویت درصحاح

1- حدیث دوازده خلیفه

2- حدیث ثقلین

3- حدیث معرفت امام

بخش سوم : احادیث خاص مهدویت در صحاح سته

عنوان اول: بخشایشگر اموال توسط امام مهدی ع

عنوان دوم: حسب ونسب امام مهدی«ع

عنوان سوم: شمایل وسیمای مهدی

عنوان چهارم: نزول عیسی«ع» وامامت مهدی«ع

عنوان پنجم :

الف :محل وعلایم وشرایط ظهور

ب : طلوع خورشید از مغرب

پ : خسف در بیداء

ت : پرچم های سیاه

ث : خروج سفیانی

عنوان ششم: حکومت مهدی «ع» ونزول عیسی«ع» و

واقعه آرماگدون وفتح کاخ سفید

الف : محل نزول وصفات ظاهری عیسی«ع

ب : واقعهء آرماگدون (قرقیسیا

ت : فتح کاخ سفید

عنوان هفتم : ویژگی های حکومت حضرت مهدی ع…

الف – رباخواری

ب – تجدید گردین

پ-  حاکمیت اسلام برجهان

ت – عدالت گستری

ث- وفور نعمت ورفاه قتصادی

ج – فتوحات امام مهدی«ع»

چ-  مدت حکومت امام مهدی«ع»

عنوان هشتم – شبهات مهدویت وپاسخ به آنها

1 – شبهه اینکه نام پدرامام مهدی«ع» عبدالله است

2- شبهه ی اینکه مهدی«ع» ازنسل امام حسن«ع»است

3- بررسی حدیث «لا مهدی ع الا عیسی ع »

4- بررسی تشکیک ابن خلدون دراحادیث مهدویت

ابیاتی از دعبل خزاعی

نتیجه گیری

–طرح تحقیق :

1-1واژگان کلیدی : حدیث ، پیامبراکرم «ص» ، اهل سنت ، مهدویت«ع» ، منجی ، آخرالزمان ،  ، دجال ، سفیانی

2-1تبیین مساله :

در کتب معتبر حدیثی اهل سنت (صحاح سته) ، احادیث معتبری در زمینه ، موضوع مهدویت روایت هایی وارد شده است که از بزرگان صحابه نقل شده وبه حد تواتر نیز رسیده اند که برخی علما آن اخبار را مستفیض وبرخی قائل اند که متواتر معنوی هستند ، وآن هم به دلیل این که از بزرگان صحابه نقل شده اند.

3-1پرسش های تحقیق :

   پرسش اصلی :آیادر صحاح سته اهل سنت ، احادیث معتبری در مورد امام مهدی (ع) روایت شده     است؟

   پرسش های فرعی :

در صحاح سته اهل سنت آیا احادیثی خاص در باره امام زمان عج روایت شده است ؟

آن احادیث کدامند ودر زمینه چه موضوعاتی وارد شده اند؟

درمورد اوصاف امام مهدی ، نسب و… چه احادیثی روایت شده است ؟

چند روایت در زمینه ی مهدویت در کتب اهل سنت نقل شده ، وآیا این روایات در حد تواتر هستند؟

آیا میان احادیثی که شیعه واهل سنت در باره مهدی ع نقل کرده اند تعارضی وجود دارد؟

چه شبهاتی درمورد احادیث مهدویت نزد اهل سنت وجود دارد وپاسخ به آنها چیست ؟

آیا در بین علمای اهل سنت کسانی هستند که در مساله مهدویت تشکیک کرده اند؟

در مورد علایم وشرایط ظهور امام زمان ع چه احادیثی نقل شده است؟

درمورد حضرت عیسی ع وامام زمان ع چه احادیثی نقل شده است ؟

آیا روایات تطبیقی درمورد مهدویت میان اهل سنت وشیعه وجود دارد؟

4-1 فرضیه تحقیق : در کتب معتبر اهل سنت « صحاح سته » ، احادیث معتبری در زمینه مهدویت روایت شده است.

5-1 ضرورت تحقیق :  بنابراین موضوع مهدویت از سنخ توحید ، نبوت وقرآن تلقی شده است .  لذا با قاطعیت می توان گفت : در اعتقاد به منجی آخر الزمان ومهدی موعود ، نوعی وحدت نظربین فرق مسلمین برقراراست هر چند برخی افراد با انگیزه های سیاسی وغرض ورزی ویا نا آگاهی به مبانی اسلامی«مانند ابن خلدون واحمد امین..). در صددند این باوررا کم رنگ ویا عقاید یهودی ، مسیحی جلوه دهند در حالی که این اصل طبق عقل وفطرت وآیات قرآن وکلمات گهربارپیامبر اکرم (ص) می باشد.

6-1 پیشینه تحقیق : علماي اهل سنت از همان آغاز نسبت به مساله مهدویت اهمیت زیادی قائل شدند ودر این زمینه کتاب های زیادی تالیف نمودند. کتابهایی که علمای اهل سنت درمورد مهدویت تالیف کردند برخی از آنها عبارتند از:  ، العرف الوردی از سیوطی ، عقدالدرر از مقدسی شافعی،  ابوالفیض سیداحمد بن محمد بن صدیق غماری شافعی ازهری مغربی، متوفای ۱۳۸۰ ق، صاحب کتاب إبراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون، چاپ دمشق ، شیخ محمود بن عبداللَّه تویجری از استادان دانشگاه اسلامی در مدینه منوره، صاحب کتاب الاحتجاج بالأثرعلی من أنکر المهدی المنتظر، در رد شیخ ابن محمود، قاضی قطر.
، شیخ عبداللَّه سبیتی عراقی، صاحب کتاب إلی مشیخه الأزهر در رد کتاب المهدیه فی‏الاسلام، اثر سعد محمد حسن، که از منکران مهدویت است ، محمد بن عبدالعزیز بن مانع، (متوفای ۱۳۸۵ ق) صاحب کتاب تحدید النظر فى أخبار الإمام المنتظر در اثبات امام مهدی(ع) و ظهورش و در رد ابن خلدون.
، کتاب الجزم لفصل ابن حزم در رد ابن حزم اندلسى که بخشى از کتاب الفصل فی الملل و الأهواء و النحل را به انکار و تکذیب احادیث مربوط به امام زمان(ع) اختصاص داده است،  عبدالمحسن بن حمد العباد، استاد دانشگاه مدینه منوره و عضو هیأت علمی آن دانشگاه، صاحب کتاب الرد على من کذب بالأحادیث الصحیحة الواردة فى المهدى، در رد کتاب لامهدى ینتظر بعد الرسول سید البشر از شیخ آل محمود قطرى.
، أبوالعباس بن عبدالمؤمن مغربى، صاحب کتاب الوهم المکنون فى الرد على ابن خلدون .

در مذهب اهل سنت روایات زیادی دراین زمینه وارد شده است تاجایی که منکرآن را براساس برخی روایات ، کافر نامیدند . بطور مثال :  اهل سنت از جابر بن عبدالله (ره) نقل می کنند: عن محمد بن علی بن الحسن ، عن الحسین بن محمد بن احمد، عن اسماعیل بن ابی اویس، عن ابن المنکدر، عن جابر(ره) رفعه (قال:قال:رسول الله«ص»):

«من انکرخروج المهدی فقد کفربما انزل علی محمد ، ومن انکرنزول عیسی فقد کفربما انزل علی محمد  ومن لم یومن بالقدر خیره وشره فقد کفر بماانزل علی محمد » ؛ فان جبرئیل اخبرنی ان الله (عزوجل) قال: من لم یومن بالقدر خیره وشره فلیتخذ ربا غیری». (عسقلانی ، 1329ق ، ص130 .)

محمد بن عیسی ترمذی(209- 279 ه) درباره دوحدیث از احادیث مهدوی می نویسد :«حسن صحیح» ودرباره یکی از آنها می نویسد:«حسن». ( ترمذی ،1279م ، ص55ح2235و2236 .)

ابی عبدالله حاکم نیشابوری «م405»: وی در کتاب الفتن در چهارباب ، احادیثی که به اسم حضرت مهدی«ع» تصریح کرده ، آورده است.واحادیث دیگری درباب ذکر خروج مهدی«ع» آورده وگوید: هذا حدیث صحیح علی شرط الشیخین ولم یخرجاه ؛ این حدیث صحیح است ومنطبق با شرایط بخاری ومسلم درمورد صحت احادیث می باشد .اما آن دواین احادیث را نیاورده اند.

بعضی دانشمندان اسلامی در باره مهدی کتا بهای ویژه ای نوشته اند؛ از آن جمله است : ابو نعیم در کتاب اخبارالمهدی ، ابن حجرهیتمی، در کتاب القول المختصر فی علامات المهدی المنتظر، شوکانی در کتاب التوضیح فی تواتر ما جاء فی المنتظر والدجال والمسیح ، ادریس عراقی مغربی در کتاب المهدی ، ابوالعباس بن عبدالمومن مغربی در کتاب الوهم المکنون فی الرد علی بن خلدون ،سیوطی در العرف الوردی و…

عده ای در نوشته های خود تصریح کرده اند که احادیث مربوط به مهدی متواتر است وبه هیچ وجه قابل انکار نیست ؛ از آن جمله : سخاوی در کتاب المغیث ، محمد بن احمد سفارینی در کتاب شرح العقیده ، ابوالحسن آبری در کتاب مناقب الشافعی ، ابن تیمیه در کتاب فتاوا ، سیوطی در کتاب الحاوی و…

عبدالحلیم احمد بن تیمیه «متوفی728ه»: وی درکتاب منهاج السنه ج4 ، ص211 ، می نویسد:« ان الاحادیث التی یحتج بها علی خروج المهدی احادیث صحیحه رواها ابوداوود والترمذی واحمد وغیرهم من حدیث ابن مسعود وغیره.(عقیده اهل السنه والاثرفی المهدی المنتظرص189)

ابن قیم جوزیه «متوفی751ه»: می گوید: والاحادیث علی خروج المهدی اصح اسنادا،(همان ص191-192)

عبدالعزیز بن باز می گوید: «اما انکارالمهدی المنتظربالکلیه کما زعم ذلک بعض المتاخرین ، فهوقول باطل ، لان احادیث خروجه فی آخرالزمان ، وانه یملاءالارض عدلاوقسطا ،کما ملئت جورا ، قدتواترت تواترا معنویا ، وکثرت جدا واستفاضت کما صرح بذلک جماعه من العلما…

ترجمه: واما انکار موضوع مهدویت به طور کامل همانگونه که برخی معاصرین پنداشتند، سخن نادرستی است ، زیرا که احادیث ظهورآن حضرت درآخر زمان ، واینکه زمین را پراز عدل وداد می کند ، همان گونه که پر از ظلم وستم شد ، متواتر معنوی است ، واین احادیث بسیار نقل شده وبه حد استفاضه رسیدند به طوری که برخی از علماء به آن تصریح کردند.(ترجمه از ماتن) ( حیدری ،1389 ،ص90)

محي الدين عربي عارف برجسته‌ي جهان تسنن درباره‌ي مهدي(ع) چنين مي‌گويد:

اعلم ایدنا الله ان لله خلیفه یخرج وقد امتلات الارض جورا وظلما فیملوها قسطا وعدلا ، ولو لم یبق من الدنیا الا یوم واحد لطول الله ذلک الیوم حتی یلی هذا الخلیفه من عتره رسول الله «ص» من ولد فاطمه یواطیء اسمه اسم رسول الله «ص» جده الحسن بن علی بن ابی طالب یبایع بین الرکن والمقام …
« وبدان که خدا ما را پیروز می گرداند ، قطعا برای خداوند خلیفه ای ظهور می کند وزمانی که زمین ازظلم وستم پرشده او زمین را از عدل وداد پر خواهد کرد ، واگر از از عمر دنیا حتی یک روز هم باقی نماند خداوند آن روز را چنان طولانی خواهد کرد که این خلیفه از خاندان پیامبر«ص» ظهور می کند از فرزندان فاطمه«س» که نامش ، همنام پیامبر«ص» است پدربزرگش حسن بن علی ابن ابی طالب «ع» است ، که میان رکن ومقام با او بیعت می کنند…«ترجمه ماتن» (ابن عربی ،1414ق ،ص63.)

فهرست محتوا

• البانی ، ناصرالدین ، سلسله الاحادیث الصحیحه ، ریاض، مکتبه المعارف ، 1415ق
• البخاری ، ابوعبدالله ، محمد بن اسماعیل ، صحیح البخاری ، دارالفکر، 1410، هجری.
• البخاری ،ابوعبدالله محمد بن اسماعیل ،صحیح بخاری ، بیروت،دارالفکر،1401ق.
• ابن حجر الهیتمی ، الصواعق المحرقه فی الرد علی اهل البدع والزندقه ،خرجه: عبدالوهاب عبداللطیف ،الناشر القاهره ، بی تا.
• ابن حجر ،الهیتمی ، ، الصواعق المحرقه ، بیروت ، موسسه الرساله ، 1417ق
• ابن حبان ،ابوحاتم محمد،صحیح ابن حبان ،بیروت،موسسه الرساله ،1418ق.
• ابن حماد، نعیم ،الفتن ،بیروت،دارالکتب العلمیه،1418ق،
• ابن حماد العباد ، عبدالمحسن ، عقیده اهل السنه والاثر فی المهدی المنتظر،ناشررساله الثقلین،1377ش
• ابن حنبل ، احمد بن محمد، المسند ، بشرح احمد محمد شاکر، دارالمعارف بمصر، 1373 هجری.
• ابن کثیر ، اسماعیل بن کثیر دمشقی، النهایه فی الفتن والملاحم ، دارالکتب العلمیه، بیروت،1408ق.
• ابن قیم الجوزیه ، شمس الدین ابو عبدالله ، المنارالمنیف فی الصحیح والضعیف ، تحقیق عبدالفتاح ابوغده ، ناشر: مکتب المطبوعات الاسلامیه ، حلب الفرافره،1390. هجری
• ابن قیم الجوزیه ، شمس الدین ، المنارالمنیف فی الصحیح والضعیف ، مکتب المطبوعات الاسلامیه، بی جا ، بی تا.
• ابن طقطقی، محمد بن علی بن طباطبا ،الفخری فی الاداب السلطانیه ، چاپ المطبعه الرحمانیه ، مصر سال 1345 هجری
• ابن عربی ، محیی الدین ، فتوحات المکیه انتشارات دارالفکر، بیروت ، 1414ق.
• ابن ماجه قزوینی ، ابو عبدالله محمد بن یزید ، سنن ابن ماجه ، ، دار الفکر،1429ق
• ابوداوود سجستانی ، سلیمان بن اشعث ، داراحیاء التراث العربی ، بیروت ،لبنان ، بی تا.
• ابوداوود سجستانی ، سلیمان بن اشعث ، سنن ابوداوود، تعلیق کمال یوسف،دارالجنان چاپ اول ، 1409 هجری
• بستوی ، عبدالعظیم ، المهدی المنتظر فی الاحادیث الصحیحه ، بیروت ، دارابن حزم ، 1420ق
• الترمذی ، ابوعیسی محمد بن عیسی، الجامع الصحیح ، بیروت ، دارالفکر، 1403ق.
• الترمذی ،حافظ ابوعیسی محمد،سنن الترمذی ،المکتبه السلفیه بالمدینه المنوره،بی تا
• التفتازانی ، سعدالدین ، شرح المقاصد ، دارالکتب العلمیه بیروت ،لبنان ،سال 1422ق.
• الجزری الدمشقی ، محمد ،اسمی المناقب ،بی جا ،بی نا ،1403ق.
• حاکم النیشابوری ، محمد بن عبدالله ، المستدرک علی الصحیحین ، بیروت ، دارالمعرفه ،1418ق
• الخزاعی ، دعبل ، دیوان شعر، شرح : ضیاء حسین الاعلمی ، منشورات : موسسه الاعلمی للمطبوعات ، الطبعه الاولی ،1417هجری، بیروت ، لبنان ، ص57تا65.
• الخطیب ، محمد عجاج ، اصول الحدیث ، بیروت ، دار صادر، بی تا.
• الزهری البصری ، محمد بن سعد بن منیع ، الطبقات الکبری، دوره8 جلدی ،دارصادرللطباعه والنشر،1377 هجری السهارنفوری ، شیخ احمد ، رئیس جامعه بمظاهرالعلوم سهارنفورهند، تعلیق محمد زکریا،دارالکتب العلمیه ،بیروت، بی تا.
• السیوطی ، جلال الدین عبدالرحمن ، بن ابی بکر، الحاوی للفتاوی ،تحقیق محمد محیی الدین ، مطبعه السعاده ، چاپ سوم ، 1378هجری
• السهارنفوری ، شیخ احمد ، رئیس جامعه بمظاهرالعلوم سهارنفورهند، تعلیق محمد زکریا،دارالکتب العلمیه ،بیروت، بی تا
• شیخ الصدوق ،ابی جعفر محمد بن بابویه کمال الدین وتمام النعمه ،موسسه النشرالاسلامی،1416ق
• شیخ الصدوق ، محمد بن الحسین ، کمال الدین وتمام النعمه ، تهران ، دارالکتب الاسلامیه ، بی تا.
• شیخ الطوسی ، محمد بن جعفرالطوسی ، منشورات موسسه المعارف الاسلامیه ، قم ، 1411ق
• شیخ الطوسی ، محمد بن الحسن ، الغیبه ، قم ، موسسه المعارف اسلامیه ، بی تا.
• الصنعانی ، عبدالرزاق ، المصنف ، هند ، المجلس العلمی ، 1390ق
• طبرانی ،حافظ ابوالقاسم سلیمان بن احمد،داراحیاءالتراث ،بیروت،بی تا.
• الطبسی النجفی ، محمد رضا، الشیعه والرجعه ،المطبعه الحیدریه ،النجف الاشرف،1375ق.
• الطبری ، احمد بن عبدالله ،ذخائر العقبی ،فی مناقب ذوی القربی ،قم ،مکتبه الامین، 1380ش.
• الطریحی ،فخرالدین،مجمع البحرین، بیروت ،مکتبه الهلال ،بی تا.
• العسقلانی ، ابن حجر ، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری ،داراحیاء التراث العربی ، بیروت ،بی تا.
• العسقلانی ، ابن حجر، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری ، شرکه مکتبه ومطبعه مصطفی البابی.وتصحیح محب الدین الخطیب. بمصر1378هجری
• العسقلانی ، شهاب الدین ابوالفضل، احمد بن علی ،تهذیب التهذیب، تحقیق صدقی جمیل العطار، دارالفکر، للطباعه ، والنشر ، چاپ 1415 هجری.
• العسقلانی حافظ ، شهاب الدین ، احمد بن علی، لسان المیزان، دوره شش جلدی، مطبعه دائره المعارف ، حیدرآباد ، هند ،چاپ اول ،1329 هجری.
• العظیم آبادی، محمد شمس الحق ،تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان،دارالفکر،بیروت،1399ق
• الغماری، ابوالفیض احمد بن محمد ، ابراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون ، دمشق ، مکتبه الترقی ،1347ق
• القرطبی ،محمد بن احمد،الجامع لاحکام القرآن الکریم ،ناشر:القاهره ،دارالکتاب العربی،1378ق. الکلینی ، محمد بن یعقوب ،اصول کافی ،تهران ، دارالکتب الاسلامیه،1383ش
• الکورانی ، علی ، معجم احادیث المهدی ، قم ، موسسه ، معارف اسلامی ، 1411ق
• المبارکفوری ، حافظ ابوالعلی ، محمد بن عبدالرحمن ، تحفه الاحوذی بشرح جامع الترمذی(1353ه)
• المجلسی ، محمد باقر، بحارالانوار،بیروت ،موسسه الوفاء ،1404ق
• المناوی ، محمد عبدالرئوف ، فیض القدیر ، بیروت ، دارالفکر، چاپ دوم ، 1391ق.
• المناوی ، محمد عبدالرووف،فیض القدیر ، مطبه مصطفی محمد ، مصر،1356ق.
• ناصف ، منصور علی ، غایه المامول فی شرح التاج الجامع للاصول، القاهره، المکتبه الازهریه،1371ق.
• النسائی ، حافظ ، ابوعبدالرحمن ، احمد بن شعیب، بشرح الحافظ جلال الدین السیوطی ، الطبعه المصریه الازهر.
• النسائی ،ابوعبدالرحمن ، احمد بن شعیب ،سنن، بیروت ،دارالفکر،بی تا.
• النعمانی ، ابراهیم بن محمد ، الغیبه ، موسسه الاعلمی للمطبوعات ،بیروت ،لبنان،1403ق.
• النفوری ، احمد سهار، بذل المجهود فی حل ابن داوود، تعلیق محمدزکریا ، دارالکتب العلمیه ، بیروت،لبنان.
• النووی ،محی الدین بن زکریا بن شرف، شرح صحیح مسلم ،بیروت – لبنان ،1932ق.
• النووی ، محی الدین بن زکریا ،المنهاج بشرح صحیح بن الحجاج ، کتاب الاماره باب13 –الحدیث1851 ط:دارابن حزم ،بیروت1423.
• سیوطی ، الدر المنثور
• مسلم نیشابوری، ابوالحسین مسلم بن حجاج ،بشرح النووی دارااحیاالتراث،1932ق.
• مقدسی الشافعی ،یوسف بن یحیی،عقدالدرر فی اخبارالمهدی المنتظر،قم،مسجدجمکران،1416ق.

منابع به زبان فارسی:

• توفیقی حسین ، آشنایی باادیان ، ، انشارات سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی، وموسسه فرهنگی طه، سال 1385 ، ص32 .
• حکیمی ،محمد رضا،خورشید مغرب،قم ،انتشارات دلیل ما،1382ش.
• حیدری ، محسن ، مهدویت نزدفریقین، موسسه عالی امیر المومنین ،سال 89.
• ربانی گلپایگانی ، علی ،امامت دربینش اسلامی ،انتشارات بوستان کتاب،1386ش.
• رضوانی ، علی اصغر، علایم ظهور، قم ، انتشارات مسجد مقدس جمکران ، 1385ش.
• رضوانی ، علی اصغر، موعود شناسی ، انتشارات مسجد جمکران ،1384ش.
• .صافی گلپایگانی ، لطف الله، منتخب الاثر، قم ، انتشارات حضرت معصومه ،1419ق.
• .طبسی ، نجم الدین ، چشم اندازی به حکومت حضرت مهدی ، قم ، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، بی تا.
• عبداللهی ، عبدالکریم ، طبقات راویان احادیث مهدویت از طریق اهل سنت ، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی ، چاپ دوم ،1386.
• قادری ، سید رضی ، احادیث مهدویت در صحاح سته ، بنیاد فرهنگی امام مهدی ع چاپ پاییز1388ش.
• نجاتی موسوی ، سید علوان ،آشنایی با منابع روایی اهل سنت ، موسسه عالی امیرالمومنین ع1389ش.
• عهد جدید ، بی نا ، بی تا ،بی جا.
• tebyan.net
• noorportal.net