مبانی نظری و پیشینه پژوهشی بررسی حکم عده زنان فاقد رحم از دیدگاه فقه امامیه

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری بررسی حکم عده زنان فاقد رحم از دیدگاه فقه امامیه» که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

فهرست محتوا

مقدمه

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1-بیان مسئله

1-2-اهداف تحقیق

1-3-پرسش های تحقیق

1-4-فرضیات تحقیق

1-5- روش تحقیق

فصل دوم : تعاریف اصطلاحات و مباحث عام

بخش اول:تعاریف

2-1- ویژگی فیزیولوژیکی و سایکولوژیکی زن

2-1-1- تعريف بلوغ

2-1-2- بلوغ زن

2-1-3- تغييرات دوران بلوغ در انسان

2-1-4- تغييرات بلوغ در دختران

2-1-4-1- ترتيب تغييرات جسمي دخترها در دوران بلوغ

2-1-4-2- رشد پستان ها

2-1-4-3- عادت ماهيانه

2-1-4-4- چگونگي و چرايي عادت ماهيانه

2-1-5- رحم

2-1-5-1-چرخه ي هورموني دوره ماهيانه

2-1-5-2- زمان شروع قاعدگي طبيعي

2-1-5-3- نظم دوره ي ماهيانه

2-1-5-4- طول مدت يك قاعدگي طبيعي

2-1-5-5- مقدار و طول خونريزي قاعدگي طبيعي

2-1-5-6- چگونگی قطع شدن عادت ماهیانه

بخش دوم : عده و اقسام آن

2-2- مفهوم عده

2-3- اقسام عده

2-3-1- عده ي وفات

2-3-2- عده ي طلاق

2-3-2-1- عده ي زن آبستن

2-3-2-2- عده ي زن غير آبستن

2-3-3- زناني كه عده طلاق ندارند

2-4- عده بذل يا انقضاء مدت

2-5- نكاح يا زنا با زني كه در عده است

فصل سوم : بیان ماهیت و مستندات احکام زنان فاقد رحم

بخش اول:  ماهیت فاقد رحم

بخش دوم : مستندات

3-1- آيات قرآن

3-1-1- آيه 1 سوره طلاق

3-1-2- آيه 4 سوره طلاق

3-1-3- آيه 228 سوره بقره

3-1-4- آيه 49 سوره احزاب

سنت،اجماع و عقل

3-2- احاديث عام

3-2-1- روايت معتبر داود بن سرحان از امام صادق (ع

3-2-2- روايت صحيحه ي حلبي از امام صادق (ع

3-3- احاديث خاص

3-3-1- دسته ي نخست احادیث

3-3-2- دسته ي دوم احادیث

3-3-2-1-پاسخ به تعارض روايات

3-3-3- دسته ي سوم احادیث

بخش سوم : نظرات فقيهان در مورد عده زنان

3-3-1- قول اول نظر صاحب الانتصار و صاحب الغنيه

3-3-2- قول دوم: نظر اكثريت

3-4- ارزيابي گفتار فقيهان و قول مختار

بخش چهارم : مسائل و احکام

3-4- احکام حقوقی عده

3-4-1- انحلال نكاح

3-4-2- فسخ نكاح

3-4-2-1-عيوب

3-4-2-2- تدليس

3-6-2-3- تخلف از شرط صفت

3-4-3- طلاق

3-4-3-1-تعريف طلاق

3-4-3-2- موجبات طلاق

3-4-3-3- شرايط اساسي طلاق

3-4-3-4- تشريفات طلاق

3-4-3-5- اقسام طلاق

فصل چهارم: نتیجه گیری و پیشنهادات

نتيجه گيري بحث

منابع و مأخذ

الف-منابع فارسي

ب-منابع عربي

-1-بیان مسئله

احكام و دستورات اسلامي همواره مبتني بر مصالح عمومي بشر بوده و دستورات فقهي به دو گروه عبادات و معاملات تقسيم مي شوند. در تكاليف عبادي شرط صحت عمل، داشتن قصد قربت است و غالباً لزومي در بيان فلسفه حكم نمي باشد، مانند صوم و صلات و حج و ذكات. اما در معاملات و احكام مترتب بر آن، نوعاً فلسفه احكام ذكر و قصد قربت در آن شرط نمي باشد مانند لزوم برگرداندن امانت به صاحبش، شرط لزوم در عقد بيع و امثالهم. مع الوصف در بررسي برخي از مصاديق نوپيداي عصر حاضر و لزوم تقرير و تأييد شارع مقدس ، مجتهد ناچار است در مواجهه با مستحدثات، حكم شرعي موضوع را بازگو و پيرو آن، قانون گذار هم قوانین آن را بيان و ابلاغ نماید. از جمله اين موضوعات نوپدید، تحول در علم پزشكي و حدوث اموري است كه سابقه اي در فقه نداشته و مكلف مسلمان را در مواجهه با آن دچار تحیر و سرگردانی میکند، اينجاست كه مجتهد حقوق دان براساس مباني فقهي و مصاديق سنتي عصر ظهور و تقابل آن با نيازها و مشكلات صنعتي عصر حاضر بايد بكوشد تا مشكل مكلف مسلمان را مرتفع نمايد اما در اين كوشش و تلاش گاهي نظرات معارض و متضاد هم ظهور مي كننند، که عده زنان بدون رحم نيز از اين جمله است. زناني كه در اثر جراحي رحمشان از بدن خارج شده و بر اثر آن عادت ماهيانه شان نيز قطع مي گردد كه موضوعي نوپيدا و بحث انگيز در فقه و قانون مدني به شمار می آید.

عادت ماهيانه زنان، يعني اينكه هر زني كه به سن بلوغ برسد و حيض ببيند بنابر خصوصيت فيزيولوژيكي خود غالباً هر 26 تا 28 روز، عادت ماهيانه او يعني دفع خون (قاعدگي) از مجاري مقاربتي او صورت بگيرد كه ممکن است از سه تا ده روز نیز به طول انجامد و در اين دوره تخمك زن آزاد شده و در محيط رحم قرار مي گيرد و در زمان ورود اسپرم مرد در اثر مقاربت با زن، نطفه تشكيل مي گردد و دوران بارداري آغاز مي شود. در زمان حمل تا زايمان عادت ماهيانه قطع مي گردد و در نتيجه زناني كه به طور مستمر عادت ماهيانه مي بينند پس از انجام آزمايشي ساده يقين حاصل مي كنند كه حامله شده اند، اين يقين در گذشته معمولاً پس از سپري شدن زمان سه عادت ماهيانه و عدم ديدن حيض حاصل مي شد. بنابراين نديدن عادت ماهيانه در زنان مدخوله كه همسانشان قاعده مي شوند، مهم ترين نشانه حاملگي بود. در واقع عده نگه داشتن زنان مطلقه در گذشته مهم ترين شيوه اطمينان از حمل و يا عدم حمل در رحم بوده است كه معمولاً با 3 تربص اين امر ثابت مي شد. با بررسي كه در اقوال فقها و آيات و روايات صورت پذيرفته حصول از حمل يا عدم حمل در زنان مدخوله ي غير صغيره ي غير يائسه مهم ترين فلسفه عده نگه داشتن ذكر شده است، چنانچه در سخنان آنان مي بينيم كه سه دسته از زنان مانند كودكان و زنان يائسه و زنان غیرمدخوله از حكم عده نگه داشتن مستثني گرديده اند. با اين مقدمه حكم زناني که فاقد رحم بوده و عدم حمل آنان نیز ثابت شده، آيا باز هم ضرورتي در عده نگه داشتن آنها وجود دارد يا نه؟ نظرات فقها در این باره چیست؟ و آیا می توان این دسته از زنان را تحت شمول زنان مستثنی از عده فرض کرد؟

1-2-اهداف تحقیق

• بیان احکام مربوط به عده زنان از منظر آیات و روایات.
• تبیین خصوصیت فیزیولوژیکی زنانی که بدلیل بیماری رحمشان خارج شده و عده نمی بینند و ارتباط آنان با زنان فاقد عده مانند صغیره ،یائسه و غیرمدخوله
• شرح و بررسی مبانی فقهی عده و فلسفه موجود در حکم و نظرات فقهی وارده در این باره و ارائه دیدگاهی جامع در این مورد.

1-3-پرسش های تحقیق

1 -مهمترین ادله فقهی احکام عده در زنان چیست؟

2-چرا زنان باید عده نگه دارند و چه زنانی ازشمول آن مستثنی گردیده اند؟

3-آیا می­توان بر اساس مبانی فقهی حکم زنان فاقد رحم را مانند زمان صغیره،­یائسه و غیرمدخوله فرض کرد؟

1-4-فرضیات تحقیق

• مهمترین ادله فقهی حکم عده آیه یک سوره طلاق و روایات کثیره در این باره است.
• برائت از حمل مهمترین دلیل عده در زنان است و بدین خاطرزنان غیرمدخوله،یائسه و صغیره از این قاعده مستثنی شده اند.
• به نظر می رسد می توان بر اساس مبانی فقهی خصوصا روایات وارده در این خصوص زنان فاقد رحم را مانند زنان مستثنی از عده فرض کرد.

فهرست محتوا

قرآن کریم

الف-منابع فارسي

1. ابوالمعالي، خديجه، تفاوت دختران و پسران، انتشارات فردا،تهران، 1380.
2. اسفندياري، امين، فيزيولوژي انسان، چاپ ساوالان،تهران، 1384.
3. اصغرزاده، مينا، روش هاي نوين جراحي زنان، نشر جاويد،تهران، 1388.
4. امامي، اسدالله، حقوق خانواده، انتشارات دانشگاه تهران،تهران ، 1378.
5. امامي، حسن، حقوق مدني، انتشارات رخسار،تهران، 1374.
6. جعفري لنگرودي، محمد جعفر، ترمينولوژي حقوق، چاپ روشن ،تهران ، 1371.
7. جعفري لنگرودي، محمد جعفر، حقوق خانواده، نشر اميركبير ،تهران، 1377.
8. جعفري لنگرودي، محمد جعفر، حقوق خانواده، نشر دانش ،تهران، 1373 .
9. جعفري لنگرودي، محمد، مقدمه عمومي علم حقوق، نشر دادگستر ، تهران، 1372.
10. حكيمي، محمد، دفاع از حقوق زن، نشر فرهنگ اسلامي ، قم ، 1379.
11. خميني، روح الله، صحيفه نور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ،تهران، 1370.
12. دادمرزي، سيد مهدي، فقه استدلالي، نشر طه ، قم، 1381.
13. شايگان سيد علي، حقوق مدني ايران، نشر كتاب اول، تهران، 1344.
14. صدر، حسن، حقوق زن در اسلام و اروپا، نشر صدرا ، تهران، 1348.
15. صفائي، سيد محسن، حقوق خانواده، انتشارات دانشگاه تهران ، تهران ، 1380.
16. صفايي، حسين و امامي حسن، حقوق خانواده، انتشارات دانشگاه تهران ،تهران، 1380.
17. علوي قزويني، سيد علي، انواع عده، نشر حقوقي ،تهران ، 1386.
18. غروي، حسين، تاريخ حقوق اروپا، نشر دادگستر، تهران ، 1370.
19. فيض، عليرضا، مبادي فقه و اصول، انتشارات دانشگاه تهران ،تهران ، 1380.
20. قانون مدني ايران، مصوب 1307، با اصلاحات،
21. قدوسي، مينا، حقوق زن و علقه زناشوئي، نشر مركز ،تهران ، 1388.
22. كاتوزيان، ناصر، حقوق مدني، نشر ميزان، تهران ، 1379.
23. گنجي، حمزه، روانشناسي تفاوت هاي فردي، انتشارات بعثت ، قم ، 1373.
24. مؤمن، آيت الله محمد، عدّه زنان، انتشارات خرسندي ،تهران،
25. محمدياري، علي، نشانه هاي بلوغ، انتشارات صالحي ،تهران، 1387.
26. مطهري، مرتضي، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا ،تهران ، 1385.
27. معين محمد، فرهنگ لغت فارسي، نشر اميركبير ،تهران ، 1380.
28. مهرپور، حسين، ديدگاه هاي جديد در مسائل حقوقي، نشر اطلاعات ،تهران، 1372.
29. مهريزي، مهدي، زن در فرهنگ ديني، نشر هستي نما،ـ تهران، 1382.
30. نجاتي، علي، اروپا در قرن حاضر، نشر ارسباران، تهران ، 1380.
31. نوري، يحيي، حقوق زن در اسلام و جهان، چاپ مصطفوي، قم،1347.
32. نوري، يحيي، حقوق و حدود زن در اسلام، چاپ مصطفوي،قم، 1369.
33. هانري پيرن، مورين اويس، روانشناسي اختلافي، ترجمه دكتر محمد حسن سروري، نشر فردا، تهران ،1380

ب-منابع عربي

1. ابن ادريس، محمد بن احمد، السرائر الحاوي لتحريرالفتاوي، قم جامعه المدرسين، 1428 ق.
2. ابن بابويه، محمد بن علي، من لايحضره الفقيه، دارالكتب الاسلاميه،قم ، 1407 ق.
3. ابن زهره، ابومكارم، الغنيه، دارالفكر المعاصر، بيروت، چاپ اول، 1403 ق.
4. ابن سعد، ….، طبقات الكبري، دارالتراث العربيه، بيروت، 1377 ق.
5. ابن فارس، احمد، معجم مقاييس اللغه، دفتر تبليغات اسلامي، قم، 1404 ق.
6. ابن حمزه،وسیله، دارالاحياء التراث العربي، بيروت، 1401 ق.
7. ابن منظور، محمد بن مكرم، لسان العرب، دارصادر، بيروت، بي تا.
8. ابن منظور، مختصر تاريخ دمشق، دارالتراث الاسلاميه، بيروت، 1387 ق.
9. بحراني، يوسف، حدائق الناصره، داراحياه التراث العربي، بيروت، 1402 ق.
10. برقي، احمد بن محمد، المحاسن، دارالاحياء التراث العربي، بيروت، 1401 ق.
11. بسیونی،سعید،موسوعه اطراف الحدیث النبوی،دارالکتب العلمیه،1410ق.
12. ترمذي، محمد، سنن ترمذي، دارالرائد العربي، بيروت، 1401 ق.
13. ترمذی،محمد،سنن ترمذی،دارالرائد العربی،بیروت،1401ق.
14. الجبعي عاملي، زين الدين (شهيد ثاني)، الروضه البهيه، دارالاحياء التراث العربي، بي تا.
15. الجبعي عاملي، زين الدين (شهيد ثاني)، مسالک الافهام، دارالاحياء التراث العربي، 1399ق.
16. جعفر بن الحسن، نجم الدين، شرائع الاسلام في مسائل الحلال و الحرام، دارلاضواء بيروت، 1431 ق.
17. جمعی از نویسندگان، المعجم الوسیط، دارالدعوه، استانبول، بی تا.
18. الحرالعاملي، محمد بن حسن، وسائل الشيعه الي تحصيل مسائل الشريعه، داراحياء التراث العربي ،بیروت، بي تا.
19. حكيم، محسن، مستمسك العروة الوثقي، داراحياء التراث العربي، بیروت ، 1390 ق.
20. حلي، جعفر بن حسن، المختصرالنافع، دارالفكر المعاصر، بيروت، 1410 ق.
21. حلبی،کافی، دارالرائد العربی،بیروت،1406ق.
22. حلي، علامه، قواعدالاحكام، دارالاسلام للطباعه والنشر، بیروت، بي تا.
23. حويزي، عبدالعلي بن جمعه، تفسير نورالثقلين، نشر نويد اسلام، قم ، 1388.
24. خميني روح الله، تحريرالوسيله، مطبعه الآداب، نجف اشرف، چاپ دوم، 1390 ق.
25. خوانساري، سيد احمد، جامع المدارك، نشر صدوق، تهران، چاپ دوم، 1364.
26. خوئي، ابوالقاسم، صراط النجاة اجوبه الاستفتاثات، تعليق جواد تبريزي، دارالكتب الاسلاميه، قم ،بي تا.
27. خوئی،ابوالقاسم،معجم رجال الحدیث،دارالکتب العربیه،بیروت،1403ق.
28. رشید رضا، سید محمد، تفسیرالمنار، دارالمعرفه، بیروت، چاپ دوم، بی تا.
29. سلار دیلمی،المراسم،داراحیاء التراث العربی،بیروت،1402ق.
30. شيخ مفيد، المقنعه، مؤسسه نشر اسلامي،تهران ، 1410 ق.
31. طباطبايي، علي بن محمد علي، رياض المسائل في فقه الاحكام، مكتبه المرتضويه، تهران ،1399 ق.
32. الطباطبايي، محمد حسين، الميزان في تفسير القرآن، مؤسسه الاعلي للمطبوعات، بيروت، چاپ سوم، 1393 ق.
33. الطبرسي، ابوعلي الفضل بن حسن، جوامع في تفسير القرآن الكريم، مكتبه الكعبه، بي تا، بي جا.
34. الطبرسي، فضل بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، داراحياء التراث العربي، بيروت، بي تا.
35. الطبري، جامع البيان في تفسيرالقرآن، دارالمعرفة، بيروت، چاپ دوم، 1392 ق.
36. طريحي، فخرالدين محمد، مجمع البحرين، بي تا، بي جا.
37. الطوسي، ابوجعفر محمد بن الحسن، التبيان في تفسيرالقرآن، داراحياء التراث العربي، بيروت، 1412.
38. طوسي، محمد بن جعفر، استبصار، دارالكتاب الاسلاميه، بي تا، بي جا.
39. الطوسي، محمد بن حسن، تهذيب الاحكام، نشر صدوق، تهران، چاپ اول، 1417 ق.
40. طوسي، محمد بن جعفر،المبسوط، دارالكتاب الاسلاميه، قم، 1359.
41. طوسي، محمد بن جعفر،الخلاف، دارالكتاب الاسلاميه، قم، 1369.
42. علم الهدي، علي بن حسين (سيد مرتضي)، الانتصار، مؤسسه النشرالاسلامي، قم، 1373.
43. فخرالمحققين، ايضاح الفوائد في شرح القواعد، مؤسسه الاعلي للمطبوعات، بيروت، 1400 ق.
44. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر صافی، منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ دوم، 1402 ق.
45. فيض كاشاني، محمد بن شاه مرتضي، الوافي، مكتبه الامام اميرالمؤمنين، قم ، 1406 ق.
46. فيومي، مصباح المنير، مطبعة الآداب، نجف اشرف، 1401 ق.
47. كليني رازي، ابوجعفر محمد بن يعقوب بن اسحاق، الاصول من الكافي، دارالكتب الاسلامية، قم ،1363.
48. الكليني، الرازي، ابوجعفر محمد بن يعقوب بن اسحاق، الفروع من الكافي، دارالكتب الاسلامي، قم ، بي تا.
49. مجلسي، محمد باقر، ملاذرالاخيار، بي تا، بي جا.
50. مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بيروت، چاپ دوم، 1411 ق.
51. مجلسي، محمدباقر، روضة المتقين في شرح من لايحضره الفقيه، قم، بنياد فرهنگ اسلامي، 1364.
52. مرعشي، مهدي، منهاج المتقين، انتشارات مرعشي، تهران ،1373 .
53. المفردات، راغب اصفهاني، دارالكتب الاسلاميه، قم ، 1407 ق.
54. نجفی،حسن،جواهرالکلام،دارالاحیاء التراث العربی،بیروت،1406 ق.