مبانی نظری و پیشینه پژوهشی رابطه محافظه کاری و بازده غیرعادی کوتاه مدت سهام عرضه های عمومی اولیه در بورس اوراق بهادار تهران

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری رابطه محافظه کاری و بازده غیرعادی کوتاه مدت سهام عرضه های عمومی اولیه در بورس اوراق بهادار تهران » که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

مقدمه

با بررسي مباني نظري و پيشينه تحقيق، مي توان از رو­ش­هاي مورد استفاده در تحقيقات قبلي مانند ابزار اندازه­گيري، روش نمونه­گيري و موارد ديگري از اين دست آگاه شد و به نقاط قوت و ضعف آنها پي­ برد. بر اين اساس پژوهشگر مي­تواند طرح تحقيق مناسب را براي موضوع مورد نظر انتخاب كند و نارسايي­هاي مشهود روش شناختي تحقيقات قبلي را در هنگام اجراي طرح پژوهشي خويش برطرف يا كنترل نمايد (سرمد، بازرگان و حجازي، 1387).

با توجه به اصول تحقیق علمی، لازم است در این فصل، مروری بر ادبیات تحقیق انجام پذیرد. لذا با توجه به هدف اصلی تحقیق که عبارت است از “تحلیل تجربی تاثیر محافظه کاری بر بازده غیر عادی سهام عرضه های عمومی اولیه”، واژگان کلیدی تحقیق، مشخص و تعریف شده و در مورد هر بخش، مروری بر مبانی نظری مربوطه ارائه خواهد شد.

به عبارت دیگر با توجه به اهميت بررسي مباني نظري و پيشينه تحقيقات مرتبط، اين فصل به مرور مباني نظري و نتايج تحقيقات پيشين كه به موضوعات اين پژوهش مرتبط به نظر مي­رسند اختصاص داده شده است. پس از اين مقدمه ابتدا در مورد محافظه کاری و عدم تقارن اطلاعاتی و سپس در خصوص بازده غیر عادی سهام عرضه های عمومی اولیه و مدل هایی که برای محاسبه آن وجود دارد مطالبی ارايه خواهد شد. در نهايت چكيده مطالب ارايه شده در اين فصل مطرح و نتيجه گيري لازم به عمل خواهد آمد.

2-2- محافظه کاری

1-2-2- تعریف محافظه کاری و مفهوم آن

محافظه کاری یکی از مشخصات اصلی گزارشگری مالی است که در طول یک دوره طولانی در تئوری حسابداری مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و نقش آفرینی می کند. محافظه کاری بعنوان یکی از اصول محدود کننده حسابداری، سالهاست که مورد استفاده حسابداران قرار می گیرد و علی رغم انتقادهای فراوان بر آن، همواره جایگاه خود را در میان سایر اصول حسابداری حفظ نموده است. بطوری که می توان دوام و بقای   محافظه کاری در مقابل انتقادهای وارده بر آن در طول سالیان متمادی را، گواهی بر مبانی بنیادین این اصل دانست.

باسو (1997) معتقد است محافظه کاری طی قرن ها تئوری و عمل حسابداری را تحت تاثیر قرار داده است. هرچند بسیاری از حسابداران بر وجود محافظه کاری در تنظیم صورتهای مالی توافق دارند، ولی به طور کلی برای محافظه کاری تعریف منسجمی که مورد پذیرش همگان باشد، وجود ندارد.

واتز[1] (2003) از بلیس[2] (1924) در تعریف محافظه کاری چنین نقل کرده است:« محافظه کاری بطور سنتی با ضرب المثل هیچ سودی را شناسایی نکنید اما همه زیانها را پیش بینی کنید تعریف شده است». پیش بینی سود به معنای شناسایی سود پیش از وجود ادعای قانونی نسبت به درآمد هایی که باعث ایجاد آن شده و تاییدپذیری آن درآمدهاست. مقصود از محافظه کاری این نیست که تمام جریان های نقدی مربوط به درآمد پیش از شناسایی سود دریافت شوند؛ اما باید این جریان های نقدی تاییدپذیر باشند. در ادبیات حسابداری این      ضرب المثل بصورت گرایش حسابداری به الزام درجه بالاتری از تاییدپذیری برای شناسایی اخبار خوب یعنی سود، نسبت به شناسایی اخبار بد یعنی زیان تفسیر شده است.

باسو (1977) استفاده از درجات بالاتر قابلیت اتکا، برای شناسایی و ثبت سود ها و اخبار خوشایند(افزایش ارزش ها)؛ و در مقابل استفاده از درجات پایین تر قابلیت اتکا برای شناسایی و ثبت زیان ها و اخبار ناخوشایند           (کاهش ارزش ها) را محافظه کاری نامیده است. واتز و زیمرمن[3] (1986 ) در تعریف محافظه کاری چنین    نوشته اند:« محافظه کاری یعنی این که حسابدار باید از بین ارزش های ممکن، برای دارایی ها کمترین ارزش و برای بدهی ها بیشترین ارزش را گزارش کند. درآمدها باید دیرتر شناسایی شوند نه زودتر و هزینه ها باید زودتر شناسایی شوند نه دیرتر».

واتز از چهار تعبیر هم برای توضیح محافظه کاری استفاده کرده است که این چهار تعبیر شامل قرارداد (قرارداد بدهی، قرارداد مدیریتی و حاکمیت شرکت)، دعوای قضایی سهامداران، قوانین حسابداری و مالیات      می شود. درواقع واتز محافظه کاری را سازوکاری موثر در قراردادهای بین شرکت و اعتباردهندگان و سهامداران می داند که از اعتباردهندگان و سهامداران در مقابل فرصت طلبیهای مدیریت محافظت می کند(واتز،2003).

علاوه بر این محافطه کاری ممکن است پوشش مناسبی برای جلوگیری از مطرح شدن دعوای قضایی علیه شرکت شود که این امر می تواند هم باعث کاهش ریسک مطرح شدن دعوای قضایی و هم باعث کاهش       هزینه های مرتبط با این گونه دعاوی شود( هی و همکاران[4]،2008).

در کشور ما، کمیته فنی سازمان حسابرسی در مفاهیم نظری گزارشگری مالی محافظه کاری را بعنوان یکی از خصوصیات کیفی مرتبط با محتوای اطلاعات و قابل اتکا بودن در نظر گرفته، اما واژه محافظه کاری را استفاده نکرده است بلکه از واژه احتیاط بجای آن استفاده کرده است. در مفاهیم نظری گزارشگری مالی پیوست استاندارد های حسابداری ایران، درباره احتیاط چنین آمده است:

«تهیه کنندگان صورتهای مالی در عین حال باید با ابهاماتی که بگونه ای اجتناب ناپذیر بر بسیاری از رویداد ها و شرایط سایه افکنده است برخورد کنند. نمونه این ابهامات عبارت است از قابلیت وصول مطالبات،عمر مفید احتمالی دارایی های ثابت مشهود و تعداد و میزان ادعاهای احتمالی مربوط به ضمانت کالای فروش رفته. چنین مواردی با رعایت احتیاط در تهیه صورتهای مالی و همراه با افشای ماهیت و میزان آنها شناسایی می شود. احتیاط عبارت است از کاربرد درجه ای از مراقبت که در اعمال قضاوت برای انجام برآورد در شرایط ابهام مورد نیاز است بگونه ای که در آمدها و دارایی ها بیش از واقع و هزینه ها یا بدهی ها کمتر از واقع ارائه نشود. اعمال احتیاط نباید منجر به ایجاد اندوخته های پنهانی یا دخایر غیر ضروری گردد یا دارایی ها و درآمدها را عمدا کمتر از واقع و بدهی ها و هزینه ها را عمدا بیشتر از واقع نشان دهد. زیرا این امر موجب نقض بی طرفی است و بر قابلیت اتکای اطلاعات مالی اثر می گذارد» (کمیته فنی سازمان حسابرسی،1381).

تعریف بالا نشان می دهد که محافظه کاری(احتیاط) محصول ابهام است و هرگاه حسابداران با ابهام روبرو شوند محافظه کاری را بکار می گیرند. هیئت استاندارد های حسابداری مالی(FASB)[5]در سلسه مراتب ویژگی های کیفی اطلاعات از محافظه کاری حسابداری ذکری به عمل نیاورده، اما در بیانیه مفهومی شماره 2 محافظه کاری را به عنوان یک میثاق مطرح نموده و این چنین تعریف کرده است:

«واکنشی محتاطانه به ابهام در تلاش برای اطمینان از اینکه ابهام و ریسک های ذاتی شرایط تجاری بگونه ای مناسب مدنظر قرار گرفته اند». این تعریف، ابهام و ریسک را عواملی مهم در تشریح محافظه کاری می داند. در این بیانیه آمده است که اگر ابهام وجود نداشته باشد، نیازی به محافظه کاری نیست؛ و هرچه ابهام و ریسک بیشتری وجود داشته باشد نیاز بیشتری به محافظه کاری وجود دارد(هیئت استانداردهای حسابداری مالی،1980). در سال 2006 میلادی، هیئت استاندارد های بین المللی حسابداری (IASB)[6]و هیئت استانداردهای حسابداری مالی آمریکا (FASB) در پروژه مشترکی با هدف نزدیک ساختن چارچوب های نظری گزارشگری مالی، مقاله ای را ارائه نمودند که شامل دو بخش اهداف و ویژگی های کیفی گزارشگری مالی می باشد. طبق نظر کمیته مشترک ویژگی های کیفی اطلاعات شامل مربوط بودن، قابلیت مقایسه، قابل فهم بودن و ارائه منصفانه[7] می باشد. کمیته مشترک محافظه کاری را از ویژگی های کیفی گزارشگری مالی خارج کرده است به نظر می رسد دلیل این امر مغایرتی باشد که بین محافظه کاری و بی طرفی وجود دارد. هیئت استاندارد های بین المللی حسابداری (IASB) در آگوست سال 2007، در چارچوب نظری خود در ارتباط با تعاریف و نحوه اندازه گیری ارزش منصفانه اشاره  می کند که محافظه کاری حسابداری، جز ویژگی های کیفی اطلاعات نمی باشد.

        اثرات محافظه کاری را می توان به دو مورد نسبت داد:

نخست، استانداردهای گزارشگری مالی، که گزارشگری محافظه کارانه را الزامی می سازند؛ و دیگری رویه های حسابداری انتخاب شده توسط مدیریت برای تهیه ی صورت های مالی. غالبا جنبه دوم به عنوان تصویر     محافظه کاری در ادبیات مربوط ارائه شده است. برای مثال گزارشگری مالی محافظه کارانه توسط یک شرکت   می تواند دلالت بر وجود ابهام و ریسک بیشتر و در نتیجه محافظه کاری بیشتر داشته باشد که در استانداردهای مربوط الزامی شده است؛ یا دلالت بر این داشته باشد که شرکت رویه های حسابداری محافظه کارانه را برای گزارشگری مالی انتخاب نموده است. در عالم واقع ممکن است هردو این ها مهم باشد و اهمیت نسبی آنها نیز باهم متفاوت باشد. از این رو شرکت هایی که هدف آنها ارائه گزارش های مالی محافظه کارانه است، ممکن است درصورتی که سطح عدم اطمینان و ابهام پایین باشد، سطح با اهمیتی از محافظه کاری را نشان ندهند. برعکس در مورد شرکت های دارای سیاست های گزارشگری مالی متهورانه، ممکن است درصورتی که سطح ابهام بالا باشد، سطح بالایی از محافظه کاری را نشان دهند(پرایس[8] ،2005). محافظه کاری هدف گزارشگری مالی کنونی نیست، اما با این حال هنوز هم به عنوان یکی از ویژگی های گزارشگری مالی باقی مانده است. هیأت استانداردهای حسابداری مالی آمریکا در بیانیه ی مفاهیم حسابداری شماره ی 2 تا حدودی از اهمیت محافظه کاری کاسته است؛ زیرا در سلسله مراتب ویژگی ها، ذکری از آن به عمل نیاورده است.

از نظر گیولی و هاین(2000) ، محافظه کاری یکی از قراردادهای مهم در گزارشگری مالی محسوب می شود که باعث کاربرد احتیاط در تشخیص و سنجش درآمد و داراییها می شود؛ و انتخاب یک راهکار حسابداری تحت شرایط عدم اطمینان می باشد، که در نهایت به ارائه کمترین دارایی ها و درآمدها بیانجامد و کمترین اثر مثبت را بر حقوق صاحبان سهام داشته باشد(گیولی وهاین، 2000).کیم و ژانگ [9] (2002 ) معتقدند، محافظه کاری یعنی شناسایی تمام زیان های بالقوه و شناسایی نکردن سود های محتمل. کمیته ویژه انجمن حسابداران رسمی آمریکا (AICPA)[10]، محافظه کاری را از طریق طرز عمل حسابداری در شناسایی سود و زیان تعریف می کند. به این صورت که زیانها به محض وقوع و نه در زمان تحقق شناسایی می شود؛ و سودها تا زمانی که تحقق نیافته باشند شناسایی نمی گردند. به عبارت دیگر در زمان تردید، داراییها کمتر و بدهیها بیشتر ارزیابی می شود.

از نظر بیور وریان[11](2000)، محافظه کاری اختلاف بین ارزش بازار و ارزش دفتری است که بابت ثبت و انباشته شدن سود و زیان های اقتصادی به ارزش دفتری ایجاد شده است. به طور کلی، محافطه کاری مفهومی است که منجر به کاهش سود انباشته گزارش شده از طریق شناخت دیرتر درآمد و شناخت سریعتر هزینه، ارزیابی پایین دارایی و ارزیابی بالای بدهی می شود.

از دیدگاه تهیه کنندگان صورتهای مالی، محافظه کاری کوششی است برای انتخاب روشی از روشهای  پذیرفته شده حسابداری که به یکی از موارد زیر منتج می شود:

• شناخت کندتر درآمد فروش،
• شناخت سریعتر هزینه ها،
• ارزشیابی کمتر داراییها، و
• ارزشیابی بیشتر بدهیها (شباهنگ،1387: 54).

درتعریفهای بالا، یک نقطه مشترک وجود داردکه همان اشاره به تاثیرگذاری محافطه کاری بر فرایند  تصمیم گیری استفاده کنندگان صورتهای مالی است.

فهرست منابع

1. باقرزاده, س., نیکبخت, م., نوروش, ا.(1388). عوامل موثر بر بازده کوتاه مدت سهام عرضه های عمومی اولیه (IPOs) در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه مدرس علوم انسانی , سال پانزدهم , شماره 1.
2. ثقفی, ع. و نادری کروندان , ک .(1390). محافظه کاری در گزارشگری مالی: مقایسه دیدگاه منافع قراردادی با دیدگاه تحریف اطلاعات . پژوهش های تجربی حسابداری مالی , سال اول , شماره 2.
3. خوش طینت , م. و یوسفی اصل, ف. (1387). رابطه بین تقارن و عدم تقارن اطلاعاتی با محافظه کاری . فصلنامه مطالعات حسابداری , شماره 20.
4. دستگیر, م. و علیخانی بوانی, م .(1386). علل ارزان فروشی سهام در عرضه های اولیه :عدم تقارن اطلاعات نمونه ترس از خرید آسان . ماهنامه بورس , شماره 57.
5. سازمان حسابرسی , (1385). استانداردهای حسابداری , نشریه شماره 160.
6. سرمد, ز., بازرگان, ع., و حجازی, ا. (1388). روش های تحقیق در علوم رفتاری.
7. شباهنگ, ر. (1381). تئوری حسابداری (جلد 1). تهران: انتشارات مرکز تحقیقات حسابداري و حسابرسی.
8. شرکت تامین سرمایه امین. (1388). مفاهیم و مدل های عملیاتی پذیره نویسی و انتشار اوراق بهادار. تهران: شرکت انتشارات کیهان.
9. کردستانی, غ. و امیر بیگی لنگرودی , ح .(1387). محافظه کاری در گزارشگری مالی : بررسی رابطه عدم تقارن زمانی سود و MTB به عنوان دو معیار ارزیابی محافظه کاری . بررسی های حسابداری و حسابرسی , شماره 52.
10. کرمی, غ. و عمرانی, ح .(1389). تاثیر چرخه عمر شرکت و محافظه کاری بر ارزش شرکت. بررسی های حسابداری و حسابرسی , دوره 17 , شماره 59.
11. مرادزاده فرد, م., بنی مهد, ب., دیندار یزدی ,م.(1390). بررسی رابطه بین محافظه کاری حسابداری و نظام راهبری شرکت. مجله حسابداری مدیریت , سال چهارم , شماره 8 .
12. مکرمی, ی. (1381). نظریه ی اطلاعات نامتقارن . فصلنامه حسابرس , شماره 16.
13. هندریکسن, ا. و ون بردا, م. (1385). تئوری حسابداری (جلد 1). (ع. پارسائیان, مترجم)
14. یگانه, ح. و پژنگ, س. (1388). رابطه بین افشای اختیاری و ویژگی های شرکت. پایان نامه کارشناسی ارشد.
15. Aggarwal,R.,Krigman,L.,&Womack,k.(2002).strategic IPO underpricing, information momentum,and lockup expiration selling. Journal of financial economics.
16. Aggarwal,R.,Leal,R.,&Hernandez,L.(1993).The after market performance of initial public offering in latin america .Financial management ,22(1), 42-53.
17. Aharony,J.,Wang,J.,&Yang,h.(2010).Tunneling as an incentive for earnings management during the IPO process in china .Journal of accounting and public policy,29(1),1-26.
18. Ahmad,A.,&Duellman,S.(2007).Accounting conservatism and board of directors characteristics:an empirical analysis. Journal of accounting and economics ,43(2-3),411-437.
19. Balachandran,S.,& Mohanram,P. (2011).Is the decline in the value relevance of accounting driven by increased conservatism?. Review of accounting studies,16(2), 272-302.
20. Ball,R.,&Shivakumar,L.(2008).Earning quality at initail public offering .Journal of accounting and economics,45(2-3),324-349.
21. Basu,S.(1997).The conservatism principale and the asymmetric timeliness of earnings. Journal of accounting and economics,24(1),3-37.
22. Beaver,W.,&Rayn,S.(2000).Biases and lags in book value and their effects on the ability of the book to market ratio to oredict book returns on equity .Journal of accounting research,vol 38.
23. Boulton,T.J.,Smart,S.B.,&Zutter,C.J.(2011).Earning quality and international IPO underpricing. The accounting review,86(2-),483-505.
24. Bushman,R.,&Piotroski,J.(2006).Financial reporting incentives for conservative accounting:the influence of legal and political institutions. Journal of accounting and economics,42(1-2),107-148.
25. Chan,K.,Wang,J.,&Wei,K.C.J.(2004).Underpricing and long term performance of IPOs in china. Journal of corporate finance,10(3),409-430.
26. Devine,C.(1963).The rule of conservatism reexamined. Journal of accounting research,1(2).
27. Fama,E.,& French,K.(1993).Common risk factors in the returns on stocks and bonds. Journal of financial and economics,33(1),3-56.
28. Financial accounting standard board,(FASB).(1980). Qualitative characteristic of accountin information , Statement of financial accounting concepts No.2.
29. Givoly,D.,&Hayn,C.(2000).The changing time series properties of earnings, cash flows and accruals : has financial reporting become more conservative ? .Journal of accounting and economics,29(3),287-320.
30. Ibbotson,R.G.(1975).Price performance of common stock new issues. Journal of financial economics,2(3),235-272.
31. Jenkinson,T.,&Ljungqvist,A.(2001).Going public : The theory and evidence on how companies raise equity finance. Oxford university press.
32. Jimmy,L.(2010).‟The role of accounting conservatism in firm,s financial decisions ˮ. Unpublished working paper.