مبانی نظری و پیشینه پژوهشی روشهای مدرن تولید مثل را از دیدگاه امامیه و قوانین ایران

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری روشهای مدرن تولید مثل را از دیدگاه امامیه و قوانین ایران» که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

1-1- بیان مسئله

پیشرفت علوم پزشکی باعث شد تا پاره ای از مباحث با بحث های فقهی درآمیزد ، فقیهان آگاه و هوشیار شیعه ، گاهی جلوتر از پیشرفت های علمی بحث های فقهی را مطرح و بررسی کردند ، بسیاری از مسائلی که شاید در چند سال اخیر مورد توجه دانشمندان قرار گرفته ، فقیهان از دهها سال قبل به استقبال آن رفته و درباره ی احکام آن سخن گفته اند تلقیح مصنوعی نیز از همین مسائل است که به آن پرداخته اند .

تلقیح در اصطلاح ، عبارت است از : جایگزین کردن نطفه در رحم به وسیله آلات پزشکی یا هر وسیله دیگری باشد . دانشمندان علوم جدید درباره ی گونه های آن به تحقیقات آزمایشگاهی پرداختند و فقیهان درباره ی احکام آن به کندوکاو مشغول شدند . در این پژوهش فرض مسئله این است که اگر تخمک به خود صاحب تخمک انتقال پیدا کند و در آنجا شروع به رشد نماید ، چه مسائلی اعم از شرعی، قانونی، ژنتیکی، مالی و … را به همراه دارد . داشتن فرزند موجب تحکیم پیوند بین زن و مرد شده و نداشتن فرزند آن را با لرزش و تهدید مواجه می سازد . بعضی از افراد جامعه اعم از زن و مرد ، دچار بیماری یا مشکلاتی هستند که امکان ازدیاد نسل را از آنها سلب می کند ، این امر خود یکی از دلایل عمده وقوع طلاق درمیان جوامع بشری است ، لذا شناخت مشکلات سر راه مقوله ی توالد در واقع کمک مهمی به تحکیم روابط درون خانوادگی و ریشه دار کردن پیوند زن و مرد ، خواهد کرد .

غرض از لقاح این می باشد که زن و شوهر از نظر بیولوژیکی و ژنتیکی قادرند صاحب فرزند شوند ، یعنی بدن مرد قادر است اسپرم بسازد و بدن زن نیز توانایی تولید تخمک را دارد ولی زن به علت نقص ارگانیک       نمی تواند جنین را در رحم پرورش دهد مثلاً مبتلا به نوعی دیابت ، تالاسمی ، یا امراض دیگری است که از شوهر خود حامله می شود ولی حمل بعد از مدتی و قبل از تکمیل ساقط می گردد ، یا کودک در حالت جنینی بعد از مدتی از امراض مادر متاثر شده و ناقص رشد می کند و ناقص نیز متولد می گردد و موارد دیگری که وجود دارد ، باعث می شود که خانواده ها از موهبت فرزند محروم باشند ، با توجه به پیشرفت علم پزشکی و تکنولوژی مربوط به بیولوژی ، راه چاره وجود دارد و انسان های علاقه مند به داشتن فرزند ، از این موهبت محروم نخواهند بود و از این طریق می توانند مشکل را برطرف کنند .این پدیده که زاییده ی دانش امروز بشری است ، مسائل جدید را به دنبال دارد و مطالب تازه ای را در ذهن و فکر اندیشمندان به وجود می آورد از جمله : جواز یا حرمت انتقال جنین به رحم زن بیگانه از جهت قانونی و شرعی ، آثار مالی کودک ناشی از رحم اجاره ای ، آثار غیر مالی مربوط به این کودک و …

در این نوشتار علاوه بر روشن کردن این مسئله و مسائل دیگری که در همین راستا وجود دارد ، ثابت خواهیم کرد فقه شیعه پا به پای مسائل روز حرکت می کند و دین اسلام ، این توانایی و قدرت را دارد که انسان ها را به سمت و سویی سوق دهد که سعادت آنها را تضمین کند و مشکلات آنها را به نحو احسن بر طرف کند .

در لقاح مصنوعی نیز اسلام راه را برای ادامه نسل کسانی که در این زمینه با مشکلاتی مواجه اند، بازگذارده است .

1-2- سوالات تحقیق

1ـ روش های نوین تولید مثل انسان یعنی چه ؟

2 ـ چند نوع روش نوین تولید مثل انسانی وجود دارد؟

3 ـ جواز یا حرمت انجام هرکدام از روش ها بر چه مبنایی است ؟

4 ـ رابطه ی طفل متولد شده در هر کدام از روش ها از لحاظ نسب و ارث و محرمیت با والدین و نیز آثار مالی و…درآن چگونه است؟

1-3- فرضیات تحقیق

1ـ روش های نوین تولید مثل انسان ، درمان بیماری های ناباروری با استفاده از سلولهای جنسی به طرق مختلف را گویند .

2 ـ روش های نوین تولید مثل انسان شامل :

الف ـ تزریق اسپرم

ب ـ تخمک اهدایی

ج ـ جنین اهدایی

د ـ رحم اهدایی

می باشد .

3 ـ تلقيح مصنوعی زن با اســــپرم شوهر از نظر حقوق کنونی ايران عمل صحيحی است که دارای آثار حقوقی میباشد و از نقطه نظر فقهی تقريبا بالااشکال میباشد . سه دستة جانشينی ، تخمک اهدایی ، جنین اهـــدایی ، رحم اهدایی در بارداری از نظر فقهی و حقوقی نمیتوان دليل قطعی مبنی بر حرمت و عــدم جواز به دسـت آورد .

4 ـ کودک به دنيا آمده دراثر تلقيح مصنوعی زن با اسپرم شوهر در حقوق ايران ملحق به زن و شوهــــر ومنتسب به آنان است . تلقيح مصنوعی زن با اسپرم مرد بيگانه محيط ظهور آرا متفاوت هم از منظر حقوقدانان و هم از سوی فقها میباشد . به کارگيری اين روش ، موافقان اندک ولی مخالفان فراوانی دارد . سه دســــــتةجانشينی ، تخمک اهدایی ، جنین اهدایی ، رحم اهدایی نیز منشا نظرات متفاوت حقوقی و فقهی می باشد .

1-4- اهداف تحقیق

1- شرح و تبیین موضوع روشهای نوین تولید مثل از دیدگاه فقه امامیه و نظرات فقهای موافق و مخالف در این باره .

2- بیان روشهای نوین تولید مثل و احکام و آثارمالی و غیر مالی آن از دیدگاه حقوق ایران .

فهرست منابع

• قرآن کریم

4 فارسی

1. اراکی، محمدعلی، 1371ش، توضیح المسائل، قم، انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
2. اردبیلی، عبدالکریم، 1377ش، استفتائات، قم.
3. اسپر اف، اچ، کیس، لیون، رابرت وناقان، 1373ش، آندوکرینولوژی بالینی در زنان و نازائی اسپیروف، تهران، ترجمه ملک منصور اقصی، صادق میرزاده و رامین آشتیانی.
4. امامی، اسدالله، 1349ش، نسب در حقوق ایران و فرانسه، تهران.
5. امامی، سیدحسن، 1371ش، حقوق مدنی، تهران، انتشارات اسلامیه، ج5، چاپ ششم.
6. جعفری، محمدتقی، 1377ش، رسائل فقهی، تهران، نشر کرامت، چاپ اول.
7. جعفری لنگرودی، محمد، 1378 ش، حقوق اموال، تهران، کتابخانه گنج دانش، چاپ دوم.
8. خامنه ای، سیدعلی، 1381ش، رساله اجوبه الاستفتائات، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ چهارم.
9. خامنه ای، سیدعلی، 1375ش، پزشکی در آیینه اجتهاد، قم، استفتائات پزشکی از حضرت آیه الله العظمی خامنه ای.
10. خمینی، روح الله، 1380ش، تحریرالوسیله، نجف، مطبعه الآداب، ج2.
11. شاه باغ، سیدعلی حائری، 1376 ش، شرح قانون مدنی، تهران، کتابخانه گنج دانش، چاپ اول.
12. سوادی،عصمت،(1392)ش.تولید مثل به روش آزمایشگاهی،نشر پیام،تهران.
13. صافی گلپایگانی، آیت الله محمدرضا، 1414ق، مجمع المسائل فارسی، قم، دارالقرآن، ج2.
14. صفایی، سیدحسن، و امامی، اسدالله، 1376ش، حقوق خانواده، تهران، انتشارات کتابخانه گنج دانش، چاپ اول.
15. صمدی اهری، محمدهاشم، 1382ش، نسب ناشی از لقاح مصنوعی در حقوق ایران و اسلام، تهران، کتابخانه گنج دانش، چاپ اول.
16. فاضل لنکرانی، محمد، 1379 ش، استفتائات تهران، انتشارات مهر، تابستان، ج2، چاپ دوم.
17. فلچر، جوزف، 1348، پزشکی و اخلاق، مترجم احمد نظافتی و علی زاده خسرو شاهی، تبریز، نشر آرمان.
18. قربان نیا، ناصر، 1380 ش، روش های نوین تولیدمثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، تهران، مجموعه مقالات سمت و پژوهشکده ابن سینا، چاپ اول.
19. کاتوزیان، ناصر، 1366، حقوق مدنی، تهران، به نشر، چاپ اول، ج2.
20. کاتوزیان، ناصر، 1375، حقوق خانواده، تهران، شرکت سهانی انتشار، چاپ چهارم، ج2.
21. کاتوزیان، ناصر، توجیه و نقد رویه قضایی، تهران، نشر دادگستر.
22. کاتوزیان، ناصر، 1373، عقود معین تهران، تهران، شرکت انتشار با همکاری بهمن برنا.
23. کاتوزیان، ناصر، 1371ش، عقود معین، تهران، شرکت انتشار با همکاری بهمن برنا.
24. کاتوزیان، ناصر، 1368ش، قواعد عمومی قراردادها، تهران، شرکت انتشار با همکاری بهمن برنا، چاپ دوم.
25. کاتوزیان، ناصر، 1371ش، اعمال حقوقی: قرارداد ـ ایقاع، شرکت انتشار با همکاری بهمن برنا، چاپ دوم.
26. کاتوزیان، ناصر، 1370ش، ضمان قهری ـ مسئولیت مدنی، تهران، دانشگاه تهران، چاپ سوم.
27. کدگوری، ای پنس، 1373ش، موارد کلاسیک در اخلاق پزشکی، تهران، ترجمه: پژمان حبیبی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
28. کی، ویلیام، 1375ش، ناباروری: ارزیابی و درمان، یزد، ترجمه: محمدعلی کریم زاده میبدی و دیگران، موسسه انتشارات یزد.
29. مبینی، حسن، 1375ش، 1375، اجتهاد در بستر تغییرات زمان و مکان، انتشارات آوای نور، چاپ اول.
30. محقق داماد، سیدمصطفی، 1374ش، قواعد فقه (بخش مدنی)، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول.
31. محلاتی، ذبیح الله، بی تا، الحق المبین، قضاوت های حضرت علی (ع)، انتشارات ارشاد.
32. مدنی، سیدجلال، 1370 ش، ادله اثبات دعوی، تهران، کتابخانه گنج دانش، چاپ سوم.
33. معصومی، سیدمسعود، بی تا، احکام روابط زن و شوهرو مسائل اجتماعی آنها، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ سیزدهم.
34. معین، محمد، 1345ش، فرهنگ فارسی معین، تهران، جاویدان علمی، چاپ دوم.
35. مکارم شیرازی، ناصر، 1380ش، استفتائات جدید، قم.
36. مکارم شیرازی، ناصر، 1354ش، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
37. مهرپور، حسین، 1379ش، مباحثی از حقوق زن از منظر حقوق داخلی، مبانی فقهی و موازین بین المللی، تهران.
38. میلانی فر، علیرضا و دیگران، 1386ش، اصدار گواهی ولادت و سند سجلی برای نوزاد حاصل از رحم جایگزین، رحم جایگزین (مجموعه مقالات)، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول.
39. نایب زاده، عباس، 1380ش، بررسی حقوقی روش های باروری مصنوعی، تهران، انتشارات مجد.
40. نجاری، محمد بن اسماعیل، بی تا، صحیح نجاری، بی تا، دارالمعرفه و تحقیقات.
41. ویلسون، رابرت، 1386ش، بیماری های زنان و زایمان، تهران، ترجمه دکتر علی نوری، انتشارات انقلاب، چاپ اول، ج1.

4 عربی

42. آل محمود، عبدالله بن زید، دوحه 1412، 1992، مجموع رسائل، رساله 10، الحکم الاقناعی فی ابطال التلقیح الصناعی.
43. ابن اثیر، مبارک بن محمد، 1364ش، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، قم، منشورات موسسه اسماعیلیان، الطبعه الرابعه.
44. ابن ادریس الحلی، محمد بن منصور بن احمد، 1411ق، السرائر، قم، موسسه النشر الاسلامی، چاپ دوم.
45. ابن شهر آشوب، رشیدالدین محمد بن علی، بی تا، مناقب آل ابی طالب، قم، مطبعه العلمیه.
46. ابن فارس، احمد، 1404، معجم المقاییس، قم، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، مکتب الکلام الاسلامی.
47. ابن منظور الافریقی، جمال الدین محمد بن مکرم، 1405 ق، لسان العرب، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ اول.
48. ابوالفتوح رازی، جمال الدین، 1398 ق، تفسیر روح الجنان و روح الجنان، تهران، کتابفروشی اسماعیلیه، تصحیح علی اکبر غفاری.
49. اردبیلی، احمد بن محمد، بی تا، زبده البیان فی احکام القرآن، تهران، تحقیق محمد الباقر البهبودی، مکتبه المرتضویه.
50. الانصاری، شیخ مرتضی، المکاسب، چاپ سنگی.
51. الانصاری، شیخ المرتضی،بی تا، فوائد الاصول، قم، انتشارات دهاقانی.
52. انیس، ابراهیم، 1367 ش، المعجم الوسیط، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
53. البخاری، ابوعبدالله محمد بن اسماعیل، بی تا، الصحیح، بیروت، دارالمعرفه.
54. بروجردی عبده، محمد، بی تا، کلیات حقوق اسلامی، تهران، انتشارات رهام.
55. بستانی، فرائد الفرام، 1382، معجم الوسیط، قم، انتشارات اسلامی، ترجمه محمد بندری ریگی.
56. بهبهانی، وحید، 1415ق، فوائد الحائریه، قم، مجمع الفکر الاسلامیه.
57. تبریزی، سد یوسف، 1423ق، صراط النجاه، قم، دارالصدیقه الشهیده، ج6.
58. ترمذی، محمد بن عیسی بن سوره بن موسی بن ضحاک السلمی البوغی، بی تا، سنن ترمذی، بیروت، دارالفکر.
59. تفرشی، مصطفی بن حسین، 1318ق، فقه الرجال.
60. الجبعی العاملی، زین الدین بن علی بن احمد (شهیدثانی)، 1413ق، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم، موسسه المعارف، چاپ اول.
61. الجبعی العاملی، زین الدین بن علی بن احمد (شهیدثانی)، 1378ق، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، نجف مقدمه از محمد کلانتر، مطبعه الادب.
62. جوهری، اسماعیل بن حماد، 1990م، صحاح اللغه، بیروت، دارالعلم للملایین.
63. حرعاملی، محمدبن حسن، 1390ق، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، تهران، مکتب الاسلامیه.
64. الحرائی، الحسن بن شیعه، 1370ش، تحف العقول، تهران، کتابفروشی الاسلامیه، ترجمه، علی اکبر غفاری
65. حسینی عاملی غروی، سیدمحمدجواد، 1226ق، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، چاپ سنگی.
66. حکیم، محمدنقی، 1979، الاصول العامه للفقه المقارن، نجف، چاپ افست، قم.
67. حلی، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن الحسن (محقق حلی)، بی تا، المختصر النافع، مصر، دارالکتاب العربی، قم، چاپ مجدد، مکتب المصطفوی.
68. حلی، جمال الدین حسن بن یوسف، بی تا، تذکره الفقهاء، بی جا، المکتبه المرتضویه الاحیاء الآثار الجعفریه.
69. حلی، جمال الدین حسن بن یوسف (علامه حلی)، 1415ق، مختلف الشیعه، قم، موسسه النشر الاسلامی.
70. حلی، جمال الدین حسن بن یوسف، بی تا، ایضاح الفوائد فی شرح القواعد، قم، مطبعه العلمیه.
71. حلی، جمال الدین حسن بن یوسف، 1419ق، قواعد الاحکام، قم، منشورات الرضی، در یک جلد.
72. خامنه ای، سیدعلی، 1381ش، رساله اجوبه الاستفتائات، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ چهارم.
73. خمینی، روح الله، 1368ش، البیع، انتشارات اسماعیلیان، قم، چاپ چهارم، ج2.
74. خوئی، ابوالقاسم، 1417ق، مصباح الاصول، قم، مکتبه الداوری، چاپ پنجم.
75. خوئی، ابوالقاسم، 1401ق، مستحدثات المسائل، قم.
76. خوئی، ابوالقاسم، 1403ق، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، قم، مدینه العلم.
77. خوانساری، سیداحمد، 1361، جامع المدارک، تهران، مکتبه الصدوق، ج4.
78. الراغب الاصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، 1412ق، معجم مفردات الفاظ القرآن، دمشق، دارالقلم، به کوشش عدنان داوودی.
79. روحانی، سیدمحمدصادق، 1413ق، فقه الصادق، قم، موسسه دارالکتاب، چاپ سوم.
80. الزبیدی، محمدمرتضی، 1385ق، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالهدایه، تحقیق عبدالستار احمد فراح.
81. زحیلی، وهبه مصطفی، 1418 ق، الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق.
82. سیستانی، سیدعلی، 1416ق، منهاج الصالحین، قم، انتشارات ستاره، چاپ اول، جلد 2.
83. سیستانی، سیدعلی حائری، 1419ق، الفقه للمغتربین، قم، مکتبه آیت الله سیستانی.
84. شوشتری، محمدتقی، 1415ق، قاموس الرجال، قم، موسسه النشر الاسلامی.
85. شهیداول، محمد بن مکی، 1399، القواعد و الفوائد فی الفقه و الاصول العربیه، نجف، چاپ عبدالهادی حکیم.
86. شیرازی، محمدالحسینی، 1409ق، موصوعه الاستدلالیه فی فقه استدلالی، بیروت دارالعلم للتحقیق و الطباعه و النشر و التوزیع.
87. شیخ صدوق، بی تا، ثواب العمال و عقاب الاعمال، تهران، مکتبه الصدوق، ترجمه: علی امبر غفاری.
88. الصالح، دکتر صبحی، 1395ق، نهج البلاغه، قم، منشورات دارالحجره.
89. صانعی، یوسف، 1384ش، استفتائات پزشکی، قم، انتشارات میثم تمار، چاپ اول.
90. الصدوق، محمد بن علی بن حسین بن بابویه القمی، بی تا، ثواب الاعمال و عقاب الفقیه، قم، تعلیق علی اکبر غفاری، جماعه المدرسین.
91. الصدوق، محمد بن علی بن حسین بن بابویه القمی، 1385 ق، علل الشرایع، النجف، المکتبه الحیدریه.
92. الطباطبایی یزدی، سیدمحمد کاظم، بی تا، العروه الوثقی، قم، مکتبه داوری.
93. طباطبایی، سیدعلی، 1404 ق، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، قم، موسسه اهل البیت.
94. طباطبایی، سیدمحمدحسین، بی تا، المیزان، فی التفسیر القران، تهران، کانون انتشارات محمدی، ترجمه: سیدمحمد باقر همدانی.
95. طبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن، 1379ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، منشورات دارالاحیاء التراث العربی.
96. طریحی، فخرالدین، 1408ق، مجمع البحرین، بی جا، احیاء الآثار الجعفریه.
97. الطوسی، جعفر بن محمد بن حسن، بی تا، امالی، قم، انتشارات داوری.
98. الطوسی، جعفر بن محمد بن حسن، 1390 ق، تهذیب الاحکام فی الشرح المقنعه للشیخ المفید، تهران، دارالکتب الاسلامیه، تحقیق سید حسن الموسوی الخراسانی، چاپ چهارم.
99. الطوسی، جعفر بن محمد بن حسن، بی تا، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، قم، انتشارات قدس محمدی.
100. الطوسی، جعفر بن محمد بن حسن، 1363ق، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، قم، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
101. الطوسی، جعفر بن محمد بن حسن، 1387ق، المبسوط فقه الامامیه، تهران، مکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، جلد 10.
102. الطوسی، جعفر بن محمد بن حسن، 1382ق، الخلاف فی الفقه، تهران، چاپخانه تابان.
103. الغروی الاصفهانی، محمدحسین، 1415ق، نهایه الدرایه، قم، موسسه آل البیت(ع)، چاپ اول.
104. فیروزآبادی، مجدالدین محمد بن یعقوب، 1417ق، القاموس المحیط، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
105. قربان نیا، ناصر، 1380ش، روش های نوین تولیدمثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، تهران، مجموعه مقالات سمت و پژوهشکده ابن سینا، چاپ اول.
106. الکلینی، محمد بن یعقوب، 1367ش، الکافی، ترجمه و شرح حاج سیدجواد مصطفوی، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
107. مجلسی، علامه شیخ محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، بیروت، موسسه الوفاء، چاپ فرهنگ اسلامی.
108. مجلسی، محمدتقی، 1395ق، روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، بنیاد فرهنگ اسلامی.
109. مجلسی، محمدتقی، 1411ق، مرآه العقول فی شرح الاخبار آل رسول، بی جا، دارالکتب الاسلامی.
110. مجلسی، محمدتقی، 1378ش، الوجیزه فی الرجال، تهران، همایش بزرگداشت علامه مجلسی، دبیرخانه بخش انتشارات، وزاره الثقافه و الارشاد الاسلامی، موسسه الطباعه و النشر.
111. محدث بحرانی، سیدیوسف، بی تا، الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، بی جا، دارالکتب الاسلامی.
112. معرفت، محمدهادی، 1413ق، صیانه القرآن عن التحریف، بی جا، دفتر انتشارات اسلامی.
113. معلوف، لوییس، 1994ق، م، المنجد، بیروت، دارالمشرق، چاپ سی و سوم.
114. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (مولی احمد)، بی تا، زبده البیان فی احکام القرآن، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء آثار الجعفریه، تحقیق محمد باقر البهبودی، انتشارات کنگره محقق اردبیلی.
115. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، 272ق، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، بی جا.
116. موسوی بجنوردی، میرزاحسن، 1424ق، قواعد الفقهیه، قم، ج4، دارالکتب العلمیه.
117. نجفی، محمدحسن، 1981م، جواهر الکلام فی شرح الشرایع الاسلام، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ج1.
118. نسائی، احمد بن شعیب بن علی بن بحر، بی تا، سنن، ج5، لبنان، دارالفکر.
119. نهج البلاغه

4نشریه ها

120. البار، محمدعلی، التلقیح الصناعی و الاطفال الانابیب، مجله مجمع الفقه الاسلامی، ش2، جزء1، 1407 و 1986.
121. حرم پناهی، محسن، تلقیح مصنوعی، فصلنامه «فقه اهل البیت»، ش9، سال سوم، بهار و تابستان 1376.
122. خرازی، محسن، التلقیح، فصلنامه فقه اهل البیت، شماره 16، سال 4، (1420 ق، 2000م).
123. رضانیامعلم، محمدرضا، نظریه ها، قوانین و مبانی مشروعیت باروری های پزشکی، مجله رهنمون، ارگان مدرسه عالی شهیدمطهری، تابستان و پاییز، 1382ش، شماره های 2 و3 .
124. روزنامه کیهان، مصاحبه با دکتر آشتیانی رئیس اسبق موسسه رویان، شماره 1، 179 (19،12،82).
125. سایت قوانین، آیین نامه اجرایی قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور.
126. شهیدی، مهدی، تلقیح مصنوعی انسان، 1375ش، مجموعه مقالات حقوقی، مقاله 10، تهران.
127. شهیدی، مهدی، تلقیح مصنوعی، مجله حقوقی وزارت دادگستری، مهر 1345، شماره 1.
128. علوی قزوینی، سیدعلی، آثار حقوقی تلقیح مصنوعی انسان، نامه مفید، سال 1374، نشریه دانشگاه مفید قم، شماره سوم.
129. علیزاده، مهدی، وضعیت فقهی و حقوقی استفاده از رحم جایگزین، مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
130. قبله ای، خلیل، بررسی احکام فقهی و حقوقی حمل و جنین، مجله حقوقی وزارت دادگستری، شماره 2و 3 اسفندماه 1343.
131. کریمی، رویا، اجاره رحم، نشریه زنان، مدیر مسئول: خانم شهلا شرکت، شماره 87، مرداد 1380.
132. المغنیه، محمدجواد، التنقیح الصناعی فی الشریعه الاسلامیه، رساله الاسلام، مجمع البحوث الاسلامیه للآستانه الرضویه، مجمع التقریب بین المذاهب الاسلامیه، سال 10، ش40، (1378ش، 1985م).
133. مهرپور، حسین، نگرشی به وضعیت حقوقی و شرعی باروری مصنوعی، مجله تحقیقات حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، ش 19و 20، بهار و پاییز 1376 ش.
134. موسوی بجنوردی، سیدمحمد، رحم اجاره ای، روزنامه خراسان، شماره 15165.
135. موسوی بجنوردی، سیدمحمد، استفتائات و نظرات پیرامون مسائل مستحدثه فقهی حقوقی، مجله رهنمون، ش2و3، پاییز و زمستان 1371.
136. مومن قمی، محمد، سخنی درباره تلقیح، فصلنامه اهل البیت، سال 1، ش4، زمستان 1374.
137. مجمع الفقه الاسلامی، 1418، مصوبه ها و توصیه ها از دومین تا پایان نهمین نشست، تهران، ترجمه محمد مقدس.
138. نرم افزار گنجینه راویان نور، جامع احادیث اهل بیت (ع)، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
139. نرم افزار مجمع البیت (ع)، کتابخانه بزرگ فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
140. یزدی، محمد،باروری های مصنوعی و حکم آن، فصلنامه اهل البیت، شماره سوم.

4 منابع لاتین

141. Gestational, surrogacy.
142. http:royaninstitute.org.cmsfa.
143. http:www.balagh.net,Persian,fegh,magon doctors.og.ntm.