مبانی نظری و پیشینه پژوهشی امضای الکترونیکی

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری امضای الکترونیکی » که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع :انگلیسی و فارسی دارد (به شیوه APA)
نوع فایل:WORD و قابل ویرایش با فرمت doc

فهرست محتوا

مقدمه2

فصل اول: کلیات   4

1-1. بیان مسئله 5

1-2. پیشینه تحقیق  5

1-3. سؤالات تحقیق  10

1-4. فرضیه‌های تحقیق  11

1-5. اهداف تحقیق  11

1-6. جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق  12

فصل دوم: مطالعه تطبیقی امضای الکترونیکی و بررسی قواعد حقوقی حاکم بر آن  13

2-1. بخش اول : کلیات امضاء 14

2-1-1. تعریف امضاء 14

2-1-2-1. تعریف لغوی  14

2-1-2-1. تعریف حقوقی  15

2-1-2. کارکرد و جایگاه امضاء در حقوق ایران  16

2-1-3 مطالعه افتراقی بین معنای واژه امضاء و واژگان اجازه، تنفیذ، اذن، اباحه، رضا 18

2-2. بخش دوم :  امضاء الکترونیکی  20

2-2-1. تعریف امضاء الکترونیکی 20

2-2-1-1. تعریف امضاء الکترونیکی در حقوق ایران  20

2-2-1-2. تعریف امضاء الکترونیکی در سایر نظامات حقوقی ملی و بین المللی  23

2-2-1-2-1. مقررات آنسیترال  23

2-2-1-2-2. دستورالعمل اتحادیه اروپا 27

2-2-1-2-3. حقوق فرانسه 29

2-2-1-2-4. ایالات متحده آمریکا 35

2-2-1-2-5. قوانین ملی سایر کشورها 38

2-2-1-3. بررسی تطبیقی امضاء در حقوق کشورها و دستورالعملهای مذکور 39

2-2-2. قاعده برابری کارکرد امضای الکترونیکی و امضای دستی  40

2-2-3. بررسی افتراقی امضای الکترونیکی و امضای دیجیتال  42

2-3. بخش سوم : امضای دیجیتال (رقومی) 45

2-3-1. الگوریتم های رمزنگاری  47

2-3-2. نحوه کار امضای دیجیتال  50

2-4. بخش چهارم : امضای الکترونیکی ساده و امضای الکترونیکی مطمئن  53

2-5. بخش پنجم : مراجع گواهی امضای الکترونیکی  56

2-6. بخش ششم : آثار حقوقی امضای الکترونیکی و جایگاه آن در نظام ادله اثبات دعوا 58

فصل سوم: مرجع صدور گواهی و تایید امضاهای الکترونیکی (مطالعه تطبیقی) 62

3-1. بخش اول : تعریف و جایگاه حقوقی دفاتر صدور گواهی الکترونیکی  64

3-1-1. تاریخچه تقنینی گواهی امضای الکترونیکی  65

3-1-2. امضای دیجیتال و مراجع گواهی امضای الکترونیکی  67

3-2. بخش دوم :  سلسله مراتب و وظایف دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی (تطبیقی) 68

3-2-1. ایران  68

3-2-2. آنسیترال  78

3-2-2. ایالات متحده آمریکا 79

3-3. بخش سوم : نحوه صدور گواهی الکترونیکی  82

3-4. بخش چهارم : نقدی بر وضعیت گواهی الکترونیکی در ایران  101

فصل چهارم: نتیجه گیری و پیشنهادات   106

4-1. نتیجه گیری  107

ضمائم  112

پیوست 1. قانون تجارت الکترونیکی مصوب 1382  113

پیوست 2. آئین نامه اجرایی ماده 32 قانون تجارت الکترونیکی مصوب 1386   130

پیوست 3. ترجمه قانون نمونه تجارت الکترونیکی آنسیترال مصوب 1996  139

پیوست 4. ترجمه قانون نمونه امضای الکترونیکی آنسیترال مصوب 2001  150

پیوست 5. متن انگلیسی قانون نمونه تجارت الکترونیکی آنسیترال مصوب 1996  158

پیوست 6. متن انگلیسی قانون نمونه امضای الکترونیکی آنسیترال مصوب 2001  166

پیوست 7. دستورالعمل نحوه استفاده دفاتر اسناد رسمی از سامانه ثبت الکترونیکی اسناد 172

پیوست 8. قانون جامع حدنگار (کاداستر) کشور 175

فهرست منابع. 180

فهرست منابع فارسی  181

فهرست کتب   181

فهرست مقالات   182

فهرست پایان نامه ها 184

فهرست منابع لاتین  184

مقدمه

امضاء بخش مهمی از شخصیت و اعتبار حقوقی، تجاری و حتی هنری اشخاص است و برای اعتبار بخشیدن به مهمترین اسناد بین المللی تا یک کارت تبریک وجود آن ضروری است. امضای یک سند مهمترین دلیل انتصاب مفاد سند به ممضی و نشان دهنده پذیرش و قبول محتویات و مندرجات سند توسط متعاملینی است که ذیل آن را با رضایت امضاء کرده اند. بنابراین وجه مشترک اسناد اعم از رسمی یا عادی، تجاری یا غیرتجاری، عقود یا ایقاع و حتی نامه های دوستانه، وجود امضاء است.

مهر و امضاء کردن نامه ها و اسناد مالی و تعهدات، سابقه تاریخی دارد و مستندات موثق مبین امضای نامه های حکومتی بین امپراطوریهای بزرگ تاریخ است و در اعصار و ادوار مختلف دستخوش تغییرات گوناگون قرار گرفته است. به فراخور پیشرفت علم و بهره مندی از تکنولوژی و تحولات ناشی از ظهور پدیده های نوین الکترونیکی، امضاء نیز دستخوش تحول گردید و امروزه به اشکال نوین قابل صدور است. امروزه امضای الکترونیکی اگرچه مانند امضای دستی در حقوق کنونی وسیله ابراز اراده در قراردادها و اسناد تلقی می گردد، اما پا را از این فراتر نهاده، به عنوان ابزاری برای برقرای امنیت در معاملات تجاری نمود پیدا کرده است. بنابراین هرچند بهره مندی از دستاوردهای امضای الکترونیکی، مرهون زحمات متخصصین علوم کامپیوتری و فناوری اطلاعات و ارتباطات است. ولی مطابق هرپدیده نوظهور اجتماعی آثار حقوقی آن دخالت و حضور حقوقدانان را اجتناب ناپذیر می سازد. و به همین دلیل است که توجه روز افزون به مفهوم این نوع از امضاء به حدی شده است که تمامی قانونگذاران ملی و بین المللی را وادار ساخته حساسیتی ویژه به آن داشته باشند و در کنار تصویب مقررات تجارت الکترونیکی، به وضع قوانین ویژه ای برای امضای الکترونیکی مبادرت ورزند. در زمینه تجارت و مبادلات با پیشرفت و فراگیری اینترنت، مبادلات اسناد دیجیتالی آسان و رایج شده است. ولی به فراخور آن دو چالش امنیت و تایید اصالت اسناد و امضای الکترونیکی آنها همواره مهمترین دغدغه حقوقدانان و متخصصین فنی این امور بوده است. به همین دلیل صحت انتصاب امضاء به ممضی سند الکترونیکی، یا صحت تنظیم، ارسال و پذیرش سند مزبور توسط سردفتر، متعهد یا متعاملین آن، همواره مساله مورد بحث میان حقوقدانان و متخصصین بوده است.

آنچه در حقوق امضای الکترونیکی و به طور کلی در هر شاخه ای از علوم مهمتر از فرضیه می نماید، طرح پرسش هایی است که با پاسخگویی به آنها بستر مطالعه و تحقیقات بعدی فراهم گشته و برای ذهن پرسشگر هر محققی دریچه ای رو به افق تحقیقاتی در آن حوزه است. پاره ای از سوالات مطرح در زمینه امضای الکترونیکی به شرح ذیل می باشد:

1. ماهیت امضای الکترونیکی چیست ؟
2. انواع امضای الکترونیکی کدام است؟ وجوه افتراقی بین آنها چیست؟ و بنا به تفکیک میزان اعتبار بخشی هریک از انواع امضای الکترونیکی به اسناد تنظیمی چه میزان است؟
3. آیا اسنادی که توسط امضای الکترونیکی امضاء می شوند، قابلیت استناد دارند؟
4. قراردادهایی که امضای الکترونیکی به آنها رسمیت می بخشد، آیا در محاکم قابل اعتبار می باشد؟
5. آیا در تطبیق میان امضای دستی و امضای الکترونیکی تفاوت در میزان اعتبار بخشی به اسناد وجود دارد؟
6. وجوه افتراقی در تعاریف امضای الکترونیکی در حقوق ایران و سایر نظامهای حقوقی چیست ؟
7. قوانین ناظر بر موضوع امضای الکترونیکی در حال حاضر چیست ؟ و در موارد نقصان و سکوت قانون، آیا قانون خارجی قابل اعمال است؟
8. نحوه اعمال و اجرا و گواهی امضای الکترونیکی در کشورهای مورد مقایسه چگونه است؟ آیا قابل اجرا در کشور ایران نیز هست یا خیر؟
9. نقش و جایگاه دفاتر گواهی امضای الکترونیکی در تثبیت امضای مطمئن چیست ؟

در راستای تببین موضوع و بررسی جوانب مختلف حقوق امضای الکترونیکی، این پایان نامه به شرح امضای دیجیتال می پردازد. در بخش اول فصل دوم (2-1) به کلیات امضاء و در بخش دوم فصل دوم تعریف امضای الکترونیکی (2-2) را مورد مطالعه قرار خواهیم داد. لازم به ذکر است، علی رغم اینکه که امضای دیجیتال نوعی از امضای الکترونیکی است و می تواند بصورت یک زیرمجموعه از مبحث امضای الکترونیکی مورد مطالعه قرار گیرد، ولی بدلیل برجسته بودن و اهمیت تبیین آن بطور مجزا در  بخش سوم فصل دوم (2-3) به آن پرداخته شده است. در ادامه در بخش چهارم فصل مزبور به بررسی تفاوت امضای مطمئن با ساده (2-4) و در بخش پنجم فصل به دفاتر صدور گواهی امضای الکترونیکی(2-5) و نهایتا در بخش ششم به آثار حقوقی امضای الکترونیکی و جایگاه آن در نظام ادله اثبات دعوا (2-6) خواهیم پرداخت. فصل سوم رساله به صورت تطبیقی مرجع صدور گواهی و تایید امضاهای الکترونیکی را مورد ارزیابی قرار می دهد و در ابتدا به تعریف و جایگاه حقوقی دفاتر صدور گواهی الکترونیکی  (3-1) پرداخته است، سپس در بخش دوم فصل، سلسله مراتب و وظایف دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی در ایران و سایر کشورها (3-2) تبیین می گردد. بخش سوم فصل نحوه عملی صدور یک گواهی الکترونیکی (3-3) را آموزش داده است و در نهایت نقدی بر وضعیت کنونی گواهی الکترونیکی در ایران (3-4) خواهیم داشت. همچنین نظر به اهمیت بهره بردن از مطالعات و تحقیقات خارجی، در تمامی بخش های پایان نامه و به تناسب آن در فصل امضای دیجیتال تلاش شده است تا در حد توان و امکان مباحث به صورت حقوق تطبیقی ارائه گردد و از این طریق مطالعه و تحقیق صرفا به پدیده های داخلی محدود نشود و مطالب دارای جنبه فرامرزی و بین المللی باشد.

فهرست منابع

فهرست کتب :

1. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، 1404 هـ.ق
2. آدابی، حمیدرضا، حقوق ثبت تخصصی، تهران، انتشارات جنگل، چاپ دوم، سال 1388،
3. ارسطا، محمد جواد، سلسله پژوهش های فقهی و حقوقی، اعتبار سند و تعارض آن با ادله دیگر در حقوق ایران و فقه امامیه، معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، انتشارات جنگل، تهران، نسخه دوم، 1389
4. اصغرزاده بناب، مصطفی، حقوق ثبت کاربردی جلد دوم (دعاوی و اعتراضات ثبتی مربوط به اسناد و آیین رسیدگی به آنها)، تهران، انتشارات مجد، 1391
5. اکبری، محسن، بررسی موانع حقوقی توسعه خرید و فروش الکترونیکی در ایران. تهران: نشر موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی، 1384
6. امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد 6، کتابفروشی اسلامیه؛ تهران، چاپ هفتم، 1375.
7. بهرامی، داریوش، حقوق ثبت املاک در ایران، بنیاد حقوقی میزان، چاپ دوم 1393.
8. تفکریان، محمود، «شناخت دفاتر رسمی»، انتشارات نگاه بینه، تهران، چاپ دوم، 1385.
9. توربان، افرایم و همکاران(نوبسنده)، ریاحی، حمیدرضا و همکاران (مترجم)، 1386، فناوری اطلاعات در مدیریت: دگرگونی سازمان ها در اقتصاد دیجیتالی (جلد دوم)، تهران، انتشارات پیام نور
10. حبیب زاده، طاهر، حقوق فناوری اطلاعات، مقدمه ای بر حقوق تجارت الکترونیک، انتشارات مرکز پژوهش های جمهوری اسلامی، جلد اول، چاپ 1390
11. حسینی نژاد، حسینقلی، ادله اثبات دعوا، چاپ اول، نشر میزان،1374
12. حمیتی واقف، احمدعلی، ادله اثبات دعوی، نشر حقوقدان و دانش نگار، چاپ اول، تهران، 1387
13. حمیتی واقف، احمدعلی، حقوق ثبت، نشرحقوقدان-دانش نگار، چاپ دوم، سال 1384
14. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، 1377، ترمینولوژی حقوق، تهران، نشر گنج دانش
15. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، 1381، مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد اول)، تهران، نشر گنج دانش
16. دهخدا، علی اکبر، 1385، فرهنگ متوسط دهخدا، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران
17. ساکت، محمد حسین، دیباچه ای بر دانش حقوق، ترجمه و نشر نخست، چاپ اول، سال 1371، ص 349
18. سپاهی، امیر، حقوق اسناد (کاغذی، الکترونیکی)، نشر دادگستر، چاپ اول، بهار 1393.
19. شایگان، سید علی، حقوق مدنی، انتشارات طه، چاپ اول، 1375
20. شرح قانون دفاتر اسناد رسمی و كانون سردفتران و دفتریاران (مصوب ۱۳۵۴)، خسرو عباسی‌داكانی، ناشر: میزان، 1388
21. شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد اول، چاپ اول، تهران، نشر میزان،1380
22. شهری، غلامرضا، حقوق ثبت اسناد و املاک، چاپ ششم، 1377
23. عرفانی، محمود ، حقوق تجارت، کلیات، برات، سفته، چک، اسناد الکترونیکی، قبض انبار عمومی و نمونه های کاربردی، ج سوم، 1385
24. قانون تجارت الکترونیکی ایران مصوب 24/10/1382
25. قلی زاده نوری، فرهاد، فرهنگ تشریحی اصطلاحات کامپیوتری مایکروسافت (ترجمه)، انتشارات کانون نشر علوم، چاپ اول، خرداد ماه 1379، ص 167، ذیل واژه Data
26. کاتوزیان، ناصر، 1380، اثبات و دلیل اثبات (جلد اول)، تهران، نشر میزان
27. کلیت قانون ثبت اسناد و املاک کشور، (مصوب 26/10/1310) با اصلاحات و الحاقات بعدی، اصغر حجاریان، انتشارات جهان نو، 1389 .
28. کی نیا، محمد، 1388، امضای الکترونیک منطبق با حقوق فرانسه، تهران، انتشارات بنیاد حقوقی میزان
29. لیان دبلفن زویه، حقوق تجارت الکترونیک، مترجم زرکلام ستار، موسسه مطالعات و پژوهش های حقوقی شهر دانش، چاپ دوم، تهران، 1390
30. محسنی وجیهه، شریعت کرمانی حسین، مطالعه تطبیقی ساختار و وظایف دفاتر اسناد رسمی در ایران و فرانسه، انتشارات نگاه بینه، سال 1393
31. مجموعه قوانین و مقررات تجارت الكترونیكی (مصوب 17/10/82)، نشر نوید شیراز، چاپ 1، 1393
32. مدنی، سید جلال الدین، ادله اثبات دعوی، انتشارات گنج دانش، چاپ چهارم، 1376
33. مزینانی، علی، کتابخانه و کتابخانه داری، چاپ دوم، انتشارات سمت، 1380
34. مظاهری کوهانستانی، رسول، ناظم، رسول، 1393، مطالعه تطبیقی امضای الکترونیکی در حقوق ایران و مقررات آنسیترال، تهران، انتشارات جنگل
35. معین، محمد، 1375، فرهنگ فارسی معین (جلد دوم)، تهران، انتشارات امیرکبیر

فهرست مقالات :

36. اخلاقی، بهروز، اسناد تجارتی در قلمرو حقوق تجارت بین الملل، مجله حقوقی دفتر خدمات حقوقی بین المللی جمهوری اسلامی ایران، شماره 12، 1369، صفحات 30 الی 119
37. اسدی، محمد مهدی، «بررسی جایگاه حقوقی ثبت الکترونیکی»، ماهنامه کانون سردفتران و دفتریاران قوه قضائیه، شماره 134 و 135، 1392
38. السان، مصطفی، «جایگاه امضای دیجیتالی در ثبت اسناد به شیوه الکترونیکی»، مجله: کانون سردفتران و دفتریاران قوه قضائیه، سال چهل و هفتم، دوره دوم، اسفند 1383 – شماره 55.
39. السان، مصطفی و دوان یامچی، امین، «ماهیت رایانه ای و جنبه‌های حقوقی امضای دیجیتالی»، مجله دیدگاه‌های حقوقی قضایی، شماره 30 و 31، زمستان 1382 و بهار 1383.
40. السان، مصطفی، نقدی بر وضعیت کنونی گواهی الکترونیکی در ایران، مجله کانون، خرداد و تیر 1387، شماره 81 و 82 ، صفحه 9
41. امامی، مصطفی، ماده 10 قانون مدنی، مبنای قانونی انواع قراردادهای خصوصی، مجله کانون وکلای دادگستری مرکز، دوره جدید، شماره 6 شماره پیاپی 175، دی ماه 1380، صفحه 155
42. بختياروند،مصطفي، مطالعه تطبيقي مقررات حاكم بر مبادلات الكترونيكي، جموعه مقالات همايش بررسي ابعاد حقوقي فناوري اطلاعات -برگزاركننده: شوراي عالي توسعه قضائي- خرداد 1383
43. جفری. سی. سلمن، فرآیند تشکیل قراردادهای الکترونیکی؛ قواعدی جدید، برای تجارت جدید، ترجمه علی رضائی، مجله کانون سردفتران و دفتریاران، شماره 67، بهمن ماه 85، صص 105-106
44. جلیلی، سعید و آبادی، مهدی؛ بررسی مکانیزم‌های امنیتی سیستم‌های پرداخت الکترونیکی در شبکه اینترنت، اولین همایش بانکداری الکترونیکی، تهران، انتشارات بانک توسعه صادرات ایران، 1379، ص41.
45. حیدرنیا فتح آبادی، غلامعلی، آسیب شناسی امور ثبتی، ماهنامه حقوقی کانون سردفتران و دفتریاران، دوره دوم، تیرماه 1385،
46. دانیل ویک، اعتبار کپی های برابر اصل در اسناد الکترونیک، مترجم غلامعلی بازیاری سروستانی، نشریه کانون، سال چهل و هشتم، دوره دوم، شماره 63، مرداد و شهریور 1385، صفحه 190
47. رضایی، روح الله، اعتبار اسناد الکترونیک (با توجه به قوانین داخلی و بین المللی)، گواه، بهار و تابستان 1385، شماره 6 و 7 ، صفحه 32
48. زرکلام، ستار، «امضای الکترونیکی و جایگاه آن در نظام ادله اثبات دعوا»، نشریه مدرس علوم انسانی، دوره 7، شماره 1، بهار 1382.
49. ساردویی نسب، احمد، طاهری، احد، بررسي قواعد حقوقي حاكم بر برات الكترونيكي، پژوهشنامه حقوق اسلامي، سال پانزدهم، شمارة اول (پياپي39)، بهار و تابستان 1393، صص90-59
50. ساردوئی نسب، محمد، طاهری، احد، چک الکترونیکی، مجله علمی پژوهشی حقوق خصوصی، دوره دهم، شماره اول، بهار و تابستان 1392، صفحات 87 تا 112
51. سلیمانی، بهزاد؛ تأثیر پول الکترونیکی بر عرضه و تقاضای پول، مجموعه مقالات دومین همایش تجارت الکترونیکی، تهران، معاونت برنامه‌ریزی و بررسی‌های اقتصادی، 1383، چاپ اول، ص193.

• شهیدی، مهدی، ادله اثبات دعوی و ادله اثبات احکام، مجله کانون وکلا، ش 146 و 147، صفحه 125 و 126، بهار و تابستان 1368
• شیرانی، علیرضا؛ طرح جامع نظام پرداخت: پیش نیاز بانکداری الکترونیک، پول و تجارت الکترونیک (عملکرد و چالش‌ها)، شانزدهمین همایش بانکداری اسلامی، تهران، مؤسسه عالی بانکداری ایران، 1384، ص515.
• شیروی، عبدالحسین، میری، حمید، بررسی تطبیقی انتقال الکترونیکی اسناد تجاری (برات، سفته و چک) ، اندیشه های حقوق خصوصی ، صفحات 5 -22، سال پنجم، شماره سیزدهم، پاییز و زمستان 1387

55. عباسی داکانی، خسرو، بررسی اجمالی آیین نامه اجرایی ماده 32 قانون تجارت الکترونیکی مصوب 21/06/1386، مجله کانون، مرداد و شهریور 1390
56. عرفانی، محمود، «اسناد الکترونیکی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 70، زمستان 1384
57. قاجار قوینلو، سیامک، اسناد تجاری الکترونیکی، مجله اقتصاد و تجارت نوین، تابستان، شماره 9، 1386
58. مظاهری، رسول؛ ناظم، علیرضا، ارزش اثباتی داده پیام و امضای الکترونیکی، نشریه نامه حقوقی، 70، ج 4، شماره 2، 1387، ص 53

فهرست پایان نامه ها:

59. عبدالهی محبوبه، دلیل الکترونیکی در دعوای حقوقی، پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد، استاد راهنما مرتضی شهبازی نیا، دانشگاه تربیت مدرس، 1387
60. ناصری فرزانه، انعقاد قراردادهای الکترونیکی و قابلیت استنادی آن در محاکم، پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد، استاد راهنما پرویز ساورایی، دانشگاه شهید بهشتی، سال تحصیلی 88-89، صص 44-45
61. کریمی ریکنده، معصومه، قابلیت استناد اسناد الکترونیکی در دعاوی حقوقی : مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و انگلستان، پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد، استاد راهنما عبدالله شمس، دانشگاه شهید بهشتی، 1387.
62. کی نیا، محمد، امضای الکترونیک، پایان نامه فوق لیسانس سردفتری، دانشگاه لیون 3 فرانسه.
63. کی نیا، محمد، اسناد و قراردادهای الکترونیکی، تز دکتری 2011، دانشگاه لیون 3 فرانسه.

فهرست منابع لاتین:

64. Lucas de Leyssac, Les conventions sur la preuve en matière informatique, in X. Linant de Bellefonds, Informatique et droit de la preuve, Éd. des Parques, 1987, p. 147, 148 et 151.
65. DIRECTIVE 1999/93/EC OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 13 December 1999 on a Community framework for electronic signatures
66. DIRECTIVE 2000/31/EC OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 8 June 2000 on certain legal aspects of information society services, in particular electronic commerce, in the Internal Market (Directive on electronic commerce)
67. Dont les dispositions ont été couronnées par le célèbre arrêt Unibank, C.J.C.E., 17 juin 1999, affaire C-260/97, Unibank A/S c/ Flemming G. Christensen, Rec., I-3715 : cf. infra I.B.2.3 et note 205.
68. Ammar, Preuve et vraisemblance. Contribution à l’étude de la preuve technologique : RTD civ. 1993, p. 499, pt. I (B) (1) (a) et (b).
69. Ricardo Sndoval Lopez, The Chilean Draft of Electronic Document in Relation With the Uncitral Model Law of Electronic Commerce, Hein online.. rev 139 2001-2002. P140.
70. É. A. Caprioli, Le juge et la preuve électronique (à paraître en 2000 in Actes du colloque organisé à la Faculté de droit de Strasbourg, 8 et 9 oct. 1999), publié sur le site de M. L. Thoumyre, à l’adresse suivante : http ://www.juriscom.net dans la partie « Doctrine ».
71. Garner, A, Brayan. (2000). Black’s Law Dictionary. Tehran: Dadgostar.
72. KAINIYA, Mohammad. (2008).LA SIGNATURE ELECTRONIQUE, Mémoire pour le master 2 de droit notariat. Université Jean-Moulin Lyon III
73. KAINIYA, Mohammad.(2011). La dématérialisation des actes et conventions (de l’expérience francaise à sa réception par le droit iranien?), Thèse de doctorat. Université Jean-Moulin Lyon3.
74. La loi n° 2000-230 du 13 mars 2000 Adoptée par le Parlement français
75. Le décret n°2001-272 du 30 mars 2001 Le gouvernement français a approuvé
76. Le décret n° 2005-973 du 10 août 2005 Le gouvernement français a approuvé
77. Lamy droit de l’informatique et des reseaux , ed. lamy, p.1674,no. 2976,2002 . p 1794
78. Grynbaum, La preuve littérale et la signature à l’heure de la communication électronique : Communic., Comm. électr. nov. 1999, p. 9 s. // J. Huet, Preuve et sécurité juridique en cause dans l’immatériel’Arch. Phil. Du droit, 1999, p. 163 s. // A. Prüm, L’acte sous seing privé électronique : réflexions sur une démarche de reconnaissance in Mélanges M. Cabrillac, ibid., p. 255 s. // I. de Lamberterie, L’écrit dans la société de l’information, in Mélanges en l’honneur de D. Tallon, Paris, Société de législation comparée, 1999, p. 119 s. // C. Pisani, L’acte dématérialisé, Arch. Phil. Du droit, 1999, p. 153 s. //  M. Vivant, Un projet de loi sur la preuve pour la société de l’information, Lamy Droit de l’informatique, Bull. n° 117, 1999, E, p. 1//  É. A. Caprioli, Le juge et la preuve électronique (à paraître en 2000 in Actes du colloque organisé à la Faculté de droit de Strasbourg, 8 et 9 oct. 1999), publié sur le site de M. L. Thoumyre, à l’adresse suivante : http ://www.juriscom.net dans la partie “Doctrine”// Jean-François BLANCHETTE. Modernité et intelligibilité du droit de la preuve français. Communication Commerce électronique n° 3, Mars 2005, Etude 13.
79. Vivant, C. Le Stanc, L. Rapp, M. Guibal et J.-L. Bilon, Le droit probatoire général : Lamy Droit de l’informatique et des réseaux, 2002, n° 3189.
80. Shamos, Michaael. (1999). Hyper dictionary of Electronic commerce Law. P1
81. UNCITRA Model Law on Electronic Commerce Guide to Enactment with 1996
82. UNCITRAL Model Law on Electronic Signatures with Guide to Enactment 2001
83. United Nations Convention on the Use of Electronic Communications in International Contracts
84. USA Uniform Electronic Transaction Act.
85. Virginie LECHNER RESILLOT .la signature électronique et l’acte authentique. Mémoire en vue de l’obligation du diplôme supérieur du notariat. Université JEAN MOULIN LYON 3. 2002 p 46 s.
86. Virginie LECHNER RESILLOT .la signature électronique et l’acte authentique. Mémoire en vue de l’obligation du diplôme supérieur du notariat. Université JENE MOULIN-LYON3 .2002 p47 s. //
87. P. Catala, Écriture électronique et actes juridiques, in Mélanges Michel Cabrillac : éd. Litec 1999, p. 91 et s.

//Thierry PIETTE-COUDOL. La signature électronique. Editions Litec p 67s. // _ Laurent ASSAYA et Vincent BAUDOUIN : « La signature électronique par cryptographie à clé publique ».La Semaine Juridique Entreprise et Affaires n° 4, 23 Janvier 2003,