مبانی نظری و پیشینه پژوهشی دين در رسانه تلويزيون

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری دين در رسانه تلويزيون» که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع :انگلیسی و فارسی دارد (به شیوه APA)
نوع فایل:WORD و قابل ویرایش با فرمت doc

    بيان موضوع تحقيق و تعريف آن

پيوند رسانه و دين به آغاز پيدايش دين باز مي‌گردد. از يك‌سو دين اساسا «پيامي» است كه از جانب خداوند براي انسان‌ها آمده است و از سوي ديگر رسانه را وسيله‌اي مي‌دانند كه حامل «پيام» است. پس دين و رسانه در گذر زمان همواره در تعامل با يكديگر بوده و رسانه‌هاي مختلفي در طول تاريخ در خدمت دين قرار داشته‌اند كه عمدتا شامل رسانه‌هاي سنتي و ارتباطات ميان‌فردي مي‌شدند.(منتظرقائم،1390: 674) از جمله ويژگي‌هاي سنتي تبليغ ديني، حضور مستقيم و چهره به چهره مبلّغان ديني در جوامع شهري و روستايي بود. اين نوع تبليغ ديني، دو ويژگي اساسي داشت؛ نخست، پيوند تبليغ ديني با عنصر «مكان» / «مسجد» كه به اقتضاي فضاي هندسي و جايگاه فرهنگي ـ قدسي، به عنوان مكمّل پيام شفاهي در تبليغ ديني عمل مي‌كرد. ويژگي دوم، پيوند تبليغ ديني با شخصيت، اخلاق، رفتار و به طور كلي، سيماي عمومي مبلّغ بود. بدين‌سان، تبليغ ديني، با مكان و شخصيت مبلّغان پيوند آشكاري داشت.

اما ظهور وسايل ارتباطي جديد هم‌چون مطبوعات، راديو، تلويزيون و سرانجام اينترنت، چالش ميان رسانه و دين را وارد مرحله جديدي كرده است كه ابعاد بسيار گسترده‌اي دارد. اين چالش عمدتا از آن جا ناشي مي‌شود كه رسانه‌هاي جديد به واسطه اين كه در بستر فرهنگ و تمدن غرب شكل گرفته‌اند، اقتضائات خاصي دارند كه در بعضي موارد با ماهيت دين سازگار نيست. از ويژگي رسانه‌هاي جديد، گسست بين پيام و مكان و نيز پيام و شخصيت اخلاقي و رفتار فردي و اجتماعي مبلّغ است. رسانه مدرن با شالوده‌شكني تبليغ سنتي، رابطه پيام، مبلّغ و مكان را درهم مي‌گسلد و با توجه به ماهيت مكتوب و بصري كه به پيام مي‌دهد، قدرت انتخاب و آزادي عمل بيشتري به مصرف‌كنندگان پيام ديني مي‌بخشد و فردگرايي را نيز تقويت مي‌كند. رسانه مدرن با ايجاد فضاي مجازي، حضور فرد را در دنياهاي متفاوت امكان‌پذير مي‌سازد و از اين نظر، فرد مصرف‌كننده پيام را در معرض دنيايي متكثر از پيام‌هاي متفاوت ديني و غير ديني قرار مي‌دهد و تبليغ ديني را به بازار رقابتي تبديل مي‌كند.

در ايران با تشكيل حكومت اسلامي، دو رسانه راديو و تلويزيون در اختيار حكومت ديني قرار گرفتند و پيوند رسانه و دين وارد مرحله نويني شد؛ طوري كه طرح مباحث ديني در همه اشكال و صور در اين دو رسانه فراهم شد و در نتيجه در طول سال‌هاي پس از انقلاب در برنامه‌هاي ديني شاهد فراز و نشيب‌هاي فراواني در قالب‌هاي متفاوت بوده‌ايم.(منتظرقائم،1390: 674)  عدم توجه به كاستي‌هاي رسانه تلويزيون در زمينه تبليغ دين نسبت به كانال‌هاي ارتباط سنتي و عدم توجه به اقتضائات و كاركردهاي اصلي رسانه تلويزيون باعث شده است كه برنامه‌هاي ديني تلويزيون موفق به برآورده ساختن نيازهاي ديني مخاطبان خود به نحوي شايسته نبوده و با توليد و پخش برنامه‌هاي ديني، نتيجه‌اي جز عرفي شدن در جامعه بر جا نگذاشته است. موضوعي كه در پژوهش‌هاي صورت گرفته در خصوص ميزان رضايت مردم از برنامه‌هاي ديني تلويزيون از جمله پژوهش خانم مریم مذحجی با هدف «بررسی کارکردهای دینی تلویزیون؛ دیدگاه مخاطبان، کارشناسان، و برنامه‌سازان در خصوص برنامه‌های سیمای جمهوری اسلامی ایران» ، و برخی پژوهش‌هاي ديگر كه نشان می‌دهند که« 64 درصد مردم اصولاً علاقه‌ای به دریافت برنامه‌های مذهبی از تلویزیون ندارند»(سنجش و پژوهش،1382: 26) مورد تاييد قرار گرفته است.

از سوي ديگر آن‌چه وضعيت رسانه تلويزيون را در ايران پيچيده‌تر مي‌سازد، روابط سه جانبه ميان دين، حكومت و تلويزيون است كه در آن يك حكومت ديني مي‌خواهد تلويزيون عمومي داشته باشد و اين تلويزيون عمومي را با حوزه دين پيوند دهد. .(منتظرقائم،1390: 674)  چنان‌چه دو هدف متضاد رسانه دین و رسانه ایدئولوژیک، در رسانه‌ای با هم ترکیب شوند، باعث بروز تضاد و تناقض در تولیدات رسانه‌ای، اهداف، روش‌ها و نوع رابطه با مخاطب است که تنها در یک نقطه به نتیجه می‌رسد و آن هم قشری‌گری دینی و استفاده ابزاری از دین در رسانه است، موضوعي كه باعث مي‌شود پوسته ظاهری دين به جای ماهیت واقعی‌اش ترويج و تشويق گردد. (راودراد،1386: 204)

از اين رو تحقيق پيش رو سعي در كشف اين مسئله دارد كه آيا رسانه تلويزيون ايران با توجه به كاستي‌هايي كه در زمينه تبلغ دين نسبت به كانال‌هاي ارتباط سنتي دارد، و با توجه به كاركرد اصلي و ماهيت سرگرم‌كننده‌اش، آيا اصولا بايد وارد عرصه تبليغ دين شود يا خير، و اگر تبليغ دين را يكي از رسالت‌ها و وظايف خود مي‌داند، بايد از چه محتوا، قالب‌ها و اصولي استفاده كند تا بتواند هم نيازهاي ديني مخاطبان خود را برآورده ساخته و هم دين را به نحوي شايسته به مردم ارائه كند.

2.1 بيان ضرورت و اهميت موضوع تحقيق

الف) بيان ضرورت و اهميت نظري :

جايگاه دين در جامعه ما و رسالتي كه صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران بر عهده دارد، توجه به موضوع رسانه و دين را از اهميت ويژه‌اي برخوردار مي‌سازد. عدم فهم دقيق چگونگي حضور دين در رسانه نيازمند يك نگاه منتقدانه براي روشن شدن همه ابعاد محتوايي و ساختاري مربوط به آن مي‌باشد . در اين راستا تحقيق مورد نظر در جهت پاسخ‌گويي به نيازهاي پژوهشگران، برنامه سازان و دست‌اندركاران رسانه ملي و كمك به تبيين چگونگي ارائه محتواي ديني از طريق تلويزيون انجام مي‌شود. به عبارتي اين پژوهش مي‌كوشد، مرزهاي دانش ارتباطات را در حوزه مسائل ديني گسترش دهد و به غناي ادبيات حوزه دين و رسانه كمك كند.

ب) بيان ضرورت و اهميت عملي :

در كشور ما تلویزیون تا ديني ‌شدن براساس معيارهاي اسلامي، فاصله زيادي را فرا روي خود دارد و با ايرادها و اشكال‌هاي متعددي در اين عرصه روبه‌روست كه از مشاهده مجموع آنها مي‌توان به اين نكته رسيد كه بر تلويزيون ما يك نظام واحد جامع ديني حاكم نمي‌باشد و به دليل نداشتن يك الگوي كامل از رسانه‌ ديني، درمواردي به سمت‌وسوي روش‌ها و الگوهاي غربي رفته‌ و آن را ملاك عملكرد خود قرار داده‌ است؛ اين مسئله ايجاب مي كند كه دانشگاه‌ها و نهادهاي پژوهشي با تلاش در راه توليد نظريه براي رسانه ديني و الگوي تلویزیون ديني، خود را از تقليد صرف الگوهاي غربي، رها كرده و تلويزيون را با هنجارهاي بومي خود، همراه سازند، در غير اين صورت بيش از پيش شاهد آسيب‌هاي ديني در تلويزيون خواهيم بود و حيات ديني ما با چالش روبرو خواهد شد. از اين رو ضرورت طراحي الگويي مطلوب براي توليد برنامه‌هاي ديني در تلويزيون احساس مي‌شود.

فهرست منابع

• آذري بروجني، ابوذر (1386) ” شناسايي ناهمگوني‌هاي سيماي جمهوري اسلامي ايران با مباني فرهنگ اسلامي در حوزه اعتقادات و اخلاق از منظر صاحب‌نظران حوزه دين و رسانه”، پايان‌نامه كارشناسي ارشد علوم ارتباطات، تهران: دانشكده صدا و سيما
• آذري، سعيد (1371)، اثر تلويزيون بر كودكان و نوجوانان، تهران: مركز مطالعات، تحقيقات و سنجش برنامه‌اي صدا و سيما
• آگ‌برن، ويليلم فيلدينگ؛ نيم كوف (1375)، زمينه جامعه‌شناسي، ترجمه امير حسين آريان‌پور، تهران: نشر كتاب‌هاي جيبي
• اسوليوان، تام و همكاران (1385)، مفاهيم كليدي ارتباطات، ترجمه ميرحسن رئيس زاده، تهران: نشر فصل نو
• بشير، حسن (1387)، تعامل دين و ارتباطات، تهران: دانشگاه امام‌صادق، مركز تحقيقات پژوهشكده فرهنگي و اجتماعي
• باهنر، ناصر (1387)، رسانه‌ها و دين: از رسانه‌هاي سنتي تا تلويزيون، چاپ دوم، تهران: صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران، مركز تحقيقات
• بهاري، مهري (1389)،” تلويزيون عامل تغيير يا آسيب آفريني فرهنگي”، تهران: فصل‌نامه انجمن ايراني مطالعات فرهنگي و ارتباطات
• بيريوكف، ن.س (1372)، تلويزيون و دكترين‌هاي آن در غرب، مترجم محمد حفاظي، تهران، مركز مطالعات و تحقيقات رسانه‌ها
• بينگر، اتولر (1376)، ارتباطات اقناعي، مترجم علي رستمي، تهران: انتشارات مركز تحقيقات، مطالعات و سنجش برنامه‌هاي صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران
• بديعي، نعيم (1372)،” تمايز معنايي و روش كيو، جزوه آموزشي”، انتشارات دانشكده علوم اجتماعي، دانشگاه علامه طباطبايي
• پويا، علي‌رضا (1380) “بررسي مولفه‌هاي آرامش بخش در برنامه‌هاي صدا وسيما”، تهران: مركز مطالعات، تحقيقات و سنجش برنامه‌اي صدا و سيما
• پستمن، نيل (1375)، زندگي در عيش مردن در خوشي، مترجم صادق طباطبايي، تهران: اطلاعات
• پستمن، نيل (1375)، تكنوپولي:تسليم فرهنگ به تكنولوژي، مترجم صادق طباطبايي، تهران: اطلاعات
• تنهايي، ابوالحسن (1379) درآمدي بر مكاتب و نظريه‌هاي جامعه‌شناسي، چاپ چهارم، مشهد: مرنديز
• جلالي مقدم، مسعود (1379)، آرا جامعه شناسان بزرگ درباره دين، تهران: نشر مركز
• جوادي آملي، عبدالله (1380)، شريعت در آينه معرفت، قم: مركز نشر فرهنگي اسرا
• جعفري، علي (1382)، تبليغ و جوانان، قم: انتشارات فلاح
• حسيني، حسن (1384)، “رسانه دینی یا دین رسانه ای”، کنفرانس بین المللی دین و رسانه، دانشگاه تهران و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
• خندان، محسن (1374)، تبليغ اسلامي و دانش ارتباطات اجتماعي، تهران: سازمان تبليغات اسلامي
• خوشگويان، علي‌رضا (1386)، روش‌شناسي كيو، تهران: مركز تحقيقات جمهوري اسلامي ايران
• دوركيم، اميل (1383)، صور بنياني حيات ديني، مترجم باقر پرهام، چاپ اول، تهران: نشر مركز
• رابرتسون، يان (1374)، درآمدي بر جامعه با تاكيد بر نظريه‌هاي كاركردگرايي ستيز و كنش متقابل نمادي، مترجم حسين بهروان، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوي
• رفيع‌پور، فرامرز (1370)، جامعه روستايي و نيازهاي آن، تهران: شركت سهامي انتشار
• راودراد، اعظم (1386)،” تعامل دين و رسانه”، مجموعه مقالات همايش بين‌المللي دين و رسانه، تهران: انتشارات طرح آینده برای دفتر پژوهش های رادیو
• رضايي بايندر، محمدرضا (1390)،” تلويزيون مذهبي؛ تبليغ دين يا عبادت مجازي”، مجموعه مقالات دومين همايش دين و رسانه، تهران: مركز پژوهش‌هاي اسلامي صدا و سيما
• رضايي، والي (1385)، “زبان معيار چيست و چه ويژگي‌هايي دارد؟”، تهران: نامه فرهنگستان،
• سورين، ورنر؛ تانكارد، جيمز (1381)، نظريه‌هاي ارتباطات، مترجم علي‌رضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
• طباطبايي، سيد محمد حسين، (1383) فرازهايي از اسلام، قم: انتشارات جهان‌آرا
• فراج، محمد، (1380)” نقش رسانه و تاثير فرايند آن بر حيات اجتماعي”، فصل‌نامه راديو، تهران: انتشارات صداوسيما، سال دوم، شماره 8
• فرهنگي، علي‌اكبر (1373)، مباني ارتباطات انساني، تهران: موسسه تهران تايمز
• فياض، حسن (1355)، تبليغات و مردم، تهران: نشر و پخش كتاب
• كاظمي، فاطمه (1389)، جامعه‌شناسي دين از ديدگاه دوركيم و ابن‌سينا، قم: موسسه بوستان كتاب، مركز چاپ و نشر دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم
• كازنو، ژان (1364)، قدرت تلويزيون، مترجم علي اسدي، تهران: انتشارات اميركبير
• كازنو، ژان (1381)، جامعه‌شناسي وسايل ارتباط جمعي، مترجم باقر ساروخاني و منوچهر محسني، تهران: انتشارات اطلاعات
• كاشاني، مجيد (1389)، “رسانه‌هاي ديني و نقش آن‌ها در جامعه پذيري ديني”، كتاب ماه علوم اجتماعي،شماره 31
• گرانپايه، بهروز (1377)، فرهنگ و جامعه: چند ديدگاه تحليلي درباره فرهنگ عمومي، تهران: نشر شريف
• گيدنز، آنتوني (1373)، جامعه‌شناسي، مترجم محسن ثلاثي، تهران: انتشارات توتيا
• لوكاس، هنري، (1366) تاريخ تمدن از كهن‌ترين روزگار تا سده ما، مترجم عبدالحسين آذرنگ، تهران: نشر كيهان
• مصباح يزدي، محمدتقي (1368)، آموزش عقايد، تهران: سازمان تبليغات اسلامي
• معتمدنژاد، كاظم (1385)، وسايل ارتباط جمعي، چاپ پنچم، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبايي
• مك‌كوئيل، دنيس (1382)، درآمدي بر نظريه‌هاي ارتباط جمعي، مترجم پرويز اجلالي، تهران: مركز مطالعات و تحقيقات رسانه‌ها
• مهرداد، هرمز (1380)، مقدمه‌اي بر نظريات و مفاهيم ارتباط جمعي، تهران: موسسه فرهنگي پژوهشي فاران
• محسنيان‌راد، مهدي (1389)، ” ترويج دين از طريق تحريك عاطفه در رسانه‌هاي معاصر در مقايسه با ترويج مبتني بر تعقل در صدر اسلام”، فصل‌نامه انجمن ايراني مطالعات فرهنگي و ارتباطات
• محمدي، مجيد (1379)، دين در ارتباطات، چاپ اول، تهران: انتشارات كوير
• محسنيان‌راد، مهدي (1388)، جستارهايي در رسانه، تهران: انتشارات دانشگاه اديان و مذاهب
• موسوي خميني، سيد روح الله (1385)، صحيفه امام: مجموعه آثار امام خميني، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره)
• نصري، محمد (1379)، انتظار بشر از دين، تهران: موسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر
• نقيب‌السادات، سيد رضا (1384)، راهنماي عملي آماده سازي طرح تحقيق در روش تحليل محتوا، چاپ اول، تهران: انتشارات دفتر نشر معارف
• هوور، استوارت‌ام.، لاندي‌باي، نات (1385)، بازانديشي درباره رسانه، دين و فرهنگ، مترجم مسعود آريايي نيا، تهران: انتشارات سروش
• هميلتون، ملكم (1373)، جامعه‌شناسي دين، مترجم محسن ثلاثي، چاپ اول، تهران: موسسه فرهنگي انتشارتي تبيان
• Bauer, R.A, (1960).America, Mass society and mass media journal of social issues
• Cumber batch, g&Howitt, d (1989), A measure of uncertainly of effects of the mass media.London: John libey
• J. (1978). A defense of the family farm.Newyork: free press
• Gerbner(1976).Demonstration of power: violence profile.No.10, Jornal of communication