مبانی نظری و پیشینه پژوهشی فقهاي اماميه

با سحافایل در خدمت شما هستیم با «پیشینه پژوهشی و تحقیق و مبانی نظری فقهاي اماميه » که بطور کامل و جامع به این مبحث پرداخته و نیاز شما را به هرگونه جستجوی بیشتری برطرف خواهد نمود.

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع :انگلیسی و فارسی دارد (به شیوه APA)
نوع فایل:WORD و قابل ویرایش با فرمت doc

مقدمه:

اسلام به عنوان کاملترین و  برگزیده ترین ادیان الهی  از بدو نزول قرآن بر حضرت محمد(ص) تا کنون به عنوان سر منشاء راهبرد ها و رهیافت های مسلمانان و حکومت های اسلامي‌مطرح بوده و با توجه به جهان شمولی برنامه های خود، طریقت صحیح و متعالی را برای ابناء بشر به همراه داشته است.

با گذری بر پیشینۀ تاریخی و تشریح ابعاد دین اسلام بخصوص در مذهب تشیع، این نکته به دست می­آیدکه با توجه به رحلت پیامبر و جانشینی خاندان عصمت (از زمان امامت حضرت علی (ع) تا شروع غیبت امام زمان (عج)) امور تبلیغ دین و تشریح احکام و قوائد دینی بر عهدۀ امامان معصوم بوده است و با آغاز  غیبت کبری امام زمان(عج)، مقام تشریح و تبیین احکام اسلامي‌برای عامه و تطبیق این احکام با شرایط روز بر عهدۀ فقهای جامع الشرایط بوده است. هرچند که در میان شیعیان نيز فقهاء بزرگى در عصر ائمۀ اطهار، بوده اند  و تواسته اند در مکتب اهل بیت به مقام و درجات رفیعی نایل آیند.^[1]

شیعه در لغت به معنی پیرو می‌باشد و چون اولین امام و مقتدای شیعیان پس از نبی گرامي‌اسلام، حضرت علی(ع) است، لذا این گروه(شیعه) را به آن بزرگوار منتسب می‌نمایند و با نام شیعه علی(ع) یعنی پیرو علی(ع)، شیعیان را می‌شناسند. مذهب شيعه در طول تاريخ حيات خود تحولات سياسى و اجتماعى بسيارى را پشت‏سر گذاشته كه در سرنوشت آن از نظر فعاليت‏هاى مذهبى و كلامى مؤثر بوده است.

بررسی تاریخی فقه تشیع( از قرن اول تا قرن دوازدهم) که دورۀ آغاز و رشد وکمال و در نهایت بلوغ فقهی فقهای شیعه بوده است، خود در برگیرنده دوره هایی مشتمل بر  دورۀ خلافت حضرت علی(ع) با فقهایی نظیر ابن بابویه (م 329  ه. ق) تا وحید بهبهانی (م 1205 ه. ق ) در قرن دوازدهم  بوده است.

در قرن اول هجری میتوان به ظهور فقهاء و علمای بزرگ اسلامي‌که در مکتب حضرت علی(ع) و سایر اهل بیت دانش فقهی خود را فراگرفته­اند، اشاره داشت. اين دوره از سقيفه تا پايان خلافت اميرمؤمنان (عليه السلام) را دربرمى گيرد. در اين دوره تشيع، به همت صحابيان بزرگوارى چون سلمان فارسى، ابوذر غفارى، مقداد، حذيفية بن يمان و بر اساس قرآن و سنّت رشد كرد، تا اين كه پس از قتل عثمان زمينه براى خلافت اميرمؤمنان مهيا شد. در اين عصر بود كه شيعيان به مرام خويش تظاهر مى كردند وخود را به عنوان شیعۀ علی (ع) معرفى مى نمودند. در این دوران زیربنای فقه اسلامي‌شکل گرفته و تاکنون ادامه یافته است.

بنا بر اهمیت موضوع فقه و فقهای تشیع در طول تاریخ و اهمیت و جایگاه رأی و دیدگاه آنان در تدوین قوانین و مقررات اسلامي‌بخصوص در سرزمین های شیعه نشین، بررسی ابعاد سیر تاریخی ظهور فقهاء و ترتب دیدگاه های فقهی و تأثیر دانش فقهی فقهاء در بلوغ فقه شیعه می­تواند مثمر ثمر و قابل ارزیابی باشد.

بنابراین این تحقیق، اداوار فقه و فقهای شیعه را از قرن اول تا دوازدهم هجری را مورد بررسی قرار داده است که جهت آشنایی بیشتر با محتوای مطالب به ارائه مختصری از آنها بسنده مي‌کنیم:

در فصل اول به بیان مفاهیم و اصطلاحات فقهی با استناد به آثار فقهی پرداخته شده است. در فصل دوم ادوار فقه شیعه از قرن اول هجری تا دوران معاصر و نیز امتیازات هر دوره و همچنین فقها آن دوره بهمراه آثار و تألیفاتشان مورد بررسی قرار گرفته است. در سه فصل پایانی نیز ابتدا به بررسی شخصیت هر کدام از فقها و شرح زندگی آنها پرداخته شده است، سپس به گفتار دانشمندان و سایر فقها در مورد آن فقیه اشاره مي‌شود. بعد از معرفی اساتید و شاگردان این فقها، آثار و تألیفات ایشان نیز بیان مي‌شود. در پایان نیز نتیجه‌گیری از مباحث به عمل آمده است.

1-2- بیان مسأله پژوهشی

سیر تاریخی فقه و فقهای شیعه از قرن اول تا دوازدهم دارای تاریخچۀ مهمي‌بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است. فقه شیعه همسان با دیگر دیدگاهها و مکاتب فقهی فقهای نامدار و بزرگواری را به جهان اسلام ارائه و سیر تکامل را پیموده است و با شکست تفکر اخباری گیری در اواخر این سدۀ تاریخی به عرصۀ اجتهاد رسیده است.

بنابراین در این رساله تلاش بر این خواهد بود تا با تفحص و بررسی در منابع فقهی و تاریخی، جنبه­ های بیشتر و جزئی تر تاریخ  فقه و فقهای شیعه از قرن اول تا دوازدهم (از زمان ابن بابویه تا وحید بهبهانی) مورد بررسی قرار گیرد.

1-3- اهمیت و کاربرد نتایج تحقیق

آنچه که فقه را مورد اهمیت قرار مي‌دهد متمسک بودن به خاندان پاک و مطهر پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) است که در طول تاریخ با تمسک به اندیشه های ناب پیامبر و خاندان پاکش سیر تکاملی یافته و به عرصه ظهور رسیده است تا پاسخی برای مسائل و مشکلات فردی و اجتماعی جوامع بشری باشد.

اما آن چه که مایۀ تأسف است؛ این است که تاکنون آن گونه که شایسته است دربارۀ فقه و فقهای شیعه پژوهشی جامع به عمل نیامده است و یا  پژوهشهای موجود در این زمینه خصوصاً به زبان فارسی کمتر مي‌باشد.

بنابراین ضرورت در این پژوهش سعی بر آن است که ضمن شناسایی فقه غنی شیعه و معرفی فقهای برجسته این سدۀ تاریخی (قرن اول تا دوازدهم) همچنین شناسایی شیوه ها و روش های فقهی فقها، عوامل و موانع پیشرفت فقه در این دوره را مورد بررسی قرار دهیم و  امید داریم تا در سایۀ لطف الهی، آن طور که شایستۀ فقه غنی شیعه و فقهای بر جستۀ آن است، در این راه گام برداریم و در این زمینه، بررسی های تاریخی فقه شیعه مي‌تواند به عنوان یک رهیافت تحقیقی بسیار حائز اهمیت باشد؛ چرا که مقایسۀ رأی و دیدگاههای فقهای شیعه همواره در مباحث فقهی و اسلامي‌مورد توجه بوده است و به این دلیل، مقایسۀ تطبیقی دیدگاههای فقهای نامي‌مذهب تشیع در طول تاریخ و بررسی سطح قرابت دیدگاهها و اجماع عقاید آنان در رابطه با مسائل مختلف مي‌طلبد که اطلاع دقیقی از موقعیت زمانی و مکانی زندگی این فقها و شرایط آن دوران به لحاظ وضعیت سیاسی، اقتصادی ، اجتماعی و… در دسترس باشد.

فهرست منابع

–قرآن کریم

2-ابن اثیر، عزالدين، تاريخ كامل، ترجمه سید محمدحسین روحانی، ج نهم، تهران: انتشارات اساطیر،1370ش.

3-ابن ادریس حلی، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، ج دوم، قم:جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1369ش.

4- ابن الندیم، محمد بن اسحاق،الفهرست، ترجمه محمد رضا تجدد، چاپ سوم، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1366ش.

5-ابن خلکان، احمد بن محمد، وفيات الاعيان، ترجمه احمد بن محمد سنجری، تصحيح فاطمه مدرسي، چاپ اول، ج دوم، اروميه: انتشارات دانشگاه اروميه،1381ش.

6- ابن شهر آشوب، محمد بن علي، معالم العلماء، تهران: عباس اقبال، 1349ش.

7- ابن فهد حلی، احمد بن محمد(محقق حلی)، المهذب البارع فی شرح مختصر النافع ،محقق مجتبی عراقی، ج اول، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1407ق.

8-ابن منظور ، محمد بن مکرم، لسان العرب، چاپ سوم، قم: ننشر ادب حوزه، 1405ق.

9-اخلاقی، محمدعلی، شکل‌گیری سازمان روحانیت شیعه، چاپ اول، تهران: مؤسسه شیعه شناسی، 1384ش.

10-امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج دوازدهم، بيروت: دارالتعارف، 1403ق.

11- بحرالعلوم، محمد مهدی بن مرتضی، فوائد رجالیه، چاپ دوم،ج سوم، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1378ش.

12- حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله،کشف الظنون عن اسامي الكتب و الفنون، تحقيق سيد شهاب الدين النجفي المرعشي، تهران: المكتبه الاسلامیه، 1387ق.

13- حسینی صفائی خوانساری، احمد، علم کلام، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران،چاپ ششم، 1374ش.

14- حسینی صفائی خوانساری، احمد، كشف الاستار عن وجه الکتب و الاسفار،ج سوم، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیا التراث، 1409ق.

15- حنبلى، ابن عماد، شذرات الذهب في اخبار من ذهب، بیروت: دارالفکر،1409ق.

16- حلی، حسن بن یوسف، ، تذكره الفقهاء،ج اول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم لاحیاء التراث، 1414ق.

17-حلي، حسن بن يوسف، خلاصه الاقوال في معرفه الرجال، تحقيق شيخ جواد قيومي،  چاپ اول، قم: مؤسسه النشر الاسلامي، 1417ق.

18-حلی، جعفر بن حسن،التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، شارح فاضل مقداد، ج دوم، قم:کتابخانه آیة الله المرعشی،1404ق.

19- خطیب  بغدادی،  احمد بن علی، تاریخ بغداد،تصحیح و تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1417ق.

20- دوانی، علی، مفاخر اسلام، چاپ دوم، ج سوم، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1378ش.

21- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات فی غریب القرآن، دمشق: دار العلم.دار الشامیه، 1412 ق.

22- سبحانی، جعفر، موسوعۀ طبقات فقها، چاپ اول، قم: مؤسسه امام صادق(ع)، 1418ق.

23-سبحاني، جعفر، کلیات فی علم الرجال، تهران: مؤسسه النشرالاسلامی،1425ق.

24-سلار دیلمی، حمزه بن عبدالعزیز، المراسم العلویه فی الاحكام النبویه، بیروت: دارالحق، 1414ق.

25- سیاح، احمد، فرهنگ بزرگ جامع نوین، ترجمه المنجد عربی(لویس معلوف)، چاپ چهارم، تهران: انتشارات اسلام، 1382ش.

26- شبلی، احمد، تاریخ آموزش در اسلام، ترجمه محمدحسين ساكت، تهران:دفتر نشر  فرهنگ اسلامى،1380ش.

27-شوشتری، قاضی نورالله، مجالس المؤمنین، تهران: کتابفروشی الاسلامیه، 1377ش.

28-شهرستانی،ابوالفتح­محمد­بن­عبدالکریم،الملل­و­النحل،­چاپ­اول،تهران:اقبال،1350ش.

29-صدر،سیدحسن، تأسیس الشیعه لعلوم الاسلام،ترجمه علی مشتاق عسکری، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1382ش.

30-صدوق، محمدبن علی، عیون اخبار الرضا، چاپ دوم، ج اول، تهران: دارالکتاب السلامیه، 1384ش.

31- طباطبایی، سید علی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلایل، چاپ اول، ج دوم، قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1412ق.

32- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج ششم، قم:کتابخانه عمومي‌حضرت آیه الله العظمي‌مرعشی نجفی، 1377ش.

33-طوسی، محمد بن حسن،الغیبه،ترجمه مجتبی عزیزی، قم: دارالمعارف الاسلامیه، 1411ق.

34- طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد،1351ش.

35- عاملی،زین الدین بن علی(شهید ثانی)، مسالک الافهام، چاپ اول، ج دوم، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1413ق.

36- عاملی،زین­الدین­بن­علی(شهید ثانی)،الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه،مصحح سید محمد کلانتر، چاپ دوازدهم،بیروت: دارالتعارف، 1366ش.

37- عاملی، محمد بن مکی(شهید اول)، غایه المراد فی شرح نکت الارشاد، مصحح رضا مختاری، ج دوم، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1414ق.

38- عاملی، زین الدین بن علی(شهید ثانی)، الرعایه فی علم الدرایه، قم:کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی،1390ش.

39- عسقلاني،احمد ابن حجر، لسان‌الميزان، چاپ دوم، ج پنجم، بيروت: مؤسسه الاعلمي للمطبوعات، 1971م.

40- عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، فقهای نامدار شیعه، چاپ دوم، قم: کتابخانه عمومي‌حضرت آیه الله العظمي‌مرعشی نجفی، 1372ش.

41-فراهيدي، خليل بن احمد، العين ، چاپ سوم، ج دوم، قم: انتشارات هجرت، 1410ق.

42-فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1379ش.

43-قرشی،سید علی اکبر، قاموس قرآن، چاپ سوم، ج ششم، تهران: بنیاد بعثت، 1377ش.

44-قزوینی، علاء الدین، الشیعه الامامیه و نشاه العلوم الاسلامیه، چاپ اول، قم: انتشارات الشریف الرضی، 1371 ش.

45-قمي، شيخ عباس، الکنی و الالقاب، ج سوم، تهران: مکتبه الصدر، 1368ش.

46- كركی، علی بن­حسین(محقق ثانی)،جامع المقاصد فی شرح القواعد،ج1، قم:مؤسسه آل البیت علیهم لاحیاء التراث، 1408ق.

47-گرجی، ابوالقاسم، تاریخ فقه و فقهاء، چاپ سوم، تهران: سمت، 1377ش.

48- مجلسی، محمدتقی، روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج اول، قم: بنیاد فرهنگ اسلامي‌حاج محمدحسین كوشانپور، ۱۳۶۴ش.

49-مدرس خیابانی تبریزی، میرزا محمد علی، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، ج5، تهران: انتشارات خیام، 1369ش.

50- مدرسی طباطبایی، حسین، مقدمه ای بر فقه شیعه، ترجمه محمدآصف فکرت، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی،1368ش.

51- مشکور، محمد جواد، تاریخ شیعه و فرقه های اسلامي‌تا قرن چهارم هجری، چاپ سوم، تهران، اشراقی، 1362ش.

52- مصطفوی تبریزی،حسن، التحقیق فی کلمات القران الکریم، ج نهم، تهران:بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.

53-مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الفصول المختاره، ترجمه جمال خوانساری، چاپ اول، ج دوم، قم: انتشارات مؤمنین، 1377ش.

54- مقدس­اردبیلی، احمد ابن محمد،مجمع­الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، محقق حسین یزدی، ج یازدهم، قم: جامعه مدرسین حوزۀ علمیه قم، 1417ق.

55- مقدس اردبيلي، احمد بن محمد، زبده البیان فی احکام القرآن، ترجمه و تلخيص جعفر سجادى، تهران: انتشارات عطائى، 1362ش.

56- مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد، احسن التقاسیم فی معرفه الاقاليم، ترجمۀ دكتر علينقي منزوي، چاپ دوم، تهران: انتشارات كومش، 1385ش.

57- مطهری، مرتضی،آشنایی با علوم اسلامی، چاپ سوم، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامي‌آستان قدس رضوی، 1379ش.

58- موسوي،سيدحسن، زندگي سياسي و فرهنگي شيعيان بغداد، قم: مؤسسه بوستان کتاب، 1381ش.

59-موسوی خوانساری، محمدباقر ،روضات الجنات فی احوال العلماءو السادات،ج دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان،1411ق.

60- موسوی عاملی، محمدبن علی، مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام،ج اول، مشهد:مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث،1410ق.

61- موسوی عاملی، محمد بن علی، نهایه المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام، محقق حسین یزدی، ج1، قم: جامعه مدرسین حوزۀ علمیه قم، 1413ق.

62- نجاشی، احمد بن علي، رجال نجاشی، ج2، قم: جامعه مدرسین حوزۀ علمیه قم، 1365ش.

63- نعمه، عبدالله، فلاسفه شیعه، ترجمه: جعفر غضبان، تبریز: انتشارات کتابفروشی ایران، 1347ش.